چشمی به برجام؛ چشم دیگر به چین
روزنو :سفر اخیر«علی‌باقری‌کنی» معاون «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه به ژنو و سفر «محمد مخبر» معاون رئیس جمهوری به چین در حالی که سردی گفتوگوها با غرب بیش از گذشته نمایان شده، تلاش تهران برای خروج از فضای متاثر از جنگ را به نمایش گذاشته است.
پیمان خاکسار: سیاست خارجی ایران در هفته‌های اخیر در عین پیگیری مسائل غزه و پیام‌های سیاسی که میان تهران و واشنگتن رد و بدل می‌شود، نیم نگاهی به برجام و پیگیری قرارداد 25 ساله چین را همزمان در دستور کار داشته است.
سفر اخیر«علی‌باقری‌کنی» معاون «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه به ژنو و سفر «محمد مخبر» معاون رئیس جمهوری به چین در حالی که سردی گفتوگوها با غرب بیش از گذشته نمایان شده، تلاش تهران برای خروج از فضای متاثر از جنگ را به نمایش گذاشته است. یازدهم آبان ماه در بحبوحه جنگ حماس و اسرائیل، خبرگزاری‌ها خبری از سفر باقری به ژنو در خصوص مسائل منطقه‌ای و برجام منتشر کردند. خبرگزاری دولت در حالی این سفر را سفری به‌هنگام در موقعیتی حساس خواند که دیدارهای باقری در ژنو پس از یک وقفه و شکست زمانی درباره گفت‌و‌گوهای پشت‌پرده ایران و آمریکا به نظر می‌رسید رونق سیاسی چندانی به همراه نداشت. او هفته قبل از آن هم به مسکو رفت و با سه تن از معاونان وزیر امور خارجه روسیه از جمله «سرگئی ریابکوف» در پنج‌شنبه ۴ آبان ماه ۱۴۰۲ دیدار و گفت‌وگو کرد.
رایزنی‌های علی باقری در مسکو و ژنو همچنین با «انریکه مورا» در حالی صورت گرفته که پیش از این «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه به ابتکار سلطان عمان در خصوص برجام اشاره کرده بود. خبر هفته گذشته دیدارهای باقری در ژنو این‌گونه نشان داد که هنوز طرح سلطان عمان در شرایطی که اختلافات ایران و آمریکا درباره موضوع غزه و تبادل پیام‌ها در جریان است، ایران و اروپا نیم‌نگاهی به مسئله برجام دارند و بازیگری اروپایی‌ها در وضعیت جنگی منطقه بیش از گذشته شده است. البته بعد از انتشار نسبتا با تاخیر خبر دیدارهای باقری در ژنو بازارهای داخلی نیز کمی از التهاب خود کاستند و لبخندی هرچند نه از ته دل به گفتوگوها زدند.
از سوی دیگر به رغم از اولویت افتادن احیای برجام، دیپلماسی میان ایران و آمریکا در جریان است. سفر بلینکن به عراق و پیامی که نخست وزیر عراق برای ایران آورد گرچه به هشدار تعبیر شد اما باید اینطور تصور کرد که دیپلماسی زمان جنگ منطقه‌ای نمی‌تواند خیلی گوش‌نواز و صمیمی باشد، اما دیپلماسی دیپلماسی است حتی اگر با زبان هشدار و انذار طرفین نسبت به یکدیگر رد و بدل شده باشد.
دیپلماسی میان تهران - واشنگتن هنوز جریان دارد
«علی‌بیگدلی» کارشناس امور بین‌الملل در این باره به «همدلی» می‌گوید: « در سفری که بلینکن به عراق داشت و السودانی بلافاصله به ایران آمد نشانه‌ای وجود داشت از این که دیپلماسی در جریان است. در سفر باقری به ژنو هم نشانه‌هایی وجود دارد؛ اینکه موضوع برجام در جریان است و بایدن علاقه‌مند است که برجام را در همین شرایط مورد نظر قرار بدهد، چون مصرف انتخاباتی برای آمریکا دارد. البته تا الان نشست‌ها و گفتوگوها نتیجه‌ای به همراه نداشته است.»
وی درباره مشکلات داخلی ایران در رابطه با برجام می‌افزاید: « البته ما مشکلات داخلی در زمینه برجام داریم که باید قبل از به نتیجه رسیدن برجام حل کنیم. به طور مثال مسئله FATF از جمله مسائلی است که باید ایران آن را مد نظر قرار دهد. چون بدون برطرف کردن این معضل شبکه بانکی به روی ما باز نخواهد شد. احتمالا یکی از مسائلی که باعث شده ما نتوانیم مسئله FATF را حل کنیم به خاطر کمک‌های خارجی ایران است. طی روزهای گذشته شایعه شد که این مسئله در حال رسیدگی است اما وزارت اقتصاد این موضوع را تکذیب و اعلام کرد که سیاست‌های ما فرقی با گذشته ندارد.اما معتقدم با اینکه در حال پیگیری برجام هستیم و با توجه به اینکه به نتیجه رسیدن ممکن است طولانی باشد باید در این فرصت جاده را هموار کنیم و مسئله FATF را به سرانجام برسانیم. چون چین و روسیه دیگر نه می‌توانند و نه می‌خواهند که اقتصاد در حال انجماد ایران را حمایت کنند.»
نیم‌نگاهی به چین در سیاست خارجی
به نظر می‌رسد ایران در عین پیگیری برجام نیم نگاهی به چین و تعاملات اقتصادی و سیاسی خود با این کشور دارد.
بعد از سفرمعاون اول رئیس جمهور به چین، وزیر اقتصاد نیز اعلام کرد که بخش دیگری از قرارداد 25 ساله ایران و چین در حال اجرایی شدن است. در همین حال بسیاری از کارشناسان بر این عقیده‌اند که جزئیات زیادی از این قرارداد برای بررسی کارشناسان و آگاهی افکارعمومی منتشر نشده است. از علی بیگدلی در این‌باره می‌پرسیم؛ اینکه در شرایط فعلی و همزمان با پیگیری برجام ما چقدر روی چین برای ادامه وضعیت تحریمی حساب باز کرده‌ایم؟
وی با اشاره به اینکه چین الگوهای متفاوتی در قراردادهایش دارد، یعنی درقراردادی که با ما و کشورهای دیگر امضا می‌کند متنوع اقدام می‌کند، می‌گوید: « ما باید به سمتی حرکت کنیم که وضعیت کلی اقتصاد را به واسطه سیاست خارجی بهبود بدهیم. اما حضور چین برای ساخت ورزشگاه یا مسکن به تنهایی نمی‌تواند شرایط کلی ما را تغییر دهد. البته که این کارهای عمرانی هم مهم است اما باید به دنبال سرمایه‌گذاری‌های موثر باشیم. اقدامات فراگیر است که می‌تواند کاهش قیمت‌ها و بهبود شرایط را در پی داشته باشد. یکی از نیازهای ما سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز کشور است که چین به دلیل تحریم‌ها وارد این بخش نشده است.براساس ادعای وزارت نفت یک میلیون و چهارصد هزار بشکه و به روایتی یک میلیون و هشتصد هزار بشکه نفت می‌فروشیم. در همین حال کنگره آمریکا تحریم‌های جدیدی را دنبال می‌کند که اگر روی فروش ما تاثیر بگذارد امکان تنش‌های ارزی بیشتری را باید داشته باشیم. »
