در حالی که سرانه مصرف شیر در ایران ۴۳ درصد استاندارد جهانی تخمین زده می‌شود، قیمت لبنیات در روزهای اخیر، درصد دیگر افزایش یافت تا این محصول برای دهک‌های بالای درآمدی هم دست‌نیافتنی شود. سخنگوی صنایع لبنی ایران از افزایش ۳۰ درصدی قیمت انواع محصولات لبنی به جز چهار قلم، یعنی پنیر ۴۰۰ گرمی UF، شیر بطری ۹۰۰ گرمی، شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی و ماست ساده ۲.۵ ‌کیلوگرمی، خبر داد. بر اساس اعلام محمدرضا بنی‌طبا؛ سخنگوی انجمن صنایع فرآورده های لبنی پس این مجوز افزایش قیمت، هر کیلوگرم شیر خام از ۱۲ هزار تومان سال گذشته به ۱۵ هزار تومان افزایش یافت.

این افزایش قیمت در حالی اتفاق افتاده که طبق آخرین آمار رسمی سرانه مصرف شیر در ایران به ۷۰ کیلو رسیده که ۹۰ کیلوگرم معادل ۴۳ درصد از سرانه مصرف جهانی کمتر است.

با توجه به افزایش قیمت لبنیات در سال‌های گذشته، این محصولات از سفره بسیاری از خانوار، به‌ویژه دهک‌های کم‌درآمد حذف شده بود. حالا با موج جدید گرانی احتمالاً خانواده‌های پردرآمدتر هم در خرید و مصرف محصولات لبنی تجدید نظر کنند و یا مصرف آن را کاهش دهند. البته در این بین باید توجه داشت که با توجه به افزایش هزینه‌های تولید، برخی از تولیدکنندگان هم اعتقاد دارند که با ادامه شرایط دیگر فعالیت تجاری سودده نخواهد بود و ورشکستگی در انتظار آن‌هاست. حالا اما با وجودی که حدود یک ماه است قیمت محصولات لبنی در بازار افزایش یافته است، اما هنوز وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید اگر قیمت‌ها خارج از فرمول قیمت‌گذاری سازمان حمایت باشد، با گران فروشان برخورد تعزیراتی خواهد شد. حدود یک ماه است که لبنیات در بازار گران شده است اما هنوز وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید اگر قیمت‌ها خارج از فرمول قیمت‌گذاری سازمان حمایت باشد، با گران فروشان برخورد تعزیراتی خواهد شد؛ برای بسیاری این سوال مطرح است که فرمول سازمان حمایت چیست؟ وزارت جهاد چه زمانی قرار است این فرمول را مطابقت دهد؟ و چه زمانی برخورد می‌کند؟ آیا لبنیات از نظر وزارت وزارت جهاد غیر قانونی گران شده است؟ اگر چنین است چرا واکنشی نشان نمی‌دهد؟. ‌به تازگی مسعود امرالهی، مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی، در واکنش به افزایش ۳۰ درصدی قیمت محصولات لبنی توسط تولیدکنندگان، گفتع است: ‌با توجه به افزایش قیمت شیر خام از کیلویی ۱۲ به ۱۵ هزار تومان، طبیعی است که قیمت فرآورده‌های لبنی افزایش پیدا کند، اما این افزایش قیمت باید طبق فرمول قیمت‌گذاری سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان باشد؛ به طور حتم افزایش قیمت و قیمت‌گذاری کارخانجات لبنی بررسی می‌شود که در صورت مشاهده هرگونه افزایش قیمت خارج از فرمول قیمت‌گذاری سازمان حمایت، با گران‌فروشان برخورد تعزیراتی خواهد شد.‌

به گفته مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی، عدم رعایت فرمول قیمت‌گذاری محصولات لبنی، به معنای گران‌فروشی است.‌

اما آیا واقعا فرمولی برای قیمت‌گذاری محصولات لبنی در حال حاضر وجود دارد؟ سخنگوی انجمن صنایع لبنی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس می‌گوید: فرمول این افزایش قیمت در دستان خود اتحادیه‌ها است، بر اساس مصوبه سال ۱۳۸۹ سازمان حمایت، به اتحادیه ها مجوز داده شده است بر اساس هزینه تولید، قیمت محصولات لبنی را تعیین کنند و البته چهار قلم کالای لبنی را اخیرا دولت پس از اجرای هدفمندی یارانه در خرداد سال گذشته، از این قاعده مستثنی کرده و ستاد تنظیم بازار قیمت‌گذاری می کند.

‌اول خرداد امسال دبیر انجمن صنایع فراورده های لبنی ایران در نامه‌ای به شرکت های عضو انجمن صنفی صنایع فراورده‌های لبنی ایران اعلام کرده است که از امروز اول خرداد، نرخ شیر خام دامداران را بر اساس قیمت اعلام شده از سوی شورای قیمت‌گذاری خریداری کرده و متناسب با آن قیمت‌های جدید لبنیات را تعیین کنند.

**کاهش مصرف لبنیات

مصرف لبنیات در ایران به شکل نگران‌کننده‌ای در حال کاهش است. به اعتقاد کارشناسان؛ با توجه به تداوم سال‌ها کاهش مصرف لبنیات در کشور، کمبود و نبود این ماده غذایی سلامت محور در سفره‌‌های خانوار‌ها اثر خود را گذاشته و اکنون نگرانی بیشتر برای کودکان و نوجوانانی است که در این سال‌ها در سنین رشد بوده و هستند‌. روند نزولی مصرف لبنیات در کشور سال‌ها ادامه دارد. اما، در این مدت دو شوک ناشی از سیاست‌گذاری‌های اقتصادی در کشور، مصرف این مواد غذایی سلامت محور را به شکل نگران‌کننده‌ای کاهش داده است.

محمدرضا بنی‌طبا، سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران در این‌باره به اقتصاد آنلاین گفت: بر اساس آمار رکورد مصرف لبنیات در کشور به دوران پایان دولت هشتم باز می‌گردد که، رقم ۹۰ تا ۹۵ کیلوگرم برای سرانه مصرف لبنیات به ازای هر فرد ایرانی ثبت شد.

وی ادامه داد: پس از آن در یک روند نزولی، با افزایش سالانه تورم و اجرای قانون هدفمنمدی یارانه‌ها و مردمی‌سازی یارانه‌ها در سال ۱۳۸۹ و ۱۴۰۱ ، کاهش مصرف لبینات سرعت بیشتری گرفت.

وی با یادآروی اینکه قانون هدفمندکردن یارانه‌ها اولین بار در زمستان ۱۳۸۷ به صورت لایحه از سوی دولت نهم ارائه شد، گفت: این لایحه قسمتی از طرح تحول اقتصادی بود که بعد‌ها دولت دهم آن را مطرح کرد و در تاریخ ۲۷ آذر ۱۳۸۹، از آغاز رسمی اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها خبر داد.

به گفته وی؛ با اجرای این قانون، شانزده قلم کالا از جمله شیر مشمول حذف یارانه شدند و در پی آن طرح توزیع شیر مدارس و خانوار متوقف شد و با این اتفاق اولین شوک به مصرف لبنیات کشور وارد شد.

بنی طبا شوک دوم وارده به مصرف لبنیات کشور را مربوط به سال گذشته با اجرای مردمی‌سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها عنوان کرد که، به روند نزولی مصرف لبنیات شتاب داد.

بنی طبا تصریح کرد: این در حالی بود که در هر دو طرح قرار بود یارانه‌ها به شکل هدفمند به دهک‌های محروم برسد اما، عملا یارانه‌ها نه تنها هدفمند نشد بلکه، بین عامه مردم از غنی و فقیر به یک میزان تقسیم شد و در عین حال یارانه‌های پنهان در کالاهای مختلف هم ادامه یافت.

وی اعلام کرد: در حال حاضر در خوشبینانه‌ترین حالت میزان مصرف لبنیات در کشور ۷۰ کیلوگرم است.
بنی طبا با تأکید بر اینکه میزان مصرف سرانه لبنیات در جهان حدود ۱۶۰ کیلوگرم است، اظهار کرد: فاصله ایران با مصرف جهانی لبنیات در حال افزایش است و با توجه به سال‌ها روند نزولی مصرف این مواد غذایی سلامت محور، اثر آن بر سلامت مردم نمود پیدا کرده است.

وی همچنین از آمار نگران‌کننده دیگری در خصوص بازار صادراتی لبنیات خبر داد و گفت: بررسی گزارش‌های مرکز آمار تائید می‌کند، در سال‌های که مصرف لبنیات در کشور کاهش داشته رقم صادرات افزایشی بوده است.
بنی‌طبا توضیح داد: در گذشته حدود ۱۰ درصد تولید صادر می‌شد اما، این رقم اکنون به حدود ۲۰ درصد افزایش یافته است.

وی معتقد است؛ این آمار نشان می‌دهد، به همین میزان لبنیات از سفره مردم خارج و به صورت شیرخشک و کره به خارج از کشور رفته است.

بنی‌طبا با ابزار نگرانی شدید از سال‌ها کاهش مصرف لبنیات در کشور، افزود: با توجه به اهمیت مصرف لبنیات در سلامت مردم به ویژه کودکان و نوجوانان، برای کاهش آسیب توصیه می‌شود، دولت هر چه سریعتر به اصلاح سیاست‌های حمایتی در حوزه کالای اساسی به طور خاص لبنیات دست بزند.

سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران همچنین پیشنهاد داد: توزیع شیر مدارس احیاء شود و کالا برگ مخصوص خرید یارانه‌ای لبنیات در دسترس سه دهک کم درآمد جامعه قرار گیرد.

بنی طبا در عین حال فرهنگ سازی و آگاه کردن مصرف کننده را ضروری دانست و افزوود: فرهنگ سازی و آگاه کردن مصرف کننده می تواند به افزایش سرانه مصرف محصولات لبنی کمک کند.