برخی سوء‌مدیریت‌های مسئولان در مواجهه با اعتراضات دی 96 و آبان 98 و از طرفی تشدید سخت‌گیری شورای نگهبان در قبال نامزدهای یک جریان سیاسی خاص باعث کاهش مشارکت مردمی در دو انتخابات گذشته مجلس و ریاست‌جمهوری شد.

برخی سوء‌مدیریت‌های مسئولان در مواجهه با اعتراضات دی 96 و آبان 98 و از طرفی تشدید سخت‌گیری شورای نگهبان در قبال نامزدهای یک جریان سیاسی خاص باعث کاهش مشارکت مردمی در دو انتخابات گذشته مجلس و ریاست‌جمهوری شد. علاوه بر آن، شرایط ایجادشده ناشی از وقایع 1401 نیز فضا را به سمتی برد که احتمال کاهش رأی نیز وجود دارد. به همین دلیل بخشی از مسئولان کشور به خوبی شرایط را درک کرده و سعی دارند در این بن‌بست ایجادشده گشایشی ایجاد کنند تا انتخابات پیش‌روی مجلس با مشارکت بیشتر مردم برگزار شود. از این‌رو محمود صادقی، نماینده پیشین مجلس که پیش از این از رد صلاحیت گسترده یک جریان سیاسی در انتخابات گذشته انتقاد کرده بود، اخیرا در توییتی از تماس یک نهاد با نامزدهای دوره‌های قبل مجلس و تأکید بر ثبت‌نام آنها در انتخابات مجلس خبر داد. موضوعی که واکنش‌های مثبت و منفی زیادی به همراه داشت و فعالان سیاسی را امیدوار کرد در این شرایط خاص که احتمالا انتخابات بعدی با کاهش اقبال مواجه است، با بازشدن فضای انتخابات احتمال مشارکت را افزایش دهد. اما اظهارات روز گذشته هادی طحان‌نظیف، سخنگوی شورای نگهبان، در این زمینه و رد این ادعا، باعث شد همان بارقه امید که در دل فعالان سیاسی روشن شده بود، افول کند. طحان‌نظیف در نشست خبری روز گذشته خود، در پاسخ به پرسش خبرنگاری مبنی بر اینکه «یکی از نمایندگان ادوار با انتشار یک توییت از تماس نهادهای ذی‌ربط برای حضور در انتخابات خبر داد، آیا ممکن است شورای نگهبان چنین تماسی با افراد و چهره‌های شاخص برقرار کند؟» ضمن تکذیب این ادعا گفت: «ما اطلاعی از این مسئله نداریم و به‌ نظر می‌رسد که این حرف مانند سایر ادعاهای ایشان است. شورای نگهبان از این مسئله اطلاع ندارد».

تلاش جریانی خاص برای حفظ شرایط موجود انتخاباتی

هرچند طحان‌نظیف ادعای محمود صادقی را رد کرد، اما ورود جدی مجلسی‌ها به اصلاح موادی از قانون انتخابات که البته سخنگوی شورای نگهبان آن را ورود جدی و گسترده مجلس به قانون انتخابات می‌داند، نشانگر این واقعیت است که اگرچه برخی برخلاف نظر بزرگان که تأکید بر ایجاد شرایط برای مشارکت حداکثری در انتخابات دارند، نشانی از بازشدن فضای انتخابات نیست، اما بخشی از حاکمیت به دنبال شکستن فضای موجود و بازکردن فضای تنگ انتخابات است. فضایی که با سخت‌گیری‌های جدی مانع از ورود یک جریان سیاسی به فضای رقابت شد و در نتیجه کاهش مشارکت و یکدستی قدرت را به همراه داشت که به گفته فاطمه راکعی، دبیرکل جمعیت زنان مسلمان نواندیش، اصولگرایان سنتی به خوبی بر این امر واقف‌اند که یکدستی قدرت به‌هیچ‌وجه به نفع نظام نبوده است و اکنون به دنبال تغییر و اصلاح این روند هستند.

ضرورت شنیده شدن صدای مردم

این فعال و کنشگر سیاسی درباره اصلاح قانون انتخابات که این روزها در دستور کار مجلس قرار دارد، به «شرق» گفت: «طبق انتقاداتی که این روزها از اصلاح قانون انتخابات می‌شود، ظاهرا مجلس محدودیت‌های بیشتری بر این قانون اعمال کرده است و این محدودیت‌ها نه‌تنها فضای انتخابات را بازتر نمی‌کند، بلکه شرایط بسته‌تری را بر انتخابات کشور حاکم خواهد کرد». او حوادث اخیر را «تلنگری بر مشکلات اقتصادی و اجتماعی، فساد اداری، دست‌درازی به منابع ملی و مشکلات ساختاری که ناشی از حکمرانی بد و ضعیف دولتمردان بوده است» دانست و گفت: «از دولتمردان انتظار داریم واکنش‌هایی برای جلب اعتماد مردم داشته باشند؛ یعنی نشان دهند که صدای مردم را شنیده و اعتراضات را درک کرده‌اند». او ادامه داد: «مسئله دیگر نسل جوان است که به دلیل مقتضیات زمان، سبک زندگی متفاوتی دارند و باید مسئولان طبق تأکید بنیان‌گذار انقلاب که گفته بودند جمهوری اسلامی پاسخ‌گوی مقتضیات زمان و مکان است، فکری برای این تفاوت داشته باشند، اما این اتفاق نیفتاده است».

راکعی در ادامه نظارت استصوابی را عامل جدی کاهش مشارکت دانست و گفت: «درست است که قانون انتخابات کاستی‌ها و مشکلاتی دارد و باید اصلاح شود، اما مهم‌‌تر از قانون انتخابات، مسئله نظارت استصوابی شورای نگهبان است که خصوصا در دو انتخابات گذشته مانعی جدی برای حضور یک جریان سیاسی در انتخابات بود و منجر به کاهش مشارکت شد». این کنشگر سیاسی از مسئولان مربوطه خواست اگر می‌خواهند مشارکت مردم در انتخابات حداکثری شود، باید صدای انتقاد مردم را بشنوند.

دبیرکل جمعیت زنان مسلمان نواندیش در پاسخ به اینکه با توجه به روند فعلی، فضای کشور را تا چه حد انتخاباتی می‌بینید؟ توضیح داد: «اگر می‌خواهیم مردم در انتخابات شرکت کنند، بر اساس آنچه در قانون انتخابات وجود دارد، طبق قانون فقط نهادهای چهارگانه صلاحیت‌ها را بررسی کنند. دوم اینکه انتخابات آزاد و سالم برگزار شود و وزارت کشور به عنوان متولی قانونی وضعیت سیاسی کشور و وضعیت احزاب، نظارت قانونی بر برگزاری انتخابات داشته باشد».

راکعی در توضیح اینکه فضای انتخابات فعلی تا چه حد رقابتی است؟ بیان کرد: «تاکنون فضای انتخابات به‌هیچ‌وجه رقابتی نبوده است. اصلاح‌طلبان خصوصا اصلاح‌طلبان شاخص با بهانه و بدون بهانه از انتخابات حذف شدند‌».

او البته تأکید کرد: «اگرچه جریان رقیب همیشه متمایل به انحصارطلبی بوده و سعی داشته غیرخودی‌ها را حذف کند، اما ناگزیر به رعایت قانون و بازگشت به انتخابات رقابتی هستیم».

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب، در پاسخ به اینکه طیف متبوع شما چه برنامه‌ای برای حضور در انتخابات دارد؟ توضیح داد: «در صورتی که مطمئن شویم مصالح کشور و مطالبه مردم دیده خواهد شد‌، اصلاح‌طلبان در انتخابات پیش‌رو شرکت می‌کنند و این احتمال غیرمحتمل نیست». او ادامه داد: «باید شرایط جدیدی فراهم شود و مردم به‌طور جدی متوجه تغییرات شوند‌».

این کنشگر سیاسی در پاسخ به این پرسش که آیا جریان اصلاح‌طلبی نشست‌های انتخاباتی خود را شروع کرده است؟ بیان کرد: «در صورتی که قرار بر حضور در انتخابات باشد، برنامه‌ای مدون از سال‌ها پیش در اختیار داریم. برنامه‌ای که کارشناسان شناخته‌شده‌ای آنها را تدوین کرده‌اند. اما نسبت به حضور در انتخابات، بعد از وقفه‌ای که ایجاد شد، باید با دقت بیشتری برای ریاست جبهه اصلاحات تصمیم‌گیری کنیم. لذا روز یکشنبه هفته جاری (امروز) هم برای انتخابات هیئت‌رئیسه مجمع عمومی داریم که بعد از برگزاری انتخابات هیئت‌رئیسه و تشکیل کمیته‌ها، نشست‌های رسمی خود را پی خواهیم گرفت». او تأکید کرد: «می‌دانیم دنبال چه هستیم اما به‌طور شکلی تا زمانی که هیئت‌رئیسه مشخص نشوند و کمیته‌ها شکل نگیرند، فعلا خبری را اعلام نخواهیم کرد».

‌دبیرکل جمعیت زنان مسلمان نواندیش همچنین در این زمینه که به نظر شما اصولگرایان مایل به حفظ شرایط فعلی هستند یا می‌کوشند شرایط را برای حضور جریان رقیب باز کنند؟ بیان کرد: «اصولگرایان یکپارچه نیستند و آنها را با نام‌های مختلف می‌شناسیم؛ اصولگرایان سنتی، پایداری، نواصولگرایان و ... اما اصولگرایان سنتی به این نتیجه رسیده‌اند که این روش یکدست‌شدن قدرت برای نظام فایده‌ای نداشته است. بنابراین اگر به فکر نظام هستند باید همه سلیقه‌ها و طیف‌ها را در قدرت شریک کنند و به مطالبه مردم احترام بگذارند».

او تأکید کرد: «البته تندروهای اصولگرا و طیف‌های دیگرشان چنین نظری ندارند و سعی می‌کنند شرایط فعلی در یکدستی قدرت را حفظ کنند. هرچند با این روش راه به جایی نمی‌برند».