واشنگتن علیه مثلث تهران، مسکو، پکن

رویکرد سیاست خارجی ایران در دولت سیزدهم در جهت افزایش تعامل با چین و روسیه به عامل جدیدی برای افزایش فشارهای واشنگتن بر ایران تبدیل شده است. این در حالی است که از طرفی، مقام‌های پنتاگون به صراحت از افزایش همکاری میان ایران و روسیه در کشور سوریه و در منطقه خاورمیانه ابراز نگرانی کرده و به همین منظور بررسی تعدادی گزینه نظامی برای مقابله با این مساله را در دستور کار قرار داده‌اند و از سوی دیگر تلاش‌های چین برای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای و مجموعه بریکس را زیر سوال برده‌اند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، یک مقام ارشد وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) در جمع خبرنگاران گفت که واشنگتن به دلیل آنچه محافظت بیشتر از کشتی‌ها در برابر اقدامات ایران عنوان کرد، استفاده از جنگنده‌های اف 16 در منطقه خلیج فارس را افرایش خواهد داد. بنابر گزارش، این مقام پنتاگون روز جمعه تصریح کرد که ایالات متحده در هفته جاری این جت‌های جنگنده را به خلیج فارس می‌فرستد تا هواپیماهای تهاجمی را که بیش از یک هفته است در آنجا گشت زنی می‌کنند، تقویت کند.

به گفته این مقام آمریکایی، تهران خواهان خروج آمریکا از سوریه است تا بتواند راحت‌تر اسرائیل را تهدید کند. او در این زمینه تاکید کرد: «ایالات متحده شاهد همکاری، هماهنگی، برنامه ریزی و اشتراک اطلاعات بیشتر بوده است که عمدتاً بین مقامات روسیه و نیروی قدس ایران در سوریه برای تحت فشار قرار دادن ایالات متحده برای خارج کردن نیروهایش از سوریه انجام شده است.» او از بیان جزئیات درباره گزینه‌های آمریکا در این زمینه خودداری کرد اما گفت که ایالات متحده هیچ سرزمینی را در سوریه واگذار نخواهد کرد و به پرواز در بخش غربی این کشور برای انجام آنچه ماموریت‌های ضد داعش عنوان کرد، ادامه خواهد داد.

این مقام دفاعی آمریکا که خواست نامش فاش نشود تا بتواند جزئیات عملیات نظامی در منطقه را ارائه کند درباره دلایل این تصمیم واشنگتن مدعی شد: «جنگنده‌های اف 16 به کشتی‌هایی که از طریق آبراه تنگه هرمز حرکت می‌کنند پوشش هوایی داده و دید ارتش را در منطقه افزایش می‌دهد تا یک عامل بازدارنده برای ایران باشد.

در همین حال در رویکردی دیگر، چند سناتور جمهوری‌خواه آمریکا در نامه‌ای خطاب به وزیران امورخارجه و خزانه‌داری این کشور با ابراز نگرانی نسبت به ادامه صادرات نفت ایران به چین خواستار یک راهبرد برای مقابله با این همکاری شدند. به گزارش ایسنا، مارکو روبیو، سناتور جمهوری‌خواه از ایالت فلوریدا به همراه چند تن دیگر از همکاران خود نامه‌ای به آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه و ژانت یِلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا نوشتند و در آن ابراز نگرانی کردند که دولت بایدن در اجرای سیاستی که با خرید نفت تحریم شده ایران توسط چین مقابله کند، شکست خورده است، که نه تنها به نفع پکن است، بلکه به نفع تهران نیز هست.

جیم ریش، جان باراسو، لیندسی گراهام، ریک اسکات، جری موران، جیمز لَنکفورد و بیل هاگرتی دیگر سناتورهایی هستند که با ارسال این نامه به آنتونی بلینکن و ژانت یلن خواستار تدوین یک استراتژی برای مقابله با صنعت پتروشیمی ایران و به‌علاوه فروش جهانی و محموله‌های نفتی ایران شدند.این سناتورها همچنین از وزیران درخواست کردند که تحریم‌هایی را علیه افراد و نهادهای چینی اعمال کنند که به خرید، پالایش یا معاملات نفتی و پتروشیمی با منشاء ایران ادامه می‌دهند. آنها در نامه خود آورده‌اند که چین از زمان روی کار آمدن جو بایدن به‌عنوان رئیس جمهور آمریکا تقریباً ۴۷ میلیارد دلار نفت از ایران خریداری کرده و ناوگان حمل‌ونقل ایران نیز از ۶۰ کشتی به ۳۳۸ فروند کشتی افزایش یافته است. در نتیجه سود نفتی ایران باوجود اعمال تحریم‌های قوی در دولت قبلی به بالاترین حد خود از سال ۲۰۱۸ رسیده است.

این سناتورهای جمهوری‌خواه در ادامه با تکرار ادعاهای بی‌اساس درخصوص چگونگی هزینه درآمدهای حاصل از این فروش نفت ایران آورده‌اند: «ما با احترام از شما درخواست می‌کنیم که فوراً تحریم‌های موجود از جمله تحریم‌های وضع شده در فرمان اجرایی ۱۳۸۴۶ را اجرا کنید و این تحریم‌ها را به گونه‌ای گسترش دهید تا کسانی که نفت ایران را ذخیره می کنند، اپراتورهای انتقال نفت کشتی به کشتی، افراد و نهادها، اپراتورهای بنادر و پالایشگاه ها به ویژه در جمهوری خلق چین که با نفت و پتروشیمی با منشاء ایران معامله می‌کنند، هدف قرار گیرند.»

این در حالی است که در دیگر سو، پیشنهاد تبادل گاز ایران در برابر نفت عراق که هفته گذشته توسط محمد السودانی، نخست وزیر عراق اعلام شده است نیز باعث شده تا برخی مسوولان آمریکایی، تهاتر گاز عراق با نفت ایران را به عنوان نمونه‌ای از نقض تحریم-های بین‌المللی آمریکا بر علیه ایران معرفی کنند. در همین زمینه، خبرگزاری رویترز گزارش داد که سه مقام سابق آمریکایی درباره پیشنهاد تبادل گاز ایران در برابر نفت عراق که هفته گذشته توسط محمد السودانی، نخست وزیر عراق اعلام شده است، گفتند که این کار احتمالا ناقض تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی است، مگر اینکه ایالات متحده با صدور معافیت‌هایی اجازه انجام آن را به عراق بدهد که گاز طبیعی ایران را در ازای نفت خام خود از طریق تهاتر دریافت کند تا بدین‌ترتیب، بغداد راه حلی برای بازپرداخت بدهی‌های خود بیابد.

به گزارش رویترز، پیش از این، جمهوری اسلامی ایران صادرات گاز به عراق را به نصف کاهش داده بود اما از آنجایی که آمریکا بازپرداخت بدهی گاز عراق به جمهوری اسلامی را تایید نکرده است، تهران و بغداد توافق کردند که صادرات گاز در ازای دریافت نفت را از سر بگیرند اما این معامله‌ تهاتری هنوز به مجوز از سوی واشنگتن نیاز دارد. اما سه مقام سابق آمریکایی گفتند که مبادله کالا به کالا احتمالاً با تحریم‌های ایالات متحده مغایرت دارد. ریچارد گلدبِرگ، یک مقام شورای امنیت ملی آمریکا در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ در این باره گفت: انجام این نوع معامله پایاپای با تهران بدون صدور معافیت از امنیت ملی ایالات متحده، نقض تحریم‌های ایران خواهد بود. او که هم اکنون به‌عنوان کارشناس در اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها فعالیت می‌کند در ادامه گفت که این کار برخلاف قانون آزادی و مبارزه با گسترش سلاح‌های ایران» است که هرگونه معامله مرتبط با انرژی با ایران را ممنوع می‌کند.

در همین حال، یک مقام وزارت امورخارجه آمریکا که خواست نامش فاش نشود، گفت که آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه در ۲۱ مارس یک معافیت ۱۲۰ روزه صادر کرد که به عراق تنها اجازه خرید برق از ایران را می‌دهد، نه خرید گاز طبیعی ایران به منظور تولید برق. این مقام آمریکایی در ادامه گفت: «حدس و گمان‌هایی وجود دارد که این معافیت که روز ۳۱ مارس اعلام شد، ممکن است اصلاح شود تا مبادله تهاتر نیز انجام شود.» با این حال، او خاطر نشان کرد که در موقعیتی نیست که بتواند تصمیمات آینده مربوط به معافیت‌ها را پیش‌بینی کند. مقامات سابق آمریکایی گفتند که وزارت خزانه‌داری که بر اکثر تحریم های ایالات متحده علیه ایران نظارت دارد، اصطلاح معامله را به قدری گسترده تعریف می‌کند که مبادله پایاپای را نیز پوشش دهد.

یک مقام ارشد پیشین وزازت خزانه‌داری آمریکا نیز اظهار کرد: «موضوع این است که آیا این، یک تراکنش مهم است یا خیر. مساله این نیست که این معامله با یک ارز یا ارز دیگری انجام می‌شود. این یک مبادله تهاتر است.» این مقام سابق آمریکایی تاکید کرد که این، یک تصمیم سیاسی است، نه یک سوال درباره قانون، زیرا تا آنجا که مربوط به قانون باشد، کاملاً تحریم‌های آمریکا را نقض می‌کند. سفارت عراق در واشنگتن تاکنون به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداده است.

در همین حال، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در توییتی اعلام کرد که وزارت خارجه این کشور به اعمال سیاست‌های خود علیه ایران ادامه خواهد داد. به گزارش ایسنا، آبراهام پالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در توییتی نوشت: «دفتر نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و کلیت تیم وزارت خارجه به اعمال سیاست‌مان در رابطه با ایران مشغول هستند.» او در توییت دیگری نوشت: «ما به همکاری با شرکا و متحدان‌مان برای مهار کردن رفتارهای بی‌ثبات‌کننده ایران، دفاع از حقوق بشر، ترویج تنش‌زدایی و کامیاب‌تر، باثبات‌تر و یکپارچه‌تر کردن خاورمیانه ادامه خواهیم داد.»

این توییت در پی آن منتشر شده است که شبکه سی‌بی‌اس این هفته به نقل از سه منبع آگاه خبر داد که اداره تحقیقات فدرال آمریکا در حال انجام تحقیقات درباره رابرت مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران است که چندی پیش فاش شد مجوز امنیتی‌اش به حالت تعلیق درآمده و اکنون در مرخصی اجباری و بدون حقوق‌ است. یکی از این منابع آگاه به سی‌بی‌اس نیوز گفت که اف‌بی‌آی در حال بررسی نحوه رسیدگی راب مالی به اطلاعات طبقه‌بندی شده است. مشخص نیست که آیا بررسی این مساله شامل موضوعات دیگری هم هست یا خیر. این منبع آگاه مشخص نکرد که آیا اف‌بی‌آی در این مرحله، آن را یک موضوع کیفری می‌داند یا خیر.

بنا بر گزارش سی‌بی‌اس نیوز، کمیته‌های اطلاعاتی کنگره به طور معمول در مورد این نوع مسائل مطلع می‌شوند اما قانون‌گذارانی که سی‌بی‌اس نیوز با آنها تماس گرفته‌ است به دلیل حساسیت موضوع از اظهار نظر خودداری کرده‌اند.

راب مالی به عنوان فرستاده ریاست جمهوری در امور ایران در وزارت امور خارجه آمریکا مستقر بود و کارنامه او شامل تلاش برای احیای مجدد توافق هسته‌ای با ایران و همچنین مذاکرات بر سر آزادی حداقل سه شهروند آمریکایی بود که در تهران در بازداشت هستند. مالی از نزدیک با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه و شورای امنیت ملی کاخ سفید که بخش خاورمیانه آن توسط برت مک گورک رهبری می‌شود، هماهنگی داشت.