عربستان سعودی، ایران و چین روز جمعه نوزدهم اسفند ۱۴۰۱ برابر با دهم مارس ۲۰۲۳ میلادی در بیانیه ‌ای مشترک اعلام کردند در نتیجه‌ گفت ‌و گوهای انجام‌ شده، جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی توافق کردند ظرف حداکثر دو ماه، روابط دیپلماتیک خود را از سر بگیرند و سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی ‌ها را بازگشایی کنند.

این تفاهم روندی آرام در هفته های اخیر داشت تا این که وزیرخارجه عربستان روز گذشته پس از مدت ها و در یکصدمین روز تفاهم ایران و عربستان، وارد تهران شد.

سفری پرهیاهو که نگاه های زیادی را حتی در خیابان های اطراف وزارت خارجه به خود معطوف کرده بود و مردم از پشت نرده های این وزارتخانه، ورود وزیر خارجه عربستان را دنبال می کردند.

سفری که فصل جدیدی از روابط جمهوری اسلامی و عربستان سعودی را آغاز می کند و در آن می توان نشانه هایی از عقلانیت در دیپلماسی را مشاهده کرد. عقلانیتی که باید در سایر حوزه ها نیز در دستور کار قرار گیرد.

در این سفر فیصل بن فرحان حامل پیامی از طرف «ملک سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان برای ابراهیم رئیسی در خصوص توسعه روابط بین دو کشور بود.

پیغامی که در کنار نشست یک ساعته وزرای خارجه دو کشور پشت درهای بسته، از نقاط مبهم این سفر بود.

نقاط مبهمی که در ادامه، ابعاد مختلف آن مورد بررسی قرار می گیرد. در همین زمینه فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان از پیشرفت ‌های بسیار خوب حاصله در روابط دوجانبه اظهار خرسندی کرد.

وی از کمک های ارزشمند طرف ایرانی در استقبال از هیئت فنی عربستانی به منظور زمینه سازی برای گشایش سفارت و سرکنسولگری عربستان در ایران تشکر کرد و افزود با همکاری بسیار خوب دو طرف از مراحل تعیین سفرا و زمینه سازی برای گشایش نمایندگی‌های سیاسی و کنسولی به سرعت عبور کردیم و در حال حرکت به سمت مرحله جدیدی از روابط دو کشور هستیم که تأمین کننده منافع دو ملت و کل منطقه خواهد بود.

فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی گفت: گفت ‌و گوهای مثبت و شفافی را با آقای امیرعبداللهیان داشتیم و این دیدار در چهارچوب تکمیل توافقی که در پکن داشتیم صورت گرفته است. بن فرحان ادامه داد: ما در حال حاضر تلاش می‌ کنیم که اقدامات دیپلماتیک ادامه داشته باشد و اکنون شاهدیم که سفارت و کنسولگری و دفتر نمایندگی ایران در سازمان همکاری های اسلامی بازگشایی شده و به زودی سفارت عربستان در ایران هم بازگشایی می شود.

بن فرحان ضمن تشکر از تسهیل ایران برای بازگشایی نمایندگی‌های عربستان در تهران گفت: بازگشت روابط دو طرف به حالت طبیعی مهم است چرا که هر دو طرف بازیگران مهمی در منطقه به حساب می آیند و این روابط بر اساس اصلی از جمله احترام متقابل، عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر و پایبندی به منشور سازمان ملل استوار است.

وی تصریح کرد: امیدواریم شاهد این باشیم که افق‌های همکاری دو کشور بیشتر از این باشد و منافع دو طرف را تامین کند و امیدوارم از سرگیری روابط دو کشور تاثیرات مثبتی بر کل منطقه و جهان اسلام داشته باشد که این مساله به امنیت منطقه و توسعه همکاری های اقتصادی و فرهنگی و سایر زمینه‌ها کمک می‌کند.

بن فرحان گفت: عربستان سعودی همه امکانات و ظرفیت های خود را برای خدمت رسانی به حجاج به کار می‌بندد. وزیر خارجه عربستان خاطرنشان کرد: من دیداری هم با رئیس جمهور ایران خواهم داشت تا سلام گرم پادشاه و آقای بن سلمان را به ایشان ابلاغ کنم و مایل هستیم که ایشان دعوت به عربستان را پاسخ دهند. وی در ادامه گفت: سفر من به تهران همزمان شده با مراسم حج و عربستان این افتخار را دارد که به عنوان خادم حرمین شریفین، خادم زائران باشد.

وزیر امور خارجه عربستان خاطرنشان کرد: عربستان همه امکانات و ظرفیت های خود را برای خدمت رسانی حجاج به کار بسته و به حجاج ایرانی هم خوش آمد می‌گوییم و امیدواریم حج آنها مورد قبول باشد.

حسن هانی زاده، سفیر پیشین ایران در لبنان در رابطه با این تفاهمات می گوید: توافق امضا شده بین دو کشور به تنش ها بین ریاض و تهران خاتمه می دهد و موجب می شود ملت های منطقه به سمت همگرایی و توسعه پایدار حرکت کنند زیرا اختلاف بین دو کشور ایران و عربستان به افزایش سایر کشورها در منطقه کمک می کند.

این کارشناس مسائل منطقه افزود: امضای این توافق به سود ملت های منطقه خواهد بود و موجب خواهد شد عربستان به سمت پایان دادن به جنگ یمن حرکت کند.

هانی زاده از احتمال گشایش بیشتر روابط دو کشور خبر داد و گفت: عربستان و ایران به سمت روابط پایدار و دوستانه حرکت می کنند.

وی توافق با ایران را نشان دهنده اولویت مناسبات با جمهوری اسلامی برای عربستان دانست و افزود: ایجاد صلح در یمن بخشی از توافق تهران و ریاض است. این کارشناس مسائل غرب آسیا با اشاره به هزینه ۳۵۰ میلیارد دلاری عربستان در طول هفت سال جنگ یمن گفت: ریاض نتوانست دستاوردی سیاسی و نظامی از این جنگ داشته باشد و بیش از صنعا، نیازمند صلح پایدار در منطقه است.

هانی زاده، تحقق طرح ۲۰۳۰ توسط بن سلمان ولیعهد عربستان را نیازمند امنیت پایدار در منطقه دانست و افزود: بن سلمان سعی دارد تا در چارچوب طرح ۲۰۳۰، عربستان را توسعه دهد تا بلکه بتواند بعد از پدر، جانشین وی شود. لذا به صلح با یمن در چارچوب توافق با ایران نیازمند است.

وی درباره یارگیری جدید چین در منطقه نیز گفت: پکن قصد دارد ریاض را از محور آمریکا خارج کرده و به محور خود ملحق کند زیرا هرچه این محور قوی تر باشد نفود منطقه ای واشنگتن کاهش می یابد. این کارشناس مسائل بین الملل، درباره اهمیت اقتصادی ایران و عربستان برای پکن نیز گفت: تهران و ریاض برای تامین انرژی چین بسیار مهم تلقی می شوند و به همین دلیل، چینی ها تلاش دارند تا سطح مناسبات دو کشور را ارتقا دهند.

تمامی این موارد نیاز به مولفه ای به نام تنش زدایی و افزایش همکاری ها دارد که شاید پیغام پادشاه عربستان برای جمهوری اسلامی نیز با محوریت همین تنش زدایی و افزایش همکاری ها باشد.

مساله مهم این است که کشورهای دخیل در خاورمیانه همگی به علت اهمیت مساله انرژی از افزایش تنش ها در منطقه استقبال نمی کنند و ترجیح می دهند تا توسعه راجایگزین درگیری های بی مورد کنند.