اهمیت سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) در کشورهای در حال توسعه، به‌ویژه پس از گذار کشورهای دارای اقتصاد دستوری به بازارهای باز، به سرعت در حال افزایش است. بسیاری از کشورها جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی را به‌عنوان یک عنصر مهم برای رشد اقتصادی می‌بینند، چرا که سرمایه گذاری مستقیم خارجی تا حد زیادی به‌عنوان تلفیقی از سرمایه، فناوری، بازاریابی و مدیریت در نظر گرفته می‌شود.

نابراین، درک این موضوع که چرا در بسیاری از کشورها جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی کمتر از حد انتظار است، حائز اهمیت است.عوامل تاثیرگذار در جریان‌های سرمایه گذاری مستقیم خارجی سال‌هاست موضوع بحث اقتصاددانان است. با این حال، نقش ریسک کشور در این زمینه آنگونه که باید مورد توجه قرار نگرفته است.

تاثیر رتبه ریسک کشورها بر سرمایه گذاری خارجی

‌شرکت‌هایی که تجارت بین‌المللی انجام می‌دهند به ثبات محیط تجاری در کشور خارجی که قصد سرمایه گذاری در آن را دارند متکی هستند. سود و سرمایه گذاری می‌تواند در برابر تحولات نامطلوب در این محیط آسیب ببیند. این خطرات به طور کلی ریسک کشورها نامیده می‌شود. بنابراین، سطح ریسک یک کشور و تغییر در آن، یک شاخص استراتژیک و عملیاتی مهم برای شرکت‌های بین‌المللی است.

ریسک کشورها طیف وسیعی از عوامل از جمله تحولات سیاسی، خطر درگیری و وضعیت مالی دولت را شامل می‌شود. این عوامل به تغییرات نظارتی، خطر مصادره، ناآرامی‌های داخلی، جنگ، کنترل و کاهش ارزش ارز مربوط می‌شود.ریسک کشور، تمایل و توانایی یک دولت برای پرداخت و تأثیر آن بر توانایی نهادهای دولتی یا خصوصی برای انجام تعهدات پرداخت برون‌مرزی را در نظر می‌گیرد.

رتبه‌بندی STAR که ریسک کشورها را در مقیاسی از یک تا 10 نشان می‌دهد و در آن یک نشان‌دهنده کمترین خطر و 10 بالاترین خطر است، یکی از رتبه‌بندی‌ها در این زمینه است که سرمایه گذاری در ایران را با خطر بالا توصیف می‌کند.در روش دیگری از رتبه‌بندی 6 سطح ریسک در میان‌مدت از AA تا D در مورد کشورها وجود دارد و ریسک کوتاه‌مدت نیز از یک تا چهار رتبه‌بندی می‌شود. در این رتبه‌بندی نیز که توسط سایت Allianz منتشر شده است، ایران در سال 2023 در میان‌مدت ریسک سطح D (بالاترین میزان ریسک) و در کوتاه‌مدت در سطح چهار (بالاترین سطح ریسک) قرار می‌گیرد.

کشورهای همسایه ایران از جمله ترکیه، افغانستان، عراق، پاکستان و ترکمنستان نیز در دسته کشورهای پرخطر برای سرمایه گذاری قرار می‌گیرند. همسایه‌های آبی ایران از جمله قطر، عربستان سعودی و کویت اما کشورهای امنی برای سرمایه گذاری به حساب می‌آیند. رتبه‌بندی Allianz کشورهای آمریکایی چون کانادا و ایالات متحده، کشورهای آسیایی چون چین و هند و کشورهای اروپایی مانند نروژ، فنلاند، آلمان و فرانسه را در دسته کشورهای امن قرار می‌دهد. اکثر کشورهای آفریقا و خاورمیانه در گروه کشورهایی با خطر بالا یا متوسط رو به بالا قرار دارند.