یحیی ال‌اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق نیز در این زمینه به خبرانلاین گفت: ماجرا تنها مختص به عراق نیست. پول‌های ایران در سایر کشورها نیز در حال آزادسازی است. وی اشاره کرد که کره جنوبی نیز در حال آزادسازی پول‌های ایران است. کره هفت میلیارد دلار پول ایران را پس از اعلام تحریم‌های امریکا بلوکه اعلام و دسترسی ایران به این منابع را ممنوع کرد.

ایران چقدر پول بلوکه شده دارد؟

دولت سیزدهم سیاست خارجی ایران را سیاستی راهگشا و دقیق می‌داند.

مقامات دولت سیزدهم مدعی هستند در صورتی که حضور نداشتند، وضعیت اقتصادی به مراتب بدتر بود. وزیر نفت بارها از دو برابر شدن صادرات نفت سخن گفته و مقامات این دولت اعلام می‌کنند که ایران به منابع حاصل از فروش نفت دسترسی داشته و قادر به وصول پول‌های خود است. یک گزینه اما این مساله را زیر علامت سئوال بزرگی قرار می‌دهد. ماجرا در اردیبهشت ماه سال 1400 بود.

احسان خاندوزی در بیست و یکم اردیبهشت ماه سال 1400 اعلام کرد: بر اساس اعلام بانک مرکزی، نزدیک به ۷ میلیارد دلار در کره جنوبی و حدود ۴ میلیارد دلار در عراق بلوکه شده که با سایر کشور‌ها در مجموع، به حدود ۱۵ میلیارد دلار می‌رسد.

حالا آمار رسمی از سوی بانک مرکزی و شخص رئیس کل بانک مرکزی، میزان پول‌های بلوکه شده را صد میلیارد دلار اعلام کرده است. این بدان معناست که در فاصله دو سال از اردیبهشت سال 1400 تا خرداد ماه سال 1402، حجم پول‌های بلوکه شده ایران 85 میلیارد دلار افزایش یافته و نشان می‌دهد سیاست‌های دولت سیزدهم آن‌گونه که تبلیغ می‌شود کارایی نداشته است.

در دوره دو ساله فعالیت دولت سیزدهم بارها و بارها خبر آزادسازی پول‌های بلوکه شده منتشر شد تا جایی که برخی کارشناسان به این سیاست دولت سیاست خبردرمانی می‌‌گفتند و معتقد بودند دولت با هدف مدیریت بازار ارز هر از چندی آزادسازی پول‌های بلوکه شده را مورد استناد قرار می‌دهد. این وضعیت تا بدان جا پیش رفت که حتی برخی موافقان دولت به منتقد این سیاست بدل شدند.

هر چه هست در تازه‌ترین اتفاق دو میلیارد و 700 میلیون دلار از پول‌های ایران در عراق آزاد شده و قرار است باقیمانده این مبلغ که چیزی بین هفت تا 10 میلیارد دلار است نیز آزاد شود.

دلارزدایی در سایه وابستگی به دلار

دولت سیزدهم سیاست دلارزدایی را در دستور کار قرار داده است اما وابستگی به نرخ دلار در شرایط کنونی بیش از هر زمان دیگری تجربه می‌شود. نوسانات قیمت دلار در بازار تاثیری مستقیم بر بازارهای یاران گذاشته و به دلیل چسبندگی بالای قیمت‌ها ریزش نرخ‌ها در بازار دلار چندان اثری بر قیمت‌های ریالی کالا و خدمات ندارد اما رشد بهای ارز به سرعت قیمت‌ها را دستخوش افزایش می‌کند.

این نکته را فرزین نیز تایید و اعلام کرده است: «در بازار غیررسمی از سال 90 تا کنون ضریب تغییرات خیلی بالا بوده است؛ دائم این نرخ تغییر می‌کند و هیچ ثباتی در آن وجود ندارد؛ در ماه‌های اخیر دیدید که یک اظهارنظر غیررسمی و دروغ چطور بازار را به هم می‌ریزد.»

اردیبهشت 1400 وزیر اقتصاد اموال بلوکه شده ایران را در سایر کشورها 15 میلیارد دلار اعلام کرده بود، اما دیروز رئیس کل بانک مرکزی، این رقم را صد میلیارد دلار اعلام کرد. به این معنا که در فاصله دو سال حجم پول‌های بلوکه شده ایران 85 میلیارد دلار افزایش یافته که نشان می‌دهد سیاست‌های دولت سیزدهم آن‌گونه که تبلیغ می‌شود کارایی نداشته است

رئیس کل بانک مرکزی ضمن اشاره به اینکه هیچ دلیل بنیادی برای تغییر نرخ ارز وجود ندارد؛ تصریح کرد: «رابطه عمیقی بین دارایی‌های سرمایه‌گذاری با نرخ ارز وجود دارد؛ ضریب همبستگی بین دلار با مسکن و خودرو 75 تا 80 درصد است.»

به گفته وی، متوسط تغییرات نرخ دلار در بازار غیررسمی در دهه 70 معادل 20.6 درصد بوده؛ دهه 80 حدود 2.7 درصد؛ 90 تا 96 معادل 23.9 درصد و 97 تا 1401 معادل 61.1 درصد بوده است. این مساله نشان‌دهنده تبعات منفی تحریم نفتی ایران است.

وی که هفت ماهی از حضورش بر صندلی مدیریت بانک مرکزی می‌گذرد، عملکرد دولت در حوزه مداخله در بازار ارز را مورد تایید قرار داده و اعلام کرده است: همه کشورها برای تثبیت نرخ ارز خود در بازار مداخله می‌کنند و در کشور ما هم در 13 سال تا 1401 به میزان 57 میلیارد دلار در بازار ارز مداخله صورت گرفت.

وی گفته است البته در برخی از سال‌ها حجم مداخله 18.5 میلیارد دلار و از سال 97 به بعد میزان مداخله در بازار به تدریج کاهش پیدا کرده است و هنوز به میزان رقم کوچکی در بازار مداخله صورت می‌گیرد.

وی با بیان اینکه وظیفه بانک مرکزی فروش ارز نیست، اظهار داشت: ما اگر ارز را در بازار نفروشیم، پایه پولی افزایش می‌یابد و باعث تورم می‌شود و ما درواقع در بازار دخالت می‌کنیم نه اینکه به قصد فروش ارز در بازار باشد.

به گفته فرزین؛ کشورهای دیگر 47 درصد منابع ارزی خود را به صورت شناور کثیف با هدف مداخله در بازار ارائه می‌کنند و درواقع در بازار ارز خود دخالت می‌کنند و اینها تلاشی برای تثبیت نرخ ارز است که یک پدیده مرسوم در کشورها به‌شمار می‌رود و مداخله در بازار فقط مخصوص کشور ما نیست، در حالی که ما تحریم هستیم.

وعده بهبود شرایط

رئیس کل بانک مرکزی روز گذشته تاکید کرد نرخ تورم در کشور کاهشی است. وی البته اعلام کرد که تاثیرپذیری اقتصاد از نرخ ارز بالاست و با آزادسازی تدریجی منابع ارزی ایران، به زودی شاهد تغییرات نرخ ارز خواهیم بود .

نرخ ارز در بازار آزاد روز گذشته به شکلی لرزان در کف کانال 47 هزار تومان قرار داشت و حتی در برخی ساعات روز به سقف کانال 46 هزار تومان ورود کرد اما هر چه هست رشد بالای نقدینگی، نبود سیاست منسجم مالی برای مهار تورم و بحران‌های ناشی از تداوم تحریم همگی سبب شده است آسیب‌پذیری اقتصاد بسیار بالا باشد. در این فضا انچه اهمیت دارد این است که سیاست‌های اقتصادی دولت باید بر محور مهار تورم تدوین شود. نکته‌ای که در شرایط کنونی در ساختار تصمیم‌گیری‌های دولت مشهود نیست.