آمارها نشان می‌دهند که در دو سال گذشته خانوارهای شهری مجبور بوده‌اند سهم بیشتری از بودجه خود را به تامین خوراک و مسکن اختصاص دهند. این اتفاق احتمالا نشانه‌ای از محدودتر شدن انتخاب‌ها و کاهش سطح رفاه در جامعه است.

به گزارش اکوایران، در سال‌های گذشته و تحت تاثیر تغییرات شرایط اقتصادی و سیاسی، ترکیب هزینه‌های خانوار نیز تغییر کرده است. عمدتا زمانی که درآمد یک خانوار دچار کاهش می‌شود، نسبت هزینه‌های اختصاص یافته به کالاهای ضروری افزایش می‌یابد و فرصت هزینه‌کرد خانوار در گروه‌های کالایی دیگر همچون تفریح و فرهنگ یا پوشاک محدودتر می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد سهم هزینه‌های اختصاص‌یافته به خوراکی و مسکن در مناطق شهری در سال‌های گذشته افزایش یافته که احتمالا این قضیه ناشی از تورم شدید کالاهای خوراکی و مسکن در دو سال اخیر بوده است. طبق آمار، حداقل یک سوم هزینه‌ خانوارهای شهری مربوط به تامین مسکن بوده است. از سال 1394 هزینه‌های مربوط به این گروه کالایی بیشتر شده و نهایتا سهم آن از 34 به بیش از 38درصد در سال گذشته رسیده است.

شرایط هزینه‌های مربوط به خوراکی کمی متفاوت است. ابتدای دهه 90 تورم خوراکی‌ها بالا بود و حتی به 45درصد در سال نیز رسید. به این ترتیب سهم هزینه‌های خوراکی خانوار شهری در ابتدای این دهه حدودا 27درصد بود. با گذشت زمان و کاهش تورم خوراکی‌ها، سهم این بخش از سبد مصرفی کاهش یافت و در سال 96 به 23درصد کاهش پیدا کرد. سهم این بخش تا سال 1400 در حدود 24درصد باقی ماند اما پس از آن با جهش بالغ بر 50درصدی در سطح قیمت‌ کالاهای خوراکی، سهم این گروه در سبد مصرفی دوباره افزایش یافت و نهایتا در سال گذشته به 27.5درصد از کل هزینه‌های یک خانوار شهری رسید. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در دو سال گذشته سهم کالاهای ضروری در سبد خانوار شهری بزرگتر شده که احتمالا حاکی از کاهش قدرت خرید خانوار باشد.

هزینه‌های مربوط به «حمل و نقل» و «بهداشت و درمان» نیز هرکدام حدودا 10درصد از سبد مصرفی خانوار شهری را تشکیل می‌دهند. براساس آمارهای منتشر شده بالاترین سهم هزینه‌ای این دو گروه با نرخ 11 تا 12درصد در سال‌های میانی دهه 90 به ثبت رسیده است. گزارش‌ها حاکی از کاهش سهم این دو گروه در سال 1401 است. در سال گذشته سهم حمل و نقل از کل هزینه‌های یک خانوار شهری به 8.4 و گروه بهداشت و درمان به 9.1درصد رسیده‌اند. کاهش این دسته از هزینه‌ها احتمالا می‌تواند نشانه‌ای از کاهش رفاه در سطح زندگی خانوار شهری باشد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال گذشته هر خانوار شهری مجبور بوده برای حفظ مطلوبیت حاصل از محل سکونت خود، مصرف خوراکی، بهداشت و درمان، حمل و نقل را کاهش دهد. به عبارت دیگر، مصرف‌کننده با افزایش سطح قیمت‌ها توانسته تا مصرف خود را در سایر گروه‌ها تعدیل کند اما قابلیت کاهش مصرف در گروه مسکن بسیار کمتر است بنابراین با ثبات مصرف گروه مسکن و افزایش هزینه‌های این گروه، سهم آن هزینه‌ها افزایش چشمگیری در سال‌های گذشته پیدا کرده است.