آمار‌های بانک مرکزی در پایان خرداد ماه ۱۴۰۲ از تداوم روند صعودی رشد پایه پولی و تشدید سرعت رشد ماهانه نقدینگی حکایت دارند. اما آیا باید نگران اثرات رشد پایه پولی در آینده باشیم؟

بانک مرکزی که در ماه‌های اخیر تاخیر بسیاری در انتشار آمار متغیر‌های پولی و اعتباری داشته، اخیرا با انتشار دو گزارش جداگانه، داده‌های مربوط به مانده برخی از متغیر‌های عمده پولی و اعتباری در پایان اردیبهشت ماه و خرداد ماه ۱۴۰۲ را افشا کرد. البته باید متذکر شد که آمار بخشی از این گزارش‌ها تا پایان شهریورماه اعلام شده و این داده‌های آماری، تنها جزئیاتی از داده‌های اردیبهشت و خرداد ماه را افشا کرده است.

آمار‌های بانک مرکزی همچنان از تداوم روند صعودی رشد پایه پولی و مهار نسبی سرعت رشد نقدینگی حکایت دارند. بررسی این داده‌ها از آن جهت اهمیت دارند که تغییرات این متغیر‌ها از مهم‌ترین موتور‌های رشد تورم به حساب می‌آید و افزایش سرعت رشد آن‌ها می‌تواند به رشد سطح عمومی قیمت‌ها در آینده منجر شود.

یکی از بخش‌های مهم گزارش بانک مرکزی، مختص به روند تغییرات نقدینگی است. داده‌های این گزارش حاکی از آن هستند که سرعت رشد نقدینگی که در ماه‌های اخیر در مسیری کاهشی قرار گرفته بود، در پایان بهار سال ۱۴۰۲ به ۶ هزار و ۵۸۵ هزار میلیارد تومان رسیده است؛ طوری که رشد نقدینگی در خرداد ماه امسال ۳.۹ درصد بوده و این در حالیست که سرعت رشد این متغیر در خرداد سال گذشته ۵.۶ درصد ثبت شده بود. البته رشد ماهانه نقدینگی نسبت به رقم ۱.۳ درصدی در فروردین ماه و ۲.۱ درصدی در اردیبهشت ماه، صعودی شده است.

بررسی میزان رشد نقطه به نقطه نقدینگی، اما همچنان از کاهش سرعت صعود این متغیر حکایت دارد. نقدینگی در خرداد امسال نسبت به خرداد سال گذشته ۲۹ درصد رشد کرده و این رقم در دوره مشابه سال قبل معادل ۳۷.۸ درصد بوده است. رشد نقطه به نقطه نقدینگی در اردیبهشت امسال نیز رقم ۳۰.۹ درصدی را شاهد بوده است.

تداوم روند نزولی ضریب فزاینده

قسمت دیگری از گزارش بانک مرکزی، مربوط به ضریب فزاینده نقدینگی است. این ضریب نشان می‌دهد که شبکه بانکی چند برابر سپرده‌های در اختیار خود، خلق پول کرده است. به عبارت دیگر، هر واحد پایه پولی، چه میزان نقدینگی ایجاد کرده است.

مطابق داده‌های بانک مرکزی، ضریب فزاینده نقدینگی در خرداد ماه بار دیگر به روند نزولی خود ادامه داده و به ۷.۲۵۳ واحد رسیده است؛ یعنی هر واحد افزایش در پایه پولی، باعث افزایش هفت واحدی در نقدینگی می‌شود.

این ضریب در مقایسه با خرداد ماه سال گذشته ۹ درصد و در مقایسه با ابتدای سال جاری، ۱.۶ درصد کاهش یافته است.

پایه پولی همچنان می‌تازد

بر اساس گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی، پایه پولی که در پایان خرداد ماه سال ۱۴۰۱ معادل ۶۴۰ هزار میلیارد تومان بود، در طی یک سال اخیر با افزایش ۴۱.۸ درصدی همراه شده و در خرداد ماه امسال از رقم ۹۰۸ هزار میلیارد تومان عبور کرده است. به این ترتیب رقم رشد نقطه به نقطه پایه پولی در مقایسه با خرداد سال گذشته رشدی ۱۴ واحد درصدی را تجربه کرده است.

از سویی دیگر، پایه پولی از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا پایان خرداد ماه سال جاری، بیش از ۳.۹ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که رشد ماهانه پایه پولی در خرداد سال ۱۴۰۱ معادل ۵.۶ درصد رقم خورده بود.

ابهام بر سر علت رشد پایه پولی

در حالی که بخشی از کارشناسان نسبت به روند صعودی رشد پایه پولی در ماه‌های اخیر ابراز نگرانی کرده‌اند، بانک مرکزی تاکید دارد که این موضوع به واسطه افزایش نسبت سپرده قانونی به منظور کنترل ترازنامه بانک‌ها بوده و به معنای رشد پول پرقدرت نیست.

طبق ادعای بانک مرکزی، افزایش نسبت سپرده قانونی منجر به ناترازی بیشتر و رشد بدهی برخی بانک‌ها به بانک مرکزی شده و این روند، افزایش پایه پولی را در پی داشته است؛ بنابراین در واقع پولی به اقتصاد تزریق نشده است که بخواهیم نگران تورم‌زا بودن آن در آینده باشیم.

البته در همین حین، برخی کارشناسان نظرات متفاوتی نسبت به بانک مرکزی دارند و بر لزوم مهار رشد پایه پولی برای جلوگیری از تورم‌های شدید در آینده تاکید می‌کنند.