نان به عنوان جایگزین اصلی مواد غذایی پر کشیده از سفره کم‌درآمدها، این روزها محل ترک‌تازی دولت سیزدهم شده است؛ دولتی که برای جبران کسری بودجه خود ابایی از دست کردن در جیب مردم به بهانه‌های واهی ندارد.

اصلاح الگوی مصرف و جلوگیری از قاچاق، اسم رمز گرانی نان در روزهای اخیر شده؛ همان بهانه‌هایی که بارها برای افزایش قیمت کالاهای اساسی و نیز قیمت حامل‌های انرژی در کشور تکرار شده است.

این بار موضوع با سخنان سخنگوی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان آغاز شد که از واگذاری اختیار تغییر قیمت نان به استان‌ها خبر داد. این خبر البته سریعا توسط وزیر کشور تکذیب شد اما گویا مقامات پایین‌دست جناب وزیر، توجه چندانی به صحبت‌های وی نداشتند و به فاصله یک روز اعلام شد که قیمت نان در خراسان رضوی، گلستان و یازده استان دیگر افزایش یافته چنانچه «محمد برزعلی» رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان اظهار کرد: از این پس قیمت نان سنگک با وزن ۶۰۰ گرم هر عدد ۹ هزار تومان، بربری با وزن ۵۰۰ گرم هر عدد ۷ هزار و ۵۰۰ تومان و تافتون با وزن ۲۰۰ گرم هر عدد ۴ هزار تومان خواهد بود.

بار کم‌کاری دولت روی دوش مردم

دو روز پس از انتشار این اخبار یعنی چهاردهم مرداد ماه «علی‌اصغر عنابستانی» نماینده مجلس گفت گفت: با گرانی آب، برق، گاز، اجاره‌بها، هزینه دستمزد و... روبه‌رو هستیم و بر همین اساس نمی‌توان انتظار داشت قیمت نان بدون تغییر بماند اما در نظر بگیریم که نان به عنوان آخرین سنگر معیشتی مردم، باید بدون افزایش قیمت به دست مصرف‌کننده برسد. دولت باید طرح ساماندهی فروش نان را به صورت کامل اجرایی و مابه‌التفاوت آن را به نانوایی‌ها بپردازد.

رئیس کمیته اشتغال مجلس با انتقاد از کوتاهی دولت در کنترل گرانی نان، اظهار داشت: شاهد کم‌کاری دولت در کنترل قیمت نان هستیم اما این کم‌کاری را بر دوش مردم گذاشته‌اند.

عنابستانی: دولت با پرداخت یارانه نان به تناسب گرانی آرد و افزایش حقوق کارگران، مانع گرانی آن شود. با این روش نه تنها نان گران نمی‌شود بلکه شاهد گرانی آن به عنوان آخرین سنگر معیشتی مردم نخواهیم بود

دولت جیب مردم را نزند

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با تاکید بر اینکه نان، قوت لایموت اکثریت مردم است، گفت: باید نان به عنوان حداقل خوراک مردم به نرخ مناسب به دست آنان برسد. اگر دولت قصد گرانی نان را ندارد یارانه آن را به نانوا بپردازد تا با قیمت مناسب به دست مردم برسد و ادامه فعالیت نانوایی‌ها مقرون به صرفه باشد.

وی بیان کرد: مسئولان وزارت اقتصاد تلاش کنند سامانه نان هر چه سریع‌تر اجرایی شود تا اگر قرار است کمکی به نانوا صورت پذیرد از طریق یارانه دولتی باشد نه از طریق جیب مردم! دولت جیب مردم را با افزایش قیمت نان نزند.

عنابستانی با بیان اینکه نان حداقل معیشت مردم است و نباید به راحتی روی گرانی آن تصمیم گرفت، یادآور شد: نان خوراک اصلی گروه ضعیف جامعه است و نمی‌توان روی افزایش قیمت آن به راحتی تصمیمات لحظه‌ای اتخاذ کرد. دولت با حداقل درآمد از محل تبصره ۱۴ قانون بودجه می‌تواند مسأله نان را حل کند و به راحتی یارانه خود را به نانوا بپردازد که موجب گرانی نان نشود.

عنابستانی با بیان اینکه دولت با پرداخت یارانه نان به تناسب گرانی آرد و افزایش حقوق کارگران مانع گرانی آن می‌شود، خاطرنشان کرد: با این روش نه تنها نان گران نمی‌شود بلکه شاهد گرانی آن به عنوان آخرین سنگر معیشتی مردم نخواهیم بود. نمایندگان به دنبال اجرای کامل طرح ساماندهی نان هستند. بی‌تردید در صورت عدم عملیاتی شدن آن از وزیر اقتصاد طرح سوال خواهیم داشت.

عنابستانی همچنین روز پانزدهم مرداد ماه نیز در تذکری خطاب به اعضای اقتصادی دولت، هشدار داد که نباید با قیمت نان و معیشت مردم، بیش از این بازی کرد.

فشار افزایش قیمت نان روی گرده ضعیف‌ترین‌ها

اما آمار در این باره چه می‌گویند و افزایش قیمت نان، چه تاثیری بر زندگی مردم خواهد داشت و به عبارت دیگر، آیا به گفته این نماینده مجلس، گرانی نان، آخرین سنگر معیشتی فرودستان را هم در هم خواهد شکست؟ نگاهی به گزارش اخیر مرکز آمار ایران، صحت سخنان این نماینده مجلس را آشکار می‌کند.

هرچه از سمت دهک‌های فقیر به سمت دهک‌های غنی برویم، سهم نان و غلات از تورم ماهانه کاهش می‌یابد یعنی نان و غلات روی افزایش تورم دهک‌های فقیر تاثیر بیشتری نسبت به دهک‌های غنی داشته است

آمارهای شاخص قیمت و تورم دهک‌ها در تیر 1402 نشان می‌دهد که سهم «نان و غلات» از تورم ماهانه، برای فقرا بیشتر از ثروتمندان است طوری‌که قیمت نان و غلات در تورم ماهانه دهک دهم هیچ سهمی نداشته است.

بنا بر این گزارش، تورم ماهانه کل کشور در تیر ماه امسال معادل 2درصد شناسایی شده که 0.04درصد آن موثر از افزایش قیمت «نان و غلات» بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هر چه از سمت دهک‌های فقیر به سمت دهک‌های غنی برویم، سهم نان و غلات از تورم ماهانه هر دهک کاهش می‌یابد و به عبارت دیگر، نان و غلات روی افزایش تورم دهک‌های فقیر تاثیر بیشتری نسبت به دهک‌های غنی داشته است.

براساس گزارش مرکز آمار تورم ماهانه دهک اول که نماینده فقیرترین خانوارهای کشور است، معادل 1.68درصد برآورد شده که سهم نان و غلات از آن برابر با 0.11درصد است. به عبارت دیگر، اگر قیمت نان و غلات در تیر ماه نسبت به خرداد افزایش نمی‌یافت، تورم ماهانه دهک اول 0.11درصد کمتر از رقم فعلی محقق می‌شد. با در نظر گرفتن تورم ماهانه دهک‌های متوسط و پردرآمد مشخص می‌شود که هر چقدر درآمد خانوارها بالاتر می‌رود، سهم «نان و غلات» از تورم ماهانه آنها کاهش می‌یابد. برای مثال تورم ماهانه دهک پنجم 1.94درصد ثبت شده است که 0.07درصد آن متاثر از این کالا بوده است.

افزایش قیمت نان تاثیری بر هزینه‌های ثروتمندان ندارد

طبق این گزارش، از طرفی تورم ماهانه دهک نهم که یکی از ثروتمندترین دهک‌های کشور است معادل 2.11درصد برآورد شده است اما سهم «نان و غلات» از آن تنها 0.02درصد است. به بیان دیگر، افزایش قیمت «نان و غلات» مورد استفاده خانوارهای دهک نهمی در تیر نسبت به خرداد، تنها 0.02درصد تورم ماهانه این دهک را افزایش داده است. نکته جالب این است که سهم این کالا از تورم ماهانه 1.99درصدی دهک دهم، صفر است. به عبارت دیگر، افزایش قیمت «نان و غلات» هیچ تاثیری در تورم ماهانه ثروتمندترین افراد کشور نداشته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که نه تنها عدد مطلق سهم نان و غلات از تورم ماهانه با نزدیک‌شدن به دهک‌های غنی نزولی می‌شود، بلکه نسبت «سهم این کالا از تورم ماهانه بر نرخ تورم ماهانه دهک‌ها» نیز از این روند پیروی می‌کند.