نسرین هزاره مقدم

تورم بخش مسکن در پنج سال اخیر کمرشکن بوده و رویکردهای به ظاهر اصلاحی دولت‌ها، نتوانسته بار سنگین هزینه‌های مسکن را برای فرودستان سبک کند. از همین رو اجاره‌خانه مهم‌ترین دغدغه دهک‌های کم‌درآمد فاقد خانه ملکی‌ست و چیزی حدود ۶۰درصد از مزدبگیران شاغل و بازنشسته کشور از این مساله رنج می‌برند.

این دغدغه سال به سال پررنگ‌تر شده تا جایی‌که دیگر سقوط بین محله‌ای یا کوچ اجباری به حاشیه‌ها، نمی‌تواند چاره‌ساز حل این دغدغه بزرگ باشد. امسال حداقل دستمزد یک کارگر متاهل با تمام مزایا کمی بیشتر از ۹ میلیون تومان است و اگر در نظر بگیریم که کمترین نرخ سبد خوراکی‌ها برای یک خانوار متوسط ۳.۳ نفره، حداقل ۷ تا ۸ میلیون تومان در هر ماه است، اوضاع بغرنج‌تر می‌شود چون با یک یا دو میلیون باقیمانده، هیچ کجا نمی‌توان یک آپارتمان کوچک اجاره کرد.

افزایش 10 برابری قیمت مسکن و اجاره خانه طی پنج سال

داده‌های رسمی این ناترازی را نشان می‌دهند. شانزدهم مهرماه «بابک نگاهداری» رئیس مرکز پژوهش‌‌های مجلس از داده‌های تجمیعی تورم بخش مسکن در پنج سال گذشته رونمایی کرد. او با یادآوری اینکه قیمت مسکن و اجاره‌بها در بازه زمانی ۵ ساله یعنی از سال ۹۷ تا سال جاری ۱۰ برابر شده، اظهار کرد: در سبد خانوار‌های ایرانی، اصلی‌ترین هزینه مسکن است و اگر نتوانیم تورم مسکن را کنترل کنیم، تلاش‌های دولت برای مهار تورم در سایر حوزه‌ها خیلی در زندگی مردم ملموس نخواهد بود.

طبق گفته‌های نگهداری طی ۵ سال گذشته، هزینه‌های بخش مسکن حداقل ده برابر شده یعنی اگر در سال ۹۷ اجاره یک آپارتمان کوچک مثلاً ماهانه یک میلیون تومان بوده، امروز برای اجاره همان خانه که به نسبت پنج سال قبل مستهلک‌تر و قاعدتاً بی‌ارزش‌تر شده، یک خانواده باید لااقل ماهی ۱۰ میلیون تومان در هر ماه به صاحبخانه بپردازد. این تناسب اما در مورد دستمزد برقرار نیست.

در سال ۹۷، حداقل دستمزد با مزایا برای یک کارگر متاهل و دارای دو فرزند، حدود یک میلیون و ۴۸۰هزار تومان بوده است. اگر قرار بر این بود که افزایش دستمزد همپای تورم بخش مسکن حرکت کند، در سال ۱۴۰۲، حداقل دستمزد و مزایا برای کارگر متاهل باید به ۱۴میلیون و ۸۰۰هزار تومان می‌رسید در حالی‌که امروز حداقل دستمزد و مزایای ماهانه کارگر حداقل‌بگیر به زحمت کمی بیشتر از ۹ میلیون تومان است!

حداقل دستمزد در 5 سال گذشته ۶ برابر افزایش یافته و نه تنها نسبت به تورم تجمیعی سبد هزینه‌های زندگی که در کمترین حالت ۲۲ میلیون تومان است، عقب مانده بلکه از تورم مسکن نیز جا مانده است

بنابراین وقتی در طول پنج سال، هزینه‌های مسکن ۱۰ برابر شده، حداقل دستمزد کارگران شاغل و بازنشسته در همین مدت فقط ۶ برابر افزایش یافته و نه تنها دستمزد نسبت به تورم تجمیعی سبد هزینه‌های زندگی که امروز در کمترین حالت ۲۲ میلیون تومان است عقب مانده، بلکه از تورم مسکن نیز جا مانده است. اگر کارگری در سال ۹۷ با هزار سختی می‌توانست اجاره خانه بدهد، حالا با عقب‌افتادگی دستمزد از تورم بخش مسکن، پرداخت اجاره خانه برایش مقدور نیست.

کارگران در موضوع اجاره خانه درمانده شده‌اند

به گفته «پرویز زعیمی» فعال صنفی کارگران رشت، سبقت افزایش کرایه خانه از دستمزد کارگران، فقط محدود به تهران نیست و در همه شهرهای کشور، با حقوق کارگری نمی‌شود اجاره خانه داد.

او تاکید می‌کند: البته این دشواری فقط برای کارگران حداقل‌بگیر نیست. متوسط‌بگیران هم امروز در هزینه‌های اجاره خانه درمانده‌اند. فرض بگیرید شما ماهی ۱۵ میلیون حقوق می‌گیرید. وقتی ۸ تا 10 میلیون تومان از این حقوق را ناچارید پای اجاره خانه بپردازید، چطور با ۵ تا ۷ میلیون کل هزینه‌های زندگی را تامین کنید؟

اثبات این ادعا که در هیچ‌کدام از شهرها، کرایه یک آپارتمان کوچک مناسب برای یک خانواده متوسط با حقوق کارگری ممکن نیست، کار ساده‌ای‌ست. سراغ سایت دیوار می‌روم و سه شهر را در سه نقطه جغرافیایی متفاوت به عنوان نمونه انتخاب می‌کنم؛ تهران، رشت و زاهدان. حال نگاهی به قیمت‌ها بیاندازیم.

اجاره خانه در تهران

مورد اول، آپارتمان ۷۰ متری در منیریه با ۳۰۰ میلیون ودیعه و ۹ میلیون اجاره. مورد دوم آپارتمان ۷۰ متری در خیابان بهار با ۲۰۰ میلیون ودیعه و ۱۲میلیون و ۵۰۰هزار تومان اجاره و مورد سوم، آپارتمان ۷۰ متری در شهرک راه‌آهن با ۳۰۰ میلیون تومان ودیعه و ۱۵ میلیون تومان اجاره.

بنابراین در پایتخت، یک کارگر برای اجاره یک آپارتمان ۷۰ متری باید ۳۰۰ میلیون تومان پول رهن جور کند و در بهترین حالت، هر ماه کل حقوقش را برای اجاره خانه به صاحبخانه بدهد. این کمترین قیمت در بازار است. در واقع ۹ میلیون پایین‌ترین اجاره ماهانه در تهران است، به شرطی‌که ۳۰۰ میلیون تومان پول پیش داشته باشید.

نگاهداری: قیمت مسکن و اجاره‌بها از سال ۹۷ تا سال جاری ۱۰ برابر شده و اگر نتوانیم تورم مسکن را کنترل کنیم، تلاش‌ها برای مهار تورم در سایر حوزه‌ها خیلی در زندگی مردم ملموس نخواهد بود

اجاره خانه در رشت

مورد اول، آپارتمان ۷۰ متری در چهارراه گلسار با ۳۰۰ میلیون تومان ودیعه و ۷ میلیون تومان اجاره. مورد دوم آپارتمان ۷۰ متری در انصاری با ۲۰۰ میلیون تومان ودیعه و ۶ میلیون تومان اجاره و مورد سوم آپارتمان ۷۰ متری در تختی با ۳۵۰ میلیون تومان ودیعه و ۶ میلیون تومان اجاره.

بنابراین در شهر رشت، یک کارگر که ۳۰۰ میلیون تومان پول رهن جور کرده، می‌تواند یک آپارتمان ۷۰ متری را با ماهی ۵ تا ۶ میلیون تومان اجاره کند. در نتیجه وقتی اجاره خانه را بدهد، فقط ماهی ۳ تا ۴ میلیون تومان برایش باقی می‌ماند.

اجاره خانه در زاهدان

مورد اول آپارتمان ۷۰ متری در بزرگمهر با ۱۵۰ میلیون تومان ودیعه و ۵ میلیون تومان اجاره. مورد دوم آپارتمان ۷۰ متری در زیباشهر با ۲۵۰ میلیون تومان ودیعه و ۶ میلیون تومان اجاره.

لاجرم در زاهدان نیز برای اجاره یک آپارتمان ۷۰ متری باید حداقل ۱۵۰ میلیون تومان پول رهن جور کنید و ماهی ۵ میلیون تومان اجاره خانه بدهید لذا از دستمزد ۹ میلیون تومانی فقط ۴ میلیون تومان برای باقی هزینه‌های زندگی باقی می‌ماند....

داده‌هایی نگران‌کننده

داده‌های بالا که از آخرین آگهی‌های سایت دیوار تهیه شده، نگران‌کننده است. در تهران حداقل ۱۰۰درصد دستمزد کارگری پای اجاره خانه می‌رود. در رشت ۶۶ تا ۷۰درصد و در شهری مانند زاهدان حداقل ۵۵ تا ۶۰درصد. این به شرطی‌ست که حداقل ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان پول برای رهن یا همان ودیعه تهیه کرده باشید.

وقتی داده‌های مستدل و به‌روز ثابت می‌کند که در دورافتاده‌ترین شهرها هم ۵۵درصد حداقل دستمزد کارگری صرف هزینه‌های مسکن می‌شود، کارگران چطور باید زندگی کنند؟ چرا دستمزدها به اندازه خط فقر واقعی افزایش نمی‌یابد تا کارگران نه برای مسافرت و تفریح، لااقل برای اجاره خانه‌ای که آخر هر ماه باید به صاحبخانه بدهند، دست و دل‌شان نلرزد.