پیش از روی کار آمدن دولت سیزدهم یکی شعارهایی که در مورد اهداف سیاست‌خارجه داده می‌شد مربوط به فعال کردن سفارت‌خانه‌ها به‌عنوان رایزن‌های اقتصادی بود. «ابراهیم رییسی» با شعار «موتور محرکه سیاست خارجی، دیپلماسی اقتصادی» روی کار آمد. دولت سیزدهم در نظر داشت تا «معاونت دیپلماسی اقتصادی» با اعزام سفرای خود به یکی از پایه‌های مهم پاستور تبدیل کند که حالا باتوجه به اعزام سفیرانی که در این حوزه فعالیتی نداشتند از این هدف دور شده است. باتوجه به این موضوع نفرات اعزامی دولت به سایر کشورها مورد نقد جدی قرار دارد. منتقدان به این موضوع اشاره می‌کنند که سفارت‌خانه‌های ایران حالا به محلی برای سهم دادن به گروه‌ها، جبهه‌ها و حلقه‌هایی تبدیل شده است که به‌هر نحوی می‌خواهند از دولت سهم‌خواهی کنند.

«معصومه آباد»، سفیر جدید ایران در «هلسینکی» فردی است که تاکنون تنها در حوزه بهداشت و درمان فعالیت کرده است. «محسن بختیار»، سفیر جدید ایران در «پکن» که معاونت برنامه‌ریزی وزارت نیرو را در کارنامه دارد. «علی صالح آبادی»، سفیر ایران در دوحه که رییس سابق بانک مرکزی بود و … از جمله نفراتی هستند که بدون تخصص در امور دیپلماسی حالا به‌عنوان سفیر فعالیت خواهند کرد.

انتخاب‌های سفارشی و تعلل برای فعال کردن سفارتخانه‌ها در کشور‌های مهم اروپایی توان و گستره فعالیت‌های اقتصادی و دیپلماتیک وزارت خارجه را محدود کرده و جایگاه این حوزه را پایین آورده‌اند زیرا حالا هر چهره‌ای می‌تواند به‌عنوان سفیر انتخاب شود. شاید اگر تراز اصلی برای ارزیابی عملکرد سفرا، فعالیت‌های اقتصادی و توان لابی‌گری آن‌ها در گره گشایی از موضوعات اختلافی ‌بود و همچنین دولت، فرستادگان خود را در پایان بازگشت از ماموریت، مجبور به پاسخگویی درباره عملکردشان می‌کرد، سفرای سفارشی، ذوق‌زده راهی محل ماموریت نمی‌شدند و دست کم نگران از عواقب کار، برای رفتن یا ماندن کمی تردید می‌کردند.

عدم روابط مطلوب ایران با کشورهای غربی باعث شده تا انتخاب سفرا و دیپلماتیک در دولت سیزدهم به‌فرصتی ویژه برای گروه‌ها و جناح‌ها تبدیل شود تا برای فرستادن نمایندگان خود در قامت سفیر به کشور‌های محل ماموریت بهره ببرند. در این بین باید به این نکته اشاره کنیم که سفارتخانه‌های مهم در «پاریس»، «برلین»، «لندن» و «استکهلم» بدون سفیر مانده است که بیم آن می‌رود که این سفارت‌خانه‌ها به پاتوقی برای اصولگرایان تندرو تبدیل شود. یک دیپلمات پیشین در این باره معتقد است که باتوجه به شعارهایی که اصولگراها در مورد مبارزه با غرب می‌دهند ولی عاشقانه زندگی در غرب را ترجیح می‌دهند. در ادامه گفت‌وگو با مجلسی را می‌خوانید.

علارغم مبارزه با غرب عاشق زندگی لاکچری هستند

«فریدون مجلسی»، دیپلمات پیشین ایران و تحلیلگر مسایل سیاست خارجه در واکنش به سطح سفیران اعزامی در دولت سیزدهم و نگرانی در مورد سهم‌خواهی‌ها از سفارتخانه‌ها به‌خبرنگار «آرمان امروز» می‌گوید: «در ابتدا باید به این موضوع اشاره کنیم که باتوجه به نگاه دولت سیزدهم به سیاست خارجه به‌خصوص در مورد کشورهای غربی اینکه چه شخصی به‌عنوان سفیر معرفی خواهد شد اهمیت چندانی ندارد زیرا تعامل و ارتباط چندانی با جهان وجود ندارد. مهمترین شاخص‌هایی که در دولت سیزدهم برای انتخاب سفرا ارتباط دارد به نزدیکی و وفاداری‌شان به جریان‌های خاص است زیرا شاخص دیگری را مشاهده نمی‌کنیم. این روابط هم هرگز اصلاح نخواهد شد و در ادامه هم همین موضوعات وجود خواهد داشت. توجه داشته باشید که سفارتخانه‌ها حالا به محافل اصولگرایانی تبدیل شده است که باتوجه به ضدیت با غرب و همچنین مخالفت با آنچه فرهنگ غربی می‌دانند، عاشقانه زندگی در خارج از کشور را ستایش می‌کنند.»

این دیپلمات پیشین در همین مورد و با اشاره به وضعیت دولت سیزدهم در سیاست خارجه ادامه می‌دهد: «توجه داشته باشید که در وضعیت کنونی سفارتخانه‌ها وظیفه اصلی خود را از دست داده‌اند چون اصولا تعاملی با جهان وجود ندارد و به‌غیر از برخی کشورهایی شرقی نگاهی به سایر کشورها وجود ندارد. هنگامی که تبادل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و … با سایر کشورها وجود ندارد اینکه چه کسی به عنوان سفیر معرفی شود اهمیت چندانی ندارد. اگر وضعیت در تعادل دنبال می‌شد و با سایر کشورها ارتباط داشتیم آن وقت می‌توانستیم سطح سفیران را بررسی کنیم. همین موضوع باعث شده تا هرکسی که به‎‌نوعی به دولت نزدیک‌تر است خود را در جایگاه سفیر ببیند و با روابطی که دارد سفارت‌ها را به پاتوق خود و اطرافیانش تبدیل کند و برای مدتی از زندگی لاکچری لذت ببرند و پس از آن کتاب خاطراتی هم منتشر خواهند کرد تا به‌عنوان یادگاری در کتابخانه باقی بماند.»

او همچنین در پاسخ به این سوال که آیا دولت سیزدهم به وعده خود در رابطه با دیپلماسی اقتصادی و ارتباط با سایر کشورها اضافه می‌کند: «تحرکات این دولت نشان می‌دهد که نگاهی به غرب نخواهند داشت و وعده‌ها در این مورد که می‌گفتند برجام را احیا می‌کنیم و با غرب ارتباط برقرار خواهیم کرد همچنان در همان وضعیت باقی مانده است. در این مورد باید تاکید کنیم که در سال‌های اخیر این نگاه همواره در دستور کار قرار داشته است و تا این تصمیم در رابطه با سیاست خارجه اصلاح نشود دولت هم نمی‌تواند در رابطه با دیپلماسی اقتصادی حرکتی از خود انجام دهد.»

منبع:آرمان ملی