اصرار مجلس یازدهم به تغییر قانون انتخابات با عنوان اصلاح این قانون و برگزاری انتخابات تناسبی در تهران تاکنون موجب تحرک کمیسیون‌های مربوطه و اضافه‌کاری نمایندگان شده تا بتوانند آن را به انتخابات اسفند امسال برسانند. با این وجود درحالی که فرصت اندکی باقی مانده، مجلس هنوز موفق به اخذ تایید شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نشده است. با این حال، نمایندگان موافق این تغییرات هنوز ناامید نشده و از پای ننشسته‌اند تا با اصلاح موارد مدنظر شاید در دقیقه نود راه به جایی ببرند.

گفتنی‌ست هیات عالی نظارت ماده 53 مصوب مجلس در قانون جدید را مغایر «عدالت انتخاباتی» و نیز «نبود تبعیض» در سیاست‌های کلی نظام قانونگذاری دانسته است.

همچنین این ماده مغایر بند 10سیاست‌های کلی انتخاباتی(شایسته‌گزینی) و بند 15 این سیاست‌ها مبنی بر «حق انتخاب آزادانه» افراد برشمرده می‌شود.

از همین روی روز گذشته نمایندگان موافق تغییر قانون انتخابات کوشیدند در صحن علنی مجلس با پیشنهاد حذف ماده 53 از این قانون، ایرادات شورای نگهبان و کمیسیون نظارت دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت را برطرف کنند تا قانون موردنظر به انتخابات برسد.

اما خیلی زود این کار خلاف آیین‌نامه اعلام شد و غلامرضا نوری، نماینده مردم بستان‌آباد در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به رد پیشنهاد حذف انتخابات تناسبی در جلسه صحن علنی روز دوشنبه مجلس گفت: امروز بر خلاف ماده ۲۰۰ قانون آیین‌نامه داخلی مجلس، گزارشی از کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در دستور کار صحن علنی قرار گرفت که ماده ۵۳ طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس مبنی بر انتخابات تناسبی را حذف می‌کرد.

به گفته‌ی او، این مسأله از این جهت خلاف آیین‌نامه داخلی بود که مجلس پیش از این بر این مصوبه اصرار کرده بود و مصوبه به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شده بود.

در عین حال که قانون جدید به مجمع تشخیص رفته و عملا از دست مجلس و شورای نگهبان بیرون آمده و با وجود نزدیکی آغاز ثبت نام نامزدها در نیمه‌ی مرداد امسال و شروع فرایند انتخابات، هنوز محمدصالح جوکار رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس بر رساندن قانون جدید به انتخابات امسال اصرار دارد و آن را شدنی می‌داند.

پس از آنکه تلاش این نماینده و همراهانش برای حذف ماده ۵۳ از قانون جدید خلاف آیین‌نامه اعلام شد و به نتیجه نرسید؛ جوکار روز گذشته در گفت‌وگو با ایلنا بار دیگر از این موضوع خبر داد که کمیسیون عصر دوشنبه با حضور دستگاه‌های مرتبط موضوع را در دستور کار بررسی قرار داد تا درراستای عملیاتی و اجرایی شدن قانون برای انتخابات امسال راهکاری پیدا کند.

اختلاف کمیسیون داخلی مجلس و هیات عالی نظارت

به همین بهانه خبرنگار «توسعه ایرانی» به سراغ احمد علیرضابیگی، نماینده تبریز، آذرشهر و اسکو رفت تا چند و چون ماجرا را از زبان عضو دیگر کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس بشنود.

در جلسه روز گذشته که در صحن علنی برگزاری انتخابات تناسبی در تهران مطرح شد، مجلس روی مصوبه خود پافشاری کرد. هیات عالی مصوبه را رد کرده و ماده 53 قانون انتخابات را خلاف موازین دانسته بود. اما مجلس به طرح و بررسی مجدد آن اصرار داشت و درنهایت موضوع به مجمع تشخیص مصلحت ارجاع شد

چرا بر سر امکان تغییر و حذف برخی مواد قانون انتخابات در مجلس اختلاف پیش آمده درحالی که این قانون به صحن علنی مجمع تشخیص راه یافته است و عملا باید از دسترس مجلس خارج شده باشد!؟

در جلسه روز گذشته که در صحن علنی این موضوع مطرح شد، مجلس روی مصوبه خود پافشاری کرد. هیات عالی مصوبه را رد کرده و ماده 53 قانون انتخابات را خلاف موازین دانسته بود. اما مجلس به طرح و بررسی مجدد آن اصرار داشت و درنهایت موضوع به مجمع تشخیص مصلحت ارجاع شد.

چرا کمیسیون بار دیگر مصوبه را به صحن کشانده است تا آن را تغییر دهد؟

«53» همان ماده‌ای است که قبلا هیات عالی نظارت به آن ایراد گرفته بود اما کمیسیون بدون در نظر گرفتن اینکه قبلا موضوع به هیات عالی ارجاع و مخالفت شده بود، دیروز بار دیگر برای اینکه بتواند نظر هیات عالی را به دست بیاورد و قانون جدید را هر طور شده به تقویم انتخابات پیش‌رو برساند، ماده 53 را حذف کرد.

به عبارت دیگر کمیسیون قصد دارد موضوع را زودتر فیصله دهد و قانون انتخابات را عملیاتی و اجرایی کند. چون اگر تکلیف این قانون تا 15 مرداد روشن نشود، انتخابات باید با قانون موجود برگزار شود.

یعنی این امکان وجود دارد درحالی که مصوبه قبلی به مجمع تشخیص رفته، مجلس باز تغییراتی بدهد و از نو قانون انتخابات را به شورای نگهبان بفرستد؟ در این صورت آیا قانونی که با وجود ماده 53 به مجمع رفته، منتفی می‌شود و دیگر نیاز نیست مجمع آن را بررسی کند و نظر قطعی بدهد؟

اصلی‌ترین امتیاز تناسبی شدن انتخابات برای نمایندگان موافق این است که می‌توانند از لیست دو جریان سیاسی وارد مجلس شوند

نه. مجلس نمی‌تواند این کار را بکند. باید منتظر نظر مجمع تشخیص باشد. مجمع تشخیص یا قانون جدید انتخابات را با دو سوم آرا در صحن مجمع تصویب می‌کند و یا نه. دیگر این قانون تایید نمی‌شود.

اما نمایندگان در عمل در حال انجام این کار هستند. یعنی مصوبه قبلی هنوز جواب قطعی مجمع را نگرفته؛ مجلس دست به کار تغییر و حذف مواد مورد ایراد شده است.

کمیسیون داخلی به واسطه تعجیلی که داشت، تلاش کرد از خیر ماده 53 بگذرد اما به دلیل اینکه این کار خلاف آیین‌نامه بود. صبح دوشنبه نمایندگان با حذف آن در رای‌گیری صحن علنی موافقت نکردند

تا زمانی که قانون مصوب مورد اختلاف در شورای نگهبان یا حتی در کمیسیون هیات عالی بود، امکان تجدید نظر در برخی بندها برای جلب نظر مرجع بالاتر بود. درست است که کمیسیون هیات عالی از مجموعه مجمع تشخیص است؛ اما با خود مجمع تشخیص متفاوت است. کمیسیون هیات عالی شخصیت مجزایی از مجمع دارد و در این مورد هیات عالی مثل شورای نگهبان است یعنی همین طور که شورای نگهبان درباره مصوبات مجلس نظر می‌دهد، مصوبات مجلس باید به نظر شورای عالی نظارت هم همراه باشد.

تا قانون به صحن مجمع نرفته امکان نامه‌نگاری و نظر و تجدید نظر میان مجلس و مجمع وجود دارد. وقتی مجمع قانونی را تصویب می‌کند، دیگر ابلاغ شده و تمام است. در موارد اختلاف مجلس با شورای نگهبان یا مجلس با هیأت عالی نظارت، موضوع در صحن مجمع تشخیص مطرح می‌شود و آنجا دیگر قاطع است و تمام شده.

نکته اینجاست که درست است الان موضوع به مجمع تشخیص ارجاع شده اما بین صحن علنی مجمع و هیات عالی اختلاف است.

نمایندگانی که تاکید دارند قانون جدید انتخابات به امسال برسد، نفع خاصی از آن می‌برند؟

بدیهی است. اصلی‌ترین امتیاز تناسبی شدن انتخابات این است که نمایندگان از لیست دو جریان سیاسی می‌توانند وارد مجلس شوند.

برگزاری انتخابات تناسبی به صورت آزمایشی در تهران چه نفعی برای نمایندگان شهرهای دیگر دارد؟

موافقان از طیف آقای قالیباف هستند و درراستای منافع او قدم برمی‌دارند.

پس شما با این تحلیل موافقید که نفع انتخابات تناسبی در تهران چه مشارکت بالا باشد و چه نباشد، عاید قالیباف می‌شود. او در سرلیست اصولگرایان است و در هر صورت از ورود به مجلس دوازدهم باز نمی‌ماند؛ کمااینکه در یک انتخابات کم مشارکت، اصلاح‌طلبان صاحب کرسی حد‌اقل مجلس و جایگزین تندروها می‌شوند که باز هم برای طیف آقای قالیباف بهتر است.

این نظر شماست. در انتخابات تناسبی سرلیست دو جریان سیاسی چه در اقلیت باشند و چه در اکثریت خواهند توانست به مجلس راه پیدا کنند.