«شایسته سالاری» در دو نگاه تمامیت‌خواه و اصلاح طلب

بازسازی وضعیت موجود یا رها شدن در فضای تعلیق سیاسی؟ این سوالی است که شاید اندیشه اصلاحات را امروز به خود مشغول کرده است. گذشت یک دهه از فترت جبهه اصلاحات و بزرگان این گرایش سیاسی که بعد از انتخابات سال 88 و ایجاد شکاف میان آنها و قدرت، به مرحله‌ای از متارکه عاطفی و سیاسی دو طرف ختم شد، فرصت‌های زیادی برای طیف تمامیت‌خواه در کشور ایجاد کرد. این متارکه گرچه نانوشته انجام شد اما رشته‌های پیوندی را قطع کرد که در عین فایده برای طیف مقابل، هزینه‌هایی را برای قدرت به همراه داشته‌ است.

قطع ارتباط با طبقه متوسط

قطع ارتباط با طبقه متوسط یا آنچه که به آن در سیاست قشر خاکستری جامعه می‌گویند شاید اولین دستاورد این انفصال برای گروهی بود که از ابتدای دولت احمدی‌نژاد پاشنه کفش‌هایشان را کشیده بودند تا دست به تغییر بزرگی در آرایش سیاسی کشور بزنند. این تغییر آرایش که حتی گاهی به زخمی شدن صورت توازن در کشور ختم شد، نه تنها رویگردانی بخشی از مردم را به همراه آورد، بلکه موجب شد سیاست، با فضای تشدید دو قطبی، در برخورد با حوادث مختلف را تجربه کند. اگر سال 88 را آغاز این انفکاک بدانیم بی تردید سال 1401 و 1402 را باید اوج تاریخی برای تشدید پدیده‌ای بنامیم که جامعه ایرانی را در گهواره بی‌قراری ودر عین‌حال بی‌اعتنایی نسبت به اطراف در فضای رسمی سیاست به خوابی خودخواسته برده است. بنایی که احمدی نژاد و یارانش نهادند امروز با ساخت شعف‌آوری توسط محصولی از یاران قدیم او به معرض نمایش گذاشته شده است.

تعریف این طیف از شایسته‌سالاری، ادبیات جدیدی را در عرصه سیاست پیش‌روی حامیان تحول فرهنگی گذارده است، نکته‌ای که آقاتهرانی ، رئیس شورای مرکزی جبهه پایداری از آن سخن می‌گوید، صراحت آن چیزی است که زیر پوست تصمیم‌های دولتی و پارلمانی در چند ماه گذشته در جریان بود. وی در مجمع عمومی جبهه پایداری با بیان اینکه این جبهه قبل از هر چیز، جبهه‌ای فرهنگی است، تاکید کرد: «البته فرهنگی که بتواند در سیاست خط و راه را نشان دهد. جبهه پایداری در مجلس موفق بوده‌ و یکی از این موفقیت‌ها در زمینه ساماندهی فضای مجازی است که فقط رای‌گیری آن در صحن علنی باقی مانده است. اگر چه برای این ساماندهی، حملات بسیاری به ما شد. ما معتقدیم که اسلام برای استفاده درست از فضای مجازی دستوراتی دارد. از این‌رو در مجلس پای این طرح ایستادیم و طبیعتا اگر جمعیت‌مان در مجلس بیشتر باشد، ‌بهتر می‌توانیم کار کنیم.»

تعریف شایسته‌سالاری از نگاه پایداری

محصولی، دبیرکل جبهه پایداری در همین نشست گفت: «نباید از برچسب‌هایی مثل خالص‌سازی بترسیم چون افرادی که این حرف‌ را می‌زنند، دچار تناقض هستند و امروز تکرار این واژه، اسم رمز حمله به شایسته‌سالاری شده است.در دوران پس از انقلاب هیچگاه جمهوری اسلامی در چنین موضع قدرتمندانه‌ای قرار نداشته است. جبهه پایداری تاسیس شد تا بر اصول و ارزش‌ها در عرصه سیاسی و فرهنگی، مقاومت کند. بعضی می‌گویند شما گفته بودید که حزب نیستید. الان هم می‌گوییم که حزب به معنای غربی آن نیستیم تا صرفا برای افراد نزدیک خودمان به دنبال قدرت یا ثروت باشیم، این کار را خلاف شرع می‌دانیم. البته محصولی اشاره‌ای به دولت و کارکردهایش نیز داشت و رای‌اوری او را وابسته به حمایت جبهه پایداری دانست و گفت: وظیفه ما این بود که در انتخابات گذشته از آقای رئیسی حمایت کنیم تا رأی بیاورد. دولت تاکنون موفقیت‌های بسیاری داشته که توجه به توانایی‌های داخلی، کاهش تورم، فاصله طبقاتی، بیکاری و روحیه تجمل‌گرایی و حضور در میان مردم برای رفع مشکلات از جمله آنهاست.» وی البته دولت را از نقد هم بی‌نصیب نگذاشت و اطلاع‌رسانی دولت سیزدهم را ضعیف دانست و گفت:«باید در اظهارات نسبت به دولت مراقب باشیم که سیاه‌نمایی انجام نشود. دولت ضعف‌هایی هم دارد. اصلی‌ترینش این است که برخی افراد حاضر در دولت، مثل خود رئیس‌جمهوری، در فکر و عمل، تحولگرا نیستند ولی همچنان در دولت حضور دارند. از دولت انتظار داریم و مطالبه می‌کنیم هرچه سریع‌تر نیروهای کارآمد انقلابی را جایگزین چنین افرادی کند و اسیر شانتاژهایی چون اتهام خالص‌سازی نشود. »
در جبهه اصلاحات چه می‌گذرد

این تبلیغ و توهم از شایسته سالاری در مقابل آنچه که در کنگره انجمن‌های اسلامی اساتید دانشگاه در روز پنج‌شنبه مطرح شد نشان داد که اختلاف دو دیدگاه زیر یک سقف تا چه اندازه می‌تواند در تقابل با یکدیگر باشد. منصوری با بیان اینکه ما امروز با فضای ضدمشارکت مواجه هستیم، گفت: «مردم نسبت به اصلاحات ناامید هستند و می‌گویند اصلاحات نمی‌تواند کاری بکند. از طرف دیگر با نسلی مواجه هستیم که کوتاه مدت فکر می‌کند نسلی که به دنبال رهایی و آزادی است. کنشگری او نمی‌تواند در سطح کلان باشد. بعد از وقایع سال قبل خانواده‌هایی سوگوار شدند و با اصرار به تحمیل سبک زندگی خاصی بر مردم مواجه شدیم مانند آن را در برنامه هفتم و قانون حجاب و عفاف مشاهده می‌کنیم و این رویکرد نشان می‌دهد که خالص‌سازی در سبک زندگی مردم شکل گرفته است.»رئیس جبهه اصلاحات تصریح کرد: «ما با چنین رویکردی در جامعه و حاکمیت مواجه هستیم و سرنوشت اجتماعی در انتخابات متفاوت است. اصلاح طلبان در چنین زمانی کار بسیار سخت و دشورای دارند تا با استفاده از انتخابات، رای مردم را بازگردانند تا جمهوریت را به نظام برگردانند. انتخابات اصل است اما هدف نیست. اصلاح طلبان به این متهم شدند که به هر قیمتی می‌خواهند در انتخابات شرکت کنند. اما ما حاضر به شرکت در انتخابات به هر قیمتی نیستیم. انتخابات باید دارای معنا و مفهوم باشد. ما امیدواریم در جبهه اصلاحات به یک صدا برسیم. بحث اصلی ما نوسازی گفتمان جبهه اصلاحات است که این موضوع در دستور کار احزاب و جبهه اصلاحات قرار دارد تا به یک توافق جمعی برسیم. از طرف دیگر باید بعد اجتماعی و مدنی جامعه را تقویت کنیم اما در گذشته تاکید بر یک بعد باعث غفلت از نکته مدنی و اجتماعی شد.»وی افزود: «ما اصلاح طلبان کسانی هستیم که باید خود را برای روزهای سخت و سخت‌تر آماده کنیم. باید از ظرفیت خودمان برای توانمندی جامعه استفاده کنیم. این موضوع با جریان سازی جامعه مجور قابل راستی آزمایی است. از بایسته‌های اصلاح طلبی در جامعه امروز این است که باید از یک سو تلاش معطوف به صندوق رای داشته باشند و از طرف دیگر بال مدنی خود را تقویت کنند. مرزبندی ما مشخص است و در مسیر مدنی و خشونت‌پرهیز می‌توانیم به این اهداف دست پیدا کنیم.»