وی افزود: ما به ایده ‌های سلطان عمان در نشست‌ های دیپلماتیک اهمیت می ‌دهیم و اگر به نتیجه ای برسد مشخصا در این رابطه گام های بعدی برداشته خواهد شد.

عبدالرضا فرجی راد، سفیر پیشین ایران در نروژ در رابطه با ابتکار عمل سلطان عمان می گوید: وارد مرحله ای شده ایم که برخی از بندهای برجام ۲۰۱۵ منقضی شده و یا در آستانه منقضی شدن هستند و بر همین اساس طرفین به دنبال مفاد دیگری از توافق در چهارچوب برجام هستند.

وی افزود: شنیده ها حاکی از این است که ابتکار سلطان عمان مبتنی بر یک توافق چند مرحله ای است که گام نخست آن نیز همین تبادل زندانیان و چشم پوشی از برخی تحریم هاست.

فرجی راد ادامه داد: آن چه مشخص است دیگر طرفین قصد ندارند تا یک توافق چند ده صفحه ای را مورد توافق قرار دهند بلکه گام به گام پیش می‌ روند تا به نتایج مورد نظر خود دست یابند. این احتمال وجود دارد تا برخی از این توافق های مرحله ای نیز پس ازانتخابات ریاست جمهوری آمریکا صورت گیرد.

سفیر پیشین ایران در نروژ تصریح کرد: باید توجه داشت که توافق شده تا غنی سازی ایران در مرحله اول روی ۶۰ درصد تثبیت شود در حالی که در قالب برجام غنی سازی باید به حدود ۴ درصد می رسید و از سوی دیگر نیز در ماه آتی برخی محدودیت های ایران در حوزه تسلیحات نیز طبق برجام لغو می شود که این نیز نشان می دهد قالب برجام مدنظر است و بدون این که برجام ۲۰۱۵ احیا شود، شاید در خصوص مواردی که در آن وجود داشت، گفت و گو و مذاکره شود. این اظهارات در حالی مطرح می شود که همچنان تعاملات در حوزه پرونده هسته ای جمهوری اسلامی فراز و نشیب های فراوانی دارد و به تازگی نیز اختلافات در این حوزه میان جمهوری اسلامی و اروپا تشدید شده است.

رضا نصری در این رابطه می گوید: حقیقت این است که روابط ایران و اروپا از سال گذشته به شدت تیره شده و موضع اروپا نسبت به ایران حتی در مواقعی در مقایسه با آمریکا، بسیار تندتر شده است. در واقع، از یک سو شائبه همکاری نظامی ایران با روسیه در جنگ اوکراین و همچنین فضایی که بعد از اعتراضات سال گذشته ایجاد شد اروپا را به اتخاذ سیاست‌های تندتر سوق داده؛ و از سوی دیگر، شکافی که پیش از این میان آمریکا و اروپا در قضیه برجام وجود داشت به طرز قابل ملاحظه ‌ای کم شده است.

وی افزود: در این راستا، حتماً به یاد دارید که در سال ۲۰۲۰، زمانی که دولت ترامپ می ‌خواست شورای امنیت را به تمدید تحریم ‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران وادار سازد، همین کشورهای اروپایی به جانبداری از ایران در مقابل او ایستادند و علیرغم اینکه مقاومت‌شان می‌توانست تبعات سیاسی مهمی در روابط دوجانبه‌شان با واشنگتن داشته باشد، شکست مفتضحانه‌ ای به دولت ترامپ تحمیل کردند.

اما امروز، کیفیت روابط تغییر کرده و کشورهای اروپایی سیاست متفاوتی نسبت به جمهوری اسلامی در پیش گرفته ‌اند. بالطبع، بخشی از تصمیم آن‌ها نیز مربوط به سیاست داخلی آن‌ هاست، چرا که مقامات اروپایی غالباً گمان می‌ کنند در صورت رفع تحریم‌ های جمهوری اسلامی در حوزه نظامی قطعاً در داخل کشورهایشان به انفعال در برابر شریک روسیه متهم خواهند شد و از این رو حاضر نشدند بابت رفع این تحریم‌ ها هزینه سیاسی بپردازند.

البته حقیقت این است که دولت جمهوری اسلامی نیز نتوانسته در طی این دو سال گذشته در برابر هجمه تبلیغاتی مبنی بر مشارکت نظامی جمهوری اسلامی در جنگ اوکراین به صورت موثری خود را از این اتهام مبری سازد.   از سوی دیگر برخی تحلیلگران بر این باور هستند که آمریکا شاید مسیر مجزایی از اروپا در پیش گرفته و بر همین اساس به دنبال این است که مستقلا مشکلات خود را با جمهوری اسلامی حل و فصل کند.

بر همین اساس تلاش می کند به جای این که در زمینه مذاکره با ایران، اروپا را به پیش بفرستد، شرکای منطقه ای خود را به سمت جمهوری اسلامی سوق دهد و آن ها را میانجی مذاکرات کند زیرا آن ها منافع کم تری در این مذاکرات برای خود متصور هستند. ازسوی دیگر باید توجه داشت که این وضعیت حداکثر تا اکتبر ۲۰۲۵ – یعنی زمان انقضای خودکار قطعنامه ۲۲۳۱- قابل تمدید است.

در واقع،‌ اگر تا آن زمان هیچ توافقی میان ایران و آمریکا در پرونده هسته ‌ای صورت نگیرد، به احتمال زیاد کشورهای اروپایی عضو برجام – پیش از انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ که منجر به خروج پرونده ایران از شورای امنیت می‌شود – به سازوکار موسوم به «ماشه» متوسل خواهند شد تا خود را از اهرم‌ «شورای امنیت» و قطعنامه‌های تحریمی پیشین آن محروم نسازند.

البته، در مقابل چنین اقدامی، ایران نیز به احتمال قوی از پیمان NPT خارج خواهد شد و طرفین وارد یک روند تصاعدی تنش ‌افزایی خواهند شد که به نفع هیچ ‌یک از آن ‌ها نیست.