آبی و آفتابی شدن آسمان روابط ایران و عربستان برای شمخانی پایان مأموریتی تقریباً ده ساله بود؟!

: آن روزها که غیبت دو هفته‌ای «رابرت مالی»، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و حضور محرمانه ی «مک گورک»، یکی از مقام‌های ارشد دولت جو بایدن در مسقط خبر ساز شده بود و رسانه آمریکایی آکسیوس، ۴۸ ساعت پس از پایان سفر سلطان عمان به ایران از سفر بی‌‌‌سر و صدای یکی از مقام‌‌‌های ارشد دولت جو بایدن، به مسقط برای بررسی امکان توافق با ایران بر سر موضوعات هسته‌‌‌ای خبر داده، به نقل از یک مقام رژیم صهیونیستی مدعی شده بود: «عمانی‌‌‌ها در حال برگزاری گفت‌‌‌وگوهای واسطه‌‌‌ای میان ایران و آمریکا هستند.»؛ از یکی از دیپلمات‌های سابق پرسیدم:«این احتمال که علی شمخانی نیز بخشی از این گفتگوهای محرمانه باشد وجود دارد یا خیر؟» که این جواب را شنیدم: « در عالم سیاست، بعید و قطعی وجود ندارد، همه ی رخدادها بر پایه ی احتمالات است اما، علی شمخانی، نیروی ورزیده و باتجربه‌ای در مذاکرات و سیاست خارجی است و اگر نظام صلاح بداند قطعاً در چنین مواردی از او بهره خواهد برد. همین سؤال را از یکی از کارشناسان روابط بین‌الملل در امور عمان نیز پرسیدم. وی گفت:«من چیزی نشنیدم نه رسمی و نه غیر رسمی اما اگر چنین اتفاقی افتاده باشد حتماً باید به فال نیک گرفته شود.

آرام و بی‌صدا رفت... با یک بیت شعر!

یک روز پیش از اعلام رسمی خبر تغییر دبیر شورای عالی امنیت ملی(31 اردیبهشت)، علی شمخانی در صفحه ی توئیتر خود با انتشار این بیت شعر:« حرفی که در حجاب ز گفت و شنود بود/ آخر به رمز گفت و به ایما شنود و رفت »، شعری از «محتشم کاشانی»، به همه ی گمانه زنی‌های چند هفته و چند ماه اخیر پایان داد و معلوم شد بالاخره علی شمخانی نیز رفتنی شد.اول خرداد، یک روز پیش از حضور سلطان هیثم در ایران و همزمان با آغاز تنش‌های مرزی ایران و طالبان افغانستان، با رونمایی از جانشین شمخانی در شورای عالی امنیت ملی(علی اکبر احمدیان، مسئول سابق مرکز راهبردی سپاه پاسداران)، عملاً مأموریت تقریباً ده ساله ی وی در شورای عالی امنیت ملی که از شهریور 92 آغاز شده بود، به پایان رسید تا معلوم شود:« آبی و آفتابی شدن آسمان روابط ایران و عربستان برای شمخانی پایان مأموریتی تقریباً ده ساله بود!» رهبر معظم انقلاب همزمان با حکم علی اکبر احمدیان به سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی، علی شمخانی را به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و مشاورت سیاسی رهبر منصوب کردند. از آن روز تا 14 خرداد، شمخانی در سکوت تام و تمام خبری به سربرد تا بالاخره در 14 خرداد، در صفحه شخصی خود در توئیتر، بر آزادی ایران و احساس امنیت مردم، با هر گرایش، نگرش، مذهب و سلیقه‌ای تأکید کرده، نوشت:« جهد مستمر وفاداران به آرمان امام و رهبری برای ایجاد ایرانی مستقل، امن، آباد و آزاد بر اساس مبانی دینی و انقلابی به صورتی که همه هم‌وطنان مان با هر نگرش، مذهب و سلیقه‌ای در آن، احساس آرامش و آسایش داشته باشند، والاترین اقدام برای بزرگ‌داشت یاد و نام امام خمینی(ره) است.»

>واکنش ها

ابراهیم متقی، پژوهشگر علوم سیاسی و استاد و رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران درباره شمخانی می‌گوید:« شمخانی بیش از هر کسی جنگ را درک و حس کرد و می‌توانست به تجارب جنگ یک نگاه واقعی داشته باشد.» متقی افزود:« وی این تجربه را کسب کرده بود که اگر می‌خواهید مورد حمله قرار نگیرید باید سیاست قدرت را در پیش بگیرید.» روزنامه کیهان نیز در واکنش به اتمام مأموریت شمخانی در شورای عالی امنیت ملی می‌نویسد:« در ماجرای برجام، شمخانی هر چند در ابتدا (و در کلیت ماجرا) نگاه خوش‌بینانه داشت، بعد‌ها به منتقد جدی روند توافق و خسارات آن تبدیل شد و فراتر از آن، در دبیرخانه شورا نقش مؤثری در هماهنگی سه قوه برای تصویب نهایی قانون اقدام متقابل مجلس ایفا کرد؛ در حالی که روحانی و برخی اطرافیانش بی‌اعتنا به عبرت‌ها و خسارات‌ برجام، مجدداً دنبال توافق به هر قیمت با آمریکا بودند و اگر همکاری مجلس و دبیرخانه شورا نبود، قطعاً خسارات‌ اقتصادی و سیاسی و امنیتی به مراتب بزرگ‌تری برای کشور رقم می‌خورد.» پایگاه تحلیلی میدل ایست‌ای و اندیشکده استیمسون در تحلیل‌هایی به معانی تغییر دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران پرداختند. میدل ایست‌ای معتقد است این تغییر مقدمه نامزدی علی شمخانی برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۴ است. مرکز استیمسون نیز در تحلیل خود بر این استدلال تاکید کرده که استعفای شمخانی را می‌توان ناشی از رقابت در ساختار قدرت ارزیابی کرد تا نشانه‌‌‌ای از تغییر در سیاست خارجی ایران.

>علی شمخانی کجا است؟!

حال با پایان پذیرفتن دوران ده ساله ی حضور علی شمخانی در شورای عالی امنیت ملی که از ماه‌ها قبل مطرح بود، و با توجه به سکوت سنگین شمخانی و نیز گمانه زنی‌هایی که همچنان تمامی ندارد، این سؤال می‌تواند مطرح شود که:« علی شمخانی کجاست؟!»