دعوا بر سر وعده‌ی ساخت یک میلیون واحد مسکونی در یک سال، در حالی ادامه دارد که دولت در آستانه دومین سال فعالیت خود است.

دولت رئیسی را می‌توان دولت وعده‌های بزرگ دانست. دولتی که با شعار مهار تورم، افزایش یارانه، از بین بردن فقر و ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال و ایجاد سالانه 500 هزار شغل و ... روی کار آمد.

هر چند آمار و ارقام نشان از مهار تورم دارد و دولت مدعی است توانسته تاکنون یک میلیون فرصت شغلی در ایران ایجاد کند؛ اما نکته اینجاست که آمارها در بخش مسکن جوابگو نیست و می‌توان تنها به عدد و رقم موجود بسنده کرد. اینجاست که پای دولت وعده‌ها گیر می‌افتد و حالا بحث بر سر اینکه چه کسی وعده ساخت سالانه یک میلیون مسکن را داده، بالا گرفته است.

رئیسی، در صحن علنی مجلس هنگام تقدیم لایحه پرحاشیه برنامه هفتم توسعه، با بیان اینکه «برخی می‌گویند دولت قول داده است یک میلیون مسکن بسازد»، پای دولت قبل را به میان آورد و گفت: «آنها که نساختند باید جواب دهند که چرا مسکن نساختند؟» متهم کردن دولت قبلی در حالی از سوی رئیس دولت سیزدهم تداوم دارد که نیمی از عمر این دولت سپری شده است.

عصر ایران نیز در مطلبی با انتقاد شدید به این موضوع، نوشته است: «اگر رئیس دولت قبل با وعده ساختن یک میلیون مسکن در سال، از مردم رأی گرفته و رئیس جمهور شده، یا حتی بدون وعده مکلف به ساخت بوده و نساخته، قطعاً او و مسئولان مرتبط وقت باید پاسخگو باشد. اما مستحضر باشید که لزوم پاسخگویی قبلی‌ها، شما را از پاسخگویی معاف نمی‌کند. پس حالا شما پاسخ دهید که چرا نساختید؟ مگر نمی‌گفتید که با علم به شرایط اقتصادی کشور وارد گود انتخابات شده‌اید و بهانه نخواهید آورد؟!»

از وعده تا قانون مصوب

سخنگوی دولت در بیست و نهم خردادماه به تسنیم گفته است: ساخت 4 میلیون مسکن در 4 سال قانون مصوب مجلس است و باید به‌طور میانگین سالانه یک میلیون مسکن ساخته شود. اگر شدنی نیست باید دید تمامی کارهای کارشناسی که زمینۀ تصویب این قانون بوده چه مبنایی داشته است. این نیاز روز کشور است و با توجه به عقب‌ماندگی‌هایی که با سیاست‌های اشتباه در قبل از این دولت بوده، نیازِ روی زمین است.

وی گفته است: تنها مسئولیت با ما نیست و ساخت مسکن مشارکت بخش خصوصی و بخش‌های مختلف را می‌طلبد ولی دولت در محور قرار دارد و اقداماتی از جمله آماده‌سازی زمین‌ها، تسهیلات، زیرساخت‌ها و صدور مجوزها با دولت است.دولت باید زیر بار حل این مشکلِ روی زمین مانده کشور برود و همه برای انجام این تکلیف قانونی کمک کنند و اگر این دولت هم نخواهد، این قانون است و هر دولتی که روی کار بیاید و یا می‌آمد باید اجرا می‌کرد.

این سخنان در حالی از سوی علی بهادری جهرمی اعلام شده است که وی در 12 آذر 1401 اعلام کرده بود: ما قبل از وعده‌ها فکر تامین ۴ میلیون مسکن را کرده‌ایم و پای وعده آن هستیم. اگر جایی احساس کنیم وعده دادیم و به آن نمی‌رسیم حتما اعلام می‌کنیم.

پیش از این نیز این وعده از سوی وزیر جدید راه و شهرسازی زیر علامت سئوال سنگینی قرار گرفته بود. مهرداد بذرپاش در ارزیابی میزان بودجه لازم برای ساخت چهار میلیون مسکن با متراژ ۱۰۰ متر گفته بود: نزدیک به دو برابر بودجه عمرانی کشور یعنی ۲۸۰۰ هزار میلیارد تومان برای ساخت چهار میلیون مسکن نیاز داریم، پس فکر نکنید اگر از ساخت مسکن کوتاه آییم مقصر دولت است یا برعکس مقصر مجلس است، ما همه در یک کشتی نشسته‌ایم و همه برای ایران و نظام تلاش می‌کنیم مگر می‌توان برای مردم کاری نکرد؟

پنجم اسفند ماه سال 1401 نیز هادی عباسی، معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان این‌که دولت به تعهد ساخت ۴ میلیون مسکن پایبند است، گفت: واحدهای ویلایی نهضت ملی مسکن با قیمت پایین و ارزان‌تر ساخته می‌شود.

تکلیف یک میلیون واحد مسکونی چه می‌شود؟

حالا نیمی از عمر دولت سپری شده است و بسیاری از وعده‌های دولت همچنان بر زمین مانده است. آنچه مسلم است اینکه بازار مسکن در کنار صنعت ساخت و ساز با بحرانی بسیار جدی روبرو است . شاهد این مدعا قیمت‌هایی است که در بازار اجاره به چشم می‌خورد. قیمت اجاره چنان افزایشی پیدا کرده است که بهای اجاره یک خانه در شرایط فعلی از بهای خرید آن در سال 1397 گران‌تر است و این فشار مضاعف بر مشتریان در حالی وارد می‌شود که هزینه غذا نیز در اقتصاد ایران دستخوش افزایشی بسیار جدی شده است.

بازار مسکن ایران در آشفته‌ترین وضعیت است و رسانه‌های همسو با دولت اما بر کاهش قیمت مسکن مانور می‌دهند .

ایران چه تعداد مسکن دارد؟

آمارها نشان می‌دهد که در ایران 6 میلیون خانوار مستاجر محسوب می‌شوند. عدم هماهنگی عرضه و تقاضای مسکن در ایران سبب شده است که اجاره‌بها روز به روز بیشتر به طبقه متوسط فشار وارد کند. این آشفتگی البته در سال‌های آتی نیز تشدید می‌شود چرا که معاون وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده است: تا سال 1409 برای 24 میلیون جوان که در سن ازدواج هستند باید 12 میلیون مسکن ساخته شود.

به نظر می‌رسد به دلیل ماهیت متفاوت مسکن و نبود امکان آمارسازی در این حوزه، دولت درصدد است این ماجرا را وارد چالش چه کسی وعده داد، کند. مشغول شدن ذهن افراد به اینکه چه کسی وعده ساخت یک میلیون مسکن در سال را داده است، در باقیمانده عمر دولت بازی عجیبی است که هیچ برنده‌ای نخواهد داشت. بی‌تردید اما بازنده بزرگ این بازی مردمی هستند که زیر با فشار سنگین هزینه مسکن خرد می‌شوند و هر روز بیش از گذشته با استانداردهای زندگی فاصله می‌گیرند.