«انتخابات خِبرگان» زیر سایه لیست‌های انتخاباتی

انتخابات مجلس خبرگان رهبری که هر هشت سال یک‌بار و همراه با انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار می‌شود. به‌نظر در بین هیاهوی انتخابات مجلس به‌خصوص در شهرستان‌ها مقفول مانده است و فرصت برای ارزیابی و تجزیه و تحلیل آن در رسانه‌ها اندک است. «مجلس خبرگان رهبری» اگر شور و حال مجلس شورای اسلامی را ندارد ولی وظیفه‌ای سنگینی بر عهده آن گذاشته شده است. این مجلس متشکل از فقیه‌های «واجد شرایط» است که بر اساس «اصل ۱۰۷» قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مسوولیت تعیین، عزل و نظارت بر رهبر جمهوری اسلامی ایران را بر عهده دارد و این موضورد اهمیت آن را دوچندان می‌کند. بنابر قانون جدید انتخابات از این پس قرار است، انتخابات مجلس خبرگان دارای ستادی جداگانه باشد و همچنین تفاوت‌هایی نیز به دیگر انتخابات دارد به‌عنوان مثال نامزدهای آن نیازی به پیش ثبت نام ندارند. باتوجه به اینکه رهبر انقلاب با اشاره به مشارکت، امنیت، شفافیت و رقابت چهار ضلعی انتخابات را مشخص کردند اما به‌نظر می رسد رقابت یکی از کمبودهای انتخابات خبرگان است زیرا در دوره پیشین که در سال ۹۴ برگزار شد در چهار حوزه، تنها یک داوطلب معرفی شده بود که همان کاندیدا به‌خودی خود وارد مجلس خبرگان خواهد شد.

مردم انگیزه‌ای برای حضور در انتخابات خبرگان ندارند

«جواد آرین‌منش»، سیاستمدار و تحلیلگر مسایل سیاسی در پاسخ به این سوال که چرا همواره انتخابات مجلس خبرگان تحت شعاع انتخابات مجلس شورای اسلامی قرار می‌گیرد و شهروندان استقبال کمتری از آن می‌کنند، به‌خبرنگار «آرمان امروز» می‌گوید: «در اولین دوره شورای نگهبان قوانینی را برای انتخاب چهره‌های مجلس خبرگان تصویب کرد ولی بعد از آن همه آیین نامه‌های داخلی، قوانین و … بر عهده خودشان است. در واقع اعضای این شورا روند انتخابات را خودشان تعیین می‌کنند حالا هم که ستادهای برگزاری جدا شده‌اند. به این موضوع دقت داشته باشید که چون لیست‌های انتخاباتی مربوط به این رویداد توسط «حوزه‌های علمیه» منتشر می‌شود، شهروندان احساس می‌کنند فردی که قرار است وارد این مجلس شود از پیش انتخاب شده است. به‌همین دلیل سطح مشارکت در آن بسیار پایین است. به این موضوع هم اشاره کنیم که چون در بین شهروندان نیازی به تغییرات در مقام رهبری دیده نمی‌شود، انگیزه‌ای هم برای شرکت در این انتخاب وجود ندارد. موضوع دیگر به منطقه‌ای بودن این انتخابات باز می‌گردد. انتخابات مجلس همواره به این دلیل که در حوزه‌های نسبتا کوچک‌تر انجام می‌شود با حاشیه‌های قومی و قیبله‌ای همراه است و همین عاملی است تا شاهد مشارکت بیشتری در آن نسبت به انتخابات خبرگان باشیم.»

این چهره اصولگرا در همین مورد و با اشاره به وظایف مجلس خبرگان ادامه می‌دهد: «برابر «اصل ۱۰۹» قانون اساسی وظیفه مجلس خبرگان، بررسی وضعیت سلامتی، علمی، عملی و … رهبری است و چون این موضوع جزو مطالبات محسوب نمی‌شود باید بگوییم که برای شهروندان هم انگیزه‌ای در جهت دنبال‌ کردن خبرهای آن مشاهده نمی‌شود. البته این موضوع را هم اضافه کنیم که به همین دلیل است که اعضای مجلس خبرگان تحرکات کمتری از خود در امور سیاسی نشان می‌دهند ولی اینطور نیست که آنان بیکار باشند. باتوجه به اینکه فعالیت‌ آنها برای مردم جذابیت ندارد ولی برای اینکه در مورد اهمیت این مجلس شفاف‌سازی شود رسانه‌ها بیشتر باید به‌ آن بپردازند زیرا مسوولیتی که بر عهده آنها است بیش از هرچیز برای آینده ایران اهمیت دارد.»

او در پاسخ به این سوال که چرا در برخی از منطقه‌ها شاهد حضور تنها یک نامزد در این رویداد هستیم، اضافه می‌کند: «به دلیل همان لیست‌هایی است که در ابتدا به آنها اشاره کردم. متاسفانه چون ابتکار عمل در دست حوزه‌های علمیه است این انتخابات همواره در پایین‌ترین سطح از مشارکت برگزار می‌شود. ما چهره علمی و اجتهادی و… در ایران کم نداریم که بخواهند وارد این رقابت‌ها شوند ولی چون می‌دانند که در لیست حوزه‌ها قرار نمی‌گیرند و بعد از ثبت نام رد صلاحیت خواهند شد وارد فضای انتخاباتی نمی‌شود. در این مورد باید نظارت‌ها و لیست‌ها به‌نوعی باشد که همه چهره‌ها وارد انتخابات شوند. توجه داشته باشید که این مجلس قرار است رهبر آینده را مشخص کند و اگر ردپای مشارکت شهروندان در آن دیده نشود قطعا دارای مشروعیت و مقبولیت نخواهد بود تا بتواند برابر قانون به وظایف خود عمل کند. باید شرایطی فراهم شود تا همه چهره‌ها بتوانند در این انتخابات که هر هشت سال برگزار می‌شود حضور پیدا کنند و در ادامه مشارکت هم شکل خواهد گرفت.»

انتخابات خبرگان را فدای انتخابات مجلس نکنید

در همین رابطه روز گذشته دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین با نقدی بر عملکرد رسانه ملی در مورد پرداختن به انتخابات، گفت: «رسانه ملی طوری تلاش کند که دو انتخابات مجلس خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی، فدای همدیگر نشوند، هم انتخابات خبرگان و هم انتخابات مجلس، کدامشان، به نوبه خود، بسیار مهم و خطیر هستند.» «محمدرضا باهنر»، دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین در گفت‌وگویی تلویزیونی با اشاره به برگزاری دو انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری در نیمه اسفند امسال، گفت: «رسانه ملی طوری تلاش کند که دو انتخابات مجلس خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی، فدای همدیگر نشوند، هم انتخابات خبرگان و هم انتخابات مجلس شورای اسلامی را داریم و هر کدامشان، به نوبه خود، بسیار مهم و خطیر هستند. نوع انتخاب، میزان مشارکت، میزان رأیی که مردم می‌دهند، این‌ها بسیار در سرنوشت آینده کشور ما مؤثر است. حتی در رجزخوانی در برابر دشمن، در مقابل دشمنی که می‌خواهد به قول معروف، هیچکس نباشد و با تحریم‌هایش اینقدر ضد حقوق بشر و ناجوانمردانه برخورد می‌کند، تا جایی که دارو را تحریم می‌کند و در زمان کرونا حتی داروهایی که به دشمن‌ترین دشمنانشان می‌دادند، به ما نمی‌دادند و اینها این قدر ناجوانمرد هستند، این دوره از انتخابات حائز اهمیت است.»

شیوه جدید انتخابات خبرگان

«هادی طحان‌نظیف»، سخنگوی شورای نگهبان در برنامه «فرامتن» شبکه افق، گفت: «انتخابات خبرگان براساس قانون خودش برگزار می‌شود و پیش‌ثبت‌نام ندارد. امکان اصلاح همین قانون بروزرسانی شده انتخابات مجلس در آینده وجود دارد. پیش ثبت‌نام انتخابات مجلس شورای اسلامی با به‌روزرسانی قانون انتخابات مجلس به فرآیند انتخاباتی اضافه شده است. در این مرحله متقاضیان داوطلبی نمایندگی مجلس یک هفته فرصت دارند تا برخی اطلاعات و مدارک هویتی، تحصیلی و شغلی خود را در سامانه وزارت کشور ثبت و بارگذاری کنند. پیش ثبت‌نام انتخابات مجلس شورای اسلامی از ۱۶ مرداد آغاز شده و تا روز بیست و دوم مرداد ادامه دارد.»