تداوم درگیری‌ها در نواز غزه، استراتژی‌های جدید و ادبیات متفاوت با روزهای گذشته را در عرصه دیپلماتیک به دنبال داشته است.

فشارهای سیاسی به دولت‌ بایدن برای برهم زدن توافق تبادل زندانیان در مقابل آزادسازی بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران در قطر و بیانیه‌های جهت‌دار و مشترک اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس نشان می‌دهد که مختصات سیاست در عرصه بین‌الملل تغییر کرده است.

سرنوشت پول‌های در قطر چه می‌شود؟

جمهوریخواهان کنگره آمریکا، دولت بایدن را تحت فشار قرار داده‌اند تا تصمیم خود مبنی بر آزاد کردن ۶ میلیارد دلار دارایی ایران را لغو کند. به نظر می‌رسد که پس از حمله گسترده حماس به اسرائیل، این موضوع به یکی از اولویت‌های حزب جمهوریخواه آمریکا تبدیل شده است.

به نوشته واشنگتن تایمز، در نامه‌ای که به امضای ۲۰ سناتور جمهوریخواه رسیده از وزارت خارجه این کشور خواسته شده تا معافیت‌های تحریمی را که اجازه می‌دهد وجوه ایران به حساب‌های بانکی در قطر منتقل شود، لغو کند.

نیکی هیلی، فرماندار پیشین کارولینای جنوبی و یکی از نامزد‌های جمهوریخواه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴، نیز از دولت خواست تا این پول را به اسرائیل منتقل کند.

او روز سه‌شنبه در توییتی نوشت: «۶ میلیارد دلار از قرارداد باج‌گیری بایدن با ایران را بگیرید و به اسرائیل بدهید تا حماس را ریشه‌کن کند.»

«جان کربی»، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا در مصاحبه‌ای اعلام کرد که شش میلیارد دلار ایران در قطر هر لحظه ممکن است، مسدود شود. البته حکومت ایران هرگز این پول را نخواهد دید. فروشندگان مورد تایید ما برای ارائه کمک‌های بشردوستانه، پزشکی و غذا که مستقیم به مردم ایران نفع می‌رساند، می‌توانند از این پول استفاده کنند

بخشی از انگیزه‌های جمهوری‌خواهان از فشار بر بایدن برای لغو توافق با تهران سیاسی و معطوف به انتخابات پیش‌رو در آمریکاست، چرا که برهم خوردن این توافق می‌تواند نشانه ضعف دولت بایدن در سیاست خارجی تلقی شود.

اما در کنار جمهوری‌خواهان، دو سناتور دموکرات نیز با درخواست مشابهی از دولت بایدن خواستند تا ۶ میلیارد دلاری را که به عنوان بخشی از تبادل زندانیان با ایران آزاد شده بود، دوباره مسدود کند.

سناتورها جان تستر از مونتانا و جو مانچین از ویرجینیای غربی مدعی هستند که این پولها باید به دلیل ارتباط جمهوری اسلامی با حملات حماس به اسرائیل مسدود شود. سناتور تستر گفته است: «در حالی که مقامات اطلاعاتی آمریکا به تحقیقات درباره حملات انجام شده توسط حماس ادامه می‌دهند، ما باید گزینه‌های خود را بررسی کنیم تا ایران را در قبال هرگونه حمایتی که ممکن است ارائه کرده باشد، مجبور به پاسخگویی کنیم.»

او افزود: «در نخستین گام باید فوراً ۶ میلیارد دلار دارایی ایران را مسدود کرده و بعد سایر ابزارهای مالی را که در اختیار داریم بررسی کنیم.»

سناتور دموکرات، مانچین هم گفته است: «من از انتقال اولیه ۶ میلیارد دلاری حمایت نکردم. ما باید به طور مطلق این دارایی‌های ایران را مسدود کنیم و در عین حال تحریم‌های اضافی را نیز در نظر بگیریم.»

آمریکا: شاید دوباره مسدود کنیم

فاکس نیوز در مصاحبه‌ای از «جان کربی»، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا پرسید که چرا با وجود نگرانی از حمایت مالی ایران از حماس، ۶ میلیارد دلاری را که ماه گذشته در جریان توافق مبادله زندانیان آزاد شده بود، مجددا مسدود نکرده است؟

کربی پاسخ داد: «من هیچ تصمیم سیاسی در این زمینه ندارم که بتوانم امروز در مورد آن صحبت کنم. اما مهم است مردم به خاطر داشته باشند که حتی یک سنت از آن پول به ایران نرفته و هیچ پولی از این ۶ میلیارد دلار جدا نشده است. ما از نزدیک بر آن نظارت خواهیم داشت.»

مجری فاکس نیوز ادعا کرد «پول قابل تعویض است» و در عین حال به توانایی ایران برای «فروش نفت در سراسر جهان» بدون توجه به تحریم‌ها اشاره کرد.

کربی در پاسخ گفت: «ما تحریم‌های ایران را اجرا کرده‌ایم. در واقع، تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع کردیم. ما در ابتدای دولت بایدن ۴۰۰ نهاد را در ایران تحریم کردیم.» او ادامه داد: «در مورد قابلیت تعویض پول باید بگویم این پول هرگز توسط حکومت ایران مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.»

وی تاکید کرد: «حکومت ایران هرگز این پول را نخواهد دید. فروشندگان مورد تایید ما برای ارائه کمک‌های بشردوستانه، پزشکی و غذا که مستقیم به مردم ایران نفع می‌رساند، می‌توانند از این پول استفاده کنند. حکومت هرگز این پول را نخواهد دید و آنها چنین درخواستی نداشته‌اند.»

کربی همچنین در مصاحبه دیگری با شبکه ام‌اس‌ان‌بی‌سی با صراحت بیشتری در این زمینه صحبت کرد: «این شش میلیارد دلار هر لحظه ممکن است مسدود شود، اما من تصمیم سیاسی در این زمینه را اعلام نمی‌کنم.»

به درازا کشیده شدن جنگ و تحولات روزهای آینده آن می‌تواند رخدادهای پیش‌بینی‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد. افراطیون در آمریکا، اسرائیل و حتی ایران، همه دوست دارند تا دامنه جنگ وسیع‌تر شود و این همان رسالتی است که دستگاه دیپلماسی کشور باید با رصد دقیق آن هزینه‌های این بحران را برای ایران به کمترین حد ممکن برساند

تهیه پیش‌نویس لایحه ‌ «محکومیت حماس و نقش متمایز ایران»

روزنامه واشنگتن‌پست نیز در گزارشی اعلام کرده است کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در حال تهیه پیش‌نویس قانونی برای محکوم کردن حملات حماس و متمایز نشان دادن نقش ایران در حمایت از این گروه فلسطینی است.

بنا بر این گزارش، مایکل مک‌کال، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا با همکاری گرگوری میکس، نماینده ارشد دموکرات حوزه انتخابیه نیویورک در این کمیته به صورت مشترک این پیش‌نویس قانونی را تهیه کرده‌اند.

در این گزارش ادعا شده است که چنین اقدامی فراتر از آنچه باید می‌رود، چراکه ایران را نیز به تامین مالی گروه‌های تروریستی از جمله حماس به میزان «سالانه ۱۰۰ میلیون دلار» متهم می‌کند. پیش‌نویس قطعنامه‌ای که چنین ادعایی در آن مطرح شده بر اساس گزارش واشنگتن‌پست «نمادین» است، اما ضربه سخت آن با طرح ادعای نقش ایران در تامین مالی حماس قابل توجه به نظر می‌رسد.

گفتنی است که واشنگتن‌پست در گزارش دیگری به نقل از منابع رسمی ادعا کرده بود که ایران از یک سال پیش با آموزش نیروهای حماس در خاک لبنان و کمک‌های تسلیحاتی به این گروه در طراحی و انجام حملات اخیر به اسرائیل نقش داشته است.

اعراب در کنار اتحادیه اروپا علیه ایران

در بحبوحه بحران فلسطین، نشست مشترک وزرای خارجه اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس برگزار شد؛ اما عایدی ایران از بیانیه پایانی این نشست، تکرار ادعاها در خصوص جزایر سه‌گانه و برنامه هسته‌ای ایران بود.

موضوعی که واکنش ایران را به دنبال داشت. سخنگوی وزارت امور خارجه بار دیگر موضع همیشگی ایران را مورد تأکید قرار داد گفت که جزایر سه‌گانه ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک جزء لاینفک و ابدی خاک جمهوری اسلامی ایران است.

کنعانی همچنین مفاد بیانیه مذکور درباره موضوعات مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز و توانمندی دفاعی جمهوری اسلامی ایران را ناوارد و مردود خواند و تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره به قوانین و تعهدات بین‌المللی خود در چارچوب حق و تکلیف پایبند بوده و به همکاری‌های سازنده خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبتنی بر موافقتنامه جامع پادمان ادامه می‌دهد.

همه این موارد در حالی بیان می‌شود که به نظر می‌رسد اعراب به دنبال راه‌حل دیگری برای مساله فلسطین، بدون حضور ایران هستند و تلاش دارند که حساب خود را جدا کنند.

حساسیت در بالاترین نقطه

آمریکا در همان ساعات اولیه نبرد حماس و اسرائیل اعلام کرد که شواهدی بر نقش داشتن ایران در این حملات پیدا نکرده و ایران هم به صراحت اعلام کرد که ضمن حمایت معنوی از حماس، عملیات تنها به ابتکار خود گروه‌های فلسطینی بوده است.

با این حال به درازا کشیده شدن جنگ و تحولات روزهای آینده آن می‌تواند رخدادهای پیش‌بینی‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد. افراطیون در آمریکا، اسرائیل و حتی ایران، همه دوست دارند تا دامنه جنگ وسیع‌تر شود و این همان رسالتی است که دستگاه دیپلماسی کشور باید با رصد دقیق آن هزینه‌های این بحران را برای ایران به کمترین حد ممکن برساند.