چرایی شکست سیاست های اقتصادی

با وجود ادعاهای پر تکرار دولت برای مهار تورم و گرانی آمارها از افزایش نرخ تورم به حدود ۴۷.۵ درصد حکایت دارد. این در شرایطی است که مقامات دولتی بدون استناد به آمارهای رسمی دولتی، از کاهش نرخ تورم در اقتصاد ایران سخن می‌گویند. سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد در تازه‌ترین اظهارنظر عنوان کرده که در برخی شاخص‌ها از جمله کنترل نقدینگی که برای تورم ضروری است، بانک مرکزی از هدف جلوتر است.

او همچنین با اشاره به کاهش رشد نقدینگی، آزاد شدن منابع ارزی کشور و تعاملات مثبت با همسایگان و عضویت ایران در بریکس، عنوان کرده؛ در ۴ماه اخیر شاهد کاهش سرعت تورم بودیم که با همراهی مردم تا پایان امسال از دوره ۵ ساله تورمی عبور خواهیم کرد. با این حال، اما کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی، نگاه دیگری دارند و معتقدند سفره و سطح هزینه خانوار درباره تورم، وضعیت دیگری دارد.

رکورد تاریخی رشد پایه پولی شکسته شد

پیگیری روند تغییرات پایه پولی از آن جهت حائز اهمیت است که این متغیر، از مهم‌ترین موتورهای رشد تورم به حساب می‌آید و افزایش سرعت رشد آن به معنی تشدید رشد قیمت‌ها در آینده خواهد بود. بررسی آمار بانک مرکزی در پایان فروردین ماه سال ۱۴۰۲ نشان‌دهنده آن است که ماشین چاپ پول در دولت سیزدهم همچنان باقدرت کار می‌کند و تبعات تورمی آن می‌تواند برای آینده اقتصاد ایران بسیار خطرناک باشد.

بانک مرکزی در ادامه روند انتشار با تاخیر آمارهای بخش پولی و بانکی، داده‌های مربوط به مانده برخی از متغیرهای عمده پولی و اعتباری در پایان فروردین ماه ۱۴۰۲ را افشا کرد. داده‌هایی که بررسی آن حاکی از رکوردشکنی افزایش پایه پولی یا همان چاپ پول در نخستین ماه سال جاری است.

این گزارش تنها یک روز پس از آن منتشر شد که ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم، در جریان سفر به استان خراسان جنوبی ادعا کرد که این دولت توانسته کسری بودجه ۴۸۰ هزار میلیارد تومانی را بدون چاپ پول یا استقراض از بانک مرکزی برطرف کند.

بر اساس گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی، پایه پولی که در پایان فروردین ماه سال ۱۴۰۱ معادل ۶۱۱ هزار میلیارد تومان بود، در طول ۱۲ ماه با افزایش ۴۵ درصدی مواجه شده و به ۸۸۷ هزار میلیارد تومان رسیده است و این، بیشترین رشد نقطه به نقطه پایه پولی در تاریخ کشور است. از سوی دیگر، پایه پولی تنها در فروردین ماه سال جاری، بیش از ۳.۱ درصد افزایش یافته است.

به نظر می‌رسد که کاهش سرعت رشد نقدینگی که یکی از دستاوردهای مهم دولت سیزدهم و بانک مرکزی به شمار می‌رفت، حالا متوقف شده است.

بانک مرکزی که در سال گذشته هدفی ۳۰ درصدی را برای نرخ رشد نقدینگی تعیین کرده بود، در تحقق این هدف شکست خورد اما در سال ۱۴۰۲، هدف خود را به ۲۵ درصد کاهش داده است.

سیاست کنترلی بانک مرکزی متزلزل می شود

در همین رابطه حجت الله فرزانی، کارشناس اقتصادی در گفت و گو با روزنامه آرمان امروز با اشاره به تاثیر رشد پایه پولی بر افزایش تورم گفت: رشد پایه پولی در رشد نقدینگی تاثیر می گذارد و باعث سرعت رشد آن می شود و وقتی شاهد افزایش رشد پایه پولی باشیم باید شاهد رشد نقدینگی نیز بود و این باعث افزایش تورم می شود.

این کارشناس اقتصادی افزود: هرچند در ماه های گذشته شاهد اعمال سیاست هایی از سوی بانک مرکزی بودیم که تا حدودی رشد نقدینگی را کنترل کرده، اما اگر آمارهای رشد پایه پولیرا در نظر بگیریم، در ماه های آینده احتمالا شاهد رشد دوباره نقدینگی و تورم خواهیم بود. فرزانی ادامه داد: البته در این مدست سیاست های اعمال شده روی انتظارات تورمی تاثیر گذار بوده و آن را تا حدودی کنترل کرده است. جلوی صف ها برای تبدیل دارایی در بازار ارز گرفته شده و تا حدی جلوی رشد سریع تورم گرفته شده است.

اما اگر آمارهای پایه پولی رشد پیدا کند، شاهد تغییر در چنین وضعیتی خواهیم بود.

مطابق گزارش بانک مرکزی، نقدینگی نیز که در ماه‌های سرعت رشد آن کاهش یافته بود، سال ۱۴۰۲ را با رشد قدرتمندی آغاز کرده و به ۶ هزار و ۴۱۸ هزار میلیارد تومان رسیده است. به نحوی که نقدینگی در فروردین ماه امسال ۱.۳ درصد بوده و این در حالیست که این متغیر در فرودین سال گذشته ۰.۲ دصد کاهش یافته بود.

افزایش دوباره نرخ تورم

هرچند بر اساس گزارش مرکز آمار تورم نقطه به نقطه تیر ماه ۱۴۰۲، در مقایسه با ماه قبل، ۳,۲ واحد درصد کاهش یافت، اما انتشار آمار مردادماه نشان داد که تورم دوباره افزایش پیدا کرده است.

طبق اعلام مرکز آمار، در مرداد امسال تورم نقطه به نقطه خانوارهای کشور ۳۹,۸ درصد بوده است؛ یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین ۳۹.۸ درصد بیشتر از مرداد پارسال برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده اند.

همچنین تورم نقطه به نقطه مرداد امسال در مقایسه با ماه قبل ۰.۴ واحد درصد افزایش یافته است.

مرکز آمار اعلام کرد که در مرداد ۱۴۰۲ ، شاخص قیمت مصرف کننده خانوارها

منبع:آرمان امروز