تغییرات در دسته بندی خانوارهای یارانه بگیر
معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت که تا یک ماه دیگر دسته‌بندی درآمدی خانوارها از «دهک » به« صدک » تغییر می‌کند که بدین ترتیب احتمال اضافه، حذف و تغییر میزان «یارانه» خانوارها وجود دارد. به گفته او بر اساس آخرین تغییراتی که صورت می‌گیرد ما دهک‌های درآمدی را از بعد خانواری خارج و به صورت «نفری» دهک بندی می‌کنیم تا فاصله دهک‌ها رُند و ساده شود. در گام دوم آنها را به صورت «صدک» در می‌آوریم تا تحلیل بین دهک‌ها کلی نباشد و خیلی ریزتر و دقیق‌تر آنها را بررسی کنیم؛ لذا هر دهک درآمدی تبدیل به ۱۰ قسمت و صدک می‌شود. وی در ادامه توضیحات خود افزود: فرض کنید زمانی می‌گفتند دهک دهم درآمدی باید از دریافت یارانه حذف شود اما از این پس اگر قرار است حذفی در آینده صورت بگیرد، به صورت صدکی است مثلا می‌گویند سه صدک آخر حذف شود و یارانه نگیرد. یا اگر قرار باشد کمک‌های ویژه‌ای ارائه شود هم از این روش استفاده می‌کنیم. قبلا دهک اول را داشتیم که پایین‌ترین دهک درآمدی از نظر معیشتی است و مثلا اگر تصمیم گرفته شود یارانه ویژه‌ای به این دهک داده شود می‌گویند به ۵ صدک اول یارانه ویژه را می‌دهیم که تعدادشان نصف مجموع دهک اول می‌شود؛ لذا قدرت تحلیل صدک خیلی راحت‌تر و فهم فاصله‌های آن خیلی بهتر است. این طرح از ماه آینده اجرایی می‌شود.

وی در خصوص شاخص‌های مدنظر در صدک‌بندی خانوارها برای دریافت یارانه گفت: این داده‌ها و شاخص‌ها خیلی مفصل هستند که مهمترین آن بعد خانوار و ساختار خانواده است؛ اینکه خانوار چند نفره است؟ چند نفر از اعضای خانوار درآمد دارند؟ آیا آن خانوار فرزند معلول و یا بیمار خاص دارد؟ و … که در این طرح شاخص‌های مختلفی بررسی می‌شود.

معاون وزیر رفاه ادامه داد: همچنین شاخص دیگر بررسی تراکنش‌های بانکی افراد و حساب بانکی آنها در ابتدا و انتهای دوره، بررسی مانده حساب، سود بانکی، ساتنا، پایا و … لذا تمام حوزه و امور بانکی است.

عسگریان داشتن خودرو را شاخص دیگری عنوان کرد که در طرح صدک بندی خانوارهای یارانه‌بگیر مورد بررسی قرار می‌گیرد و در این خصوص گفت: همچنین داشتن خودرو از نظر تعداد و البته کیفیت و قیمت آن هم مهم است. وی همچنین در خصوص جابه‌جایی دهک‌ها بعد از صدک بندی خانوارهای یارانه‌بگیر عنوان کرد: فرض کنید یک نفر الان دهک هفتم است و یارانه می‌گیرد و مشمول یارانه تشویقی کالابرگی هم شده است حالا اگر دهک او جابه جا و مثلا هشتم شود، این فرد یارانه‌اش را می‌گیرد اما دیگر مشمول خرید تشویقی و یارانه مضاعف نمی‌شود و یا اگر دهک دهم رفت، یارانه‌اش حذف می‌شود. معاون وزیر رفاه همچنین گفت که با اجرای صدک بندی، ۷۹ میلیون و ۶۰۰ هزار ایرانی یارانه بگیر (حدود ۸۰ میلیون ایرانی) در این چرخه صدک‌بندی می‌چرخند این در حالیست که عده‌ای از مردم که حدود ۶ میلیون نفر می‌شوند از ابتدا در طرح هدفمندی ثبت نام نکرده‌اند و از چرخه دریافت یارانه خارجند.

صدک بندی چیست؟

دهک بندی یارانه بگیران به این معنا بود که خانوارها بر اساس میزان درآمد و ثروت خود به ۱۰ گروه تقسیم می‌شدند. دهک اول کم‌درآمدترین خانوارها و دهک دهم پردرآمدترین خانوارها بودند. صدک بندی یارانه بگیران به این معنا است که خانوارها بر اساس میزان درآمد و ثروت خود به ۱۰۰ گروه تقسیم می‌شوند. صدک اول کم‌درآمدترین خانوارها و صدک ۱۰۰ پردرآمدترین خانوارها هستند. تفاوت اصلی بین دهک بندی و صدک بندی در این است که دهک بندی به صورت یک تقسیم‌بندی کلی است، در حالی که صدک بندی یک تقسیم‌بندی دقیق‌تر است. به عبارت دیگر، دهک بندی فقط به ۱۰ گروه تقسیم می‌شود، در حالی که صدک بندی به ۱۰۰ گروه تقسیم می‌شود.

در نتیجه، صدک بندی دقیق‌تر از دهک بندی است و می‌تواند تفاوت‌های درآمدی و ثروتی بین خانوارها را به‌طور دقیق‌تری نشان دهد. هدف از تغییر دهک بندی به صدک بندی، افزایش دقت در توزیع یارانه‌ها است. با صدک بندی، یارانه‌ها دقیق‌تر به افراد نیازمند تعلق می‌گیرد و افرادی که نیازی به یارانه ندارند، از دریافت آن محروم می‌شوند. البته، تغییر دهک بندی به صدک بندی چالش‌هایی نیز دارد. یکی از چالش‌ها این است که جمع‌آوری اطلاعات دقیق برای صدک بندی دشوارتر است. همچنین، صدک بندی می‌تواند منجر به اعتراض برخی از افراد شود که معتقدند در دهک بندی جدید، درآمد و ثروت آنها به درستی ارزیابی نشده است. در مجموع، می‌توان گفت که تغییر دهک بندی به صدک بندی یک اقدام مثبت است که می‌تواند به بهبود توزیع یارانه‌ها کمک کند.

انتقاد به یارانه های نقدی

یارانه دادن به افراد و خانوارها یکی از سیاست‌های اقتصادی است که در بسیاری از کشورها از جمله ایران استفاده می‌شود. این سیاست به منظور حمایت از اقشار کم‌درآمد و بهبود رفاه عمومی اجرا می‌شود. با این حال، یارانه دادن نیز با انتقاداتی همراه است.

یکی از اصلی‌ترین انتقادات نسبت به یارانه دادن، عدم هدفمندی آن است. یارانه‌ها اغلب به صورت غیرهدفمند توزیع می‌شوند و به افراد و خانوارهایی که نیازی به آنها ندارند نیز تعلق می‌گیرد. این امر باعث می‌شود که یارانه‌ها به درستی به افراد نیازمند نرسد و منابع مالی کشور به هدر رود. از سوی دیگر، یارانه دادن می‌تواند منجر به ایجاد نابرابری شود. افرادی که درآمد بالاتری دارند، می‌توانند از یارانه‌ها برای خرید کالاها و خدمات گران‌تر استفاده کنند. این امر می‌تواند شکاف بین فقرا و ثروتمندان را افزایش دهد. علاوه بر این انتقادات، برخی از افراد معتقدند که یارانه دادن باعث ایجاد وابستگی و بی‌انگیزگی در افراد می‌شود. آنها معتقدند که افراد باید با تلاش و کار خود درآمد کسب کنند و نباید به یارانه‌های دولتی وابسته باشند. در مجموع، یارانه دادن سیاستی است که مزایا و معایب خاص خود را دارد. دولت‌ها باید با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور، تصمیم بگیرند که آیا یارانه دادن سیاست مناسبی است یا خیر. در ایران، یارانه دادن به اقشار مختلف جامعه از جمله یارانه نقدی، یارانه انرژی، و یارانه کالاهای اساسی از سال‌های گذشته اجرا می‌شود. در سال‌های اخیر، انتقادات نسبت به یارانه دادن در ایران افزایش یافته است. برخی از کارشناسان معتقدند که یارانه‌ها در ایران به صورت غیرهدفمند توزیع می‌شوند و منجر به افزایش تورم و ایجاد نابرابری شده‌اند. دولت ایران در سال‌های اخیر اقداماتی برای هدفمند کردن یارانه‌ها انجام داده است. یکی از این اقدامات، تغییر دهک بندی یارانه‌بگیران از ۱۰ دهک به ۱۰۰ دهک است. این اقدام به منظور افزایش دقت در توزیع یارانه‌ها انجام شده است. با این حال، برخی از کارشناسان معتقدند که اقدامات دولت ایران برای هدفمند کردن یارانه‌ها کافی نیست. آنها معتقدند که دولت باید اقدامات بیشتری برای بهبود توزیع یارانه‌ها انجام دهد.