حقابه ایران از هیرمند یکی از موضوعات پر چالش بین ایران و افغانستان طی دهه گذشته بوده و هست. بعد از قدرت گرفتن مجدد طالبان در افغانستان(24 مرداد 1400) و عدم رهاسازی حقابه ایران از هیرمند، نارضایتی مردم سیستان و بلوچستان را رقم زده است. طالبان وجود آب در هیرمند را انکار می کند ، اما بر سرشاخه های هیرمند سد می سازد. وضع به گونه ای شده که رئیس جمهور به طالبان اولتیماتوم داد که حقابه ایران را بدهد. از سوی دیگر ساخت 90 سد بر روی سر شاخه‌های رود ارس توسط ترکیه استان‌های شمال و شمال غربی و حتی دریای خزر را با مشکلات اقلیمی روبرو خواهد کرد. در ادامه هشدار سه نماینده مجلس و یک کارشناس آب را در ادامه می‌خوانید.

عضو انجمن هیدروپلیتک ایران:
شرایط در شمال غرب کشور ۱۰ برابر بدتر از هیرمند خواهد شد

عضو انجمن هیدروپلیتک ایران در نشست علمی «بررسی طرح‌های داپ و گاپ ترکیه از منظر حقوق بین‌الملل» در دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی برگزار شد، گفت: در پروژه «داپ» قرار است که ۹۰ تا ۱۲۰ سد روی ارس ساخته شود که در صورت تکمیل این سدها، استان آذربایجان غربی، شرقی و اردبیل خشک خواهند شد. وضعیت ما در هیرمند بد است، اما اگر ارس را رها کنیم شرایط ما در شمال غرب کشور ۱۰ برابر بدتر از هیرمند خواهد شد.

مراد دلالت؛ مدرس دانشگاه و عضو انجمن هیدروپلیتک ایران گفت: ترکیه در ۲ حوضه ارس و دجله و فرات، کشور ما را درگیر کرده است. در حوضه دجله و فرات، پروژه "گاپ" راداریم که مشکلات زیست‌محیطی را در عراق و سوریه رقم زده است. ترکیه درزمینه آب در هیچ کنوانسیون بین‌المللی در خصوص آب عضویت ندارد و به کسی جوابگو نیست. سدسازی‌های بی‌شمار ترکیه روی دجله و فرات باعث خشکی عراق شده، اما رسانه‌های ترکیه طوری فضاسازی کرده‌اند که عراقی‌ها، ایران را مقصر خشکی کشور خود می‌دانند! این سدسازی‌ها در کشور ما تأثیر مستقیمی بر استان خوزستان دارد و این استان را که درواقع آب و نان کشور ما را تأمین می‌کند دچار طوفان‌های گرد و غبار کرده و احتمال مهاجرت‌های اقلیمی مردم خوزستان را محتمل کرده است. پروژه "داپ" ترکیه بر رود ارس دقیقاً بر سرشاخه اصلی ارس ساخته‌شده است. در دوره پهلوی شاه، سرشاخه اصلی ارس را به ترکیه بخشید و ما را در پایین‌دست قرارداد! هدف پروژه داپ این است که کشور‌های پایین‌دست و تحت فشار قرارداد و مشکلات سیاسی، اقتصاد، اجتماعی و امنیتی را در این کشور‌ها دامن بزند.

وی ادامه داد: پروژه داپ ترکیه ۳ استان آذربایجان غربی، شرقی و اردبیل را دچار مشکل می‌کند و اگر آب ارس به دریای خزر نریزد، تعادل اکولوژیک دریای خزر نیز به هم می‌ریزد. این موضوع استان‌های شمالی کشور را نیز درگیر خواهد کرد. منطقه آزاد ماکو و منطقه آزاد ارس نیز بیش‌ترین کشت گلخانه‌ای کشور رادارند که با ادامه سدسازی‌ها از بین می‌روند و امنیت غذایی کشور نیز با تهدید جدی مواجه خواهد شد. این مدرس دانشگاه تأکید کرد: مسئله آب و به ویژه آب‌های مرزی باید مسئله اول کشور باشد. اگر به این موضوع توجه نشود کشور با مشکل مهاجرت‌های اقلیمی و درنتیجه مشکلات امنیتی روبه‌رو خواهد شد. زمانی که سد‌های ترکیه بر ارس تکمیل شود، معیشت مردم در استان‌ها شمال غربی کشور در آستانه نابودی قرار می‌گیرد و در آینده مشکلات عمده واگرایی قومی، تنش‌های بین استانی، مشکلات امنیتی، سلامتی و بهداشت و...، را خواهیم داشت.

هشدار نماینده زاهدان:
طالبان آب را رها کند

فدا حسین مالکی عضو کمیسیون امنیت ملی و نماینده مردم زاهدان در گفت‌وگو با شفقنا در این خصوص، گفت: هشدار رئیس‌جمهور به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی فصل الخطاب است. دستگاه‌های مختلف کشور بر همین اساس باید به وظایف قانونی خود عمل کنند تا آب سریع‌تر وارد منطقه سیستان و بلوچستان شود. ما به حاکمیت طالبان هم اعلام کردیم که استفاده از ادبیات نامناسب به مصلحت ملت افغانستان نیست و حق آبه مردم ایران از هیرمند، حق قانونی است که باید به آن عمل شود. طالبان می‌گوید آب در پشت سد نیست درحالی‌که اگر آب ندارند پس چرا آن را به «گود زره» منحرف می‌کنند پس آب وجود دارد؛ بنابراین طالبان طبق معاهدات بین‌المللی باید حق آبه مردم ایران از هیرمند را بدهد و اقدام به رهاسازی آب کند.

یک نماینده مجلس:
ترکیه روی سرشاخه ارس سد زده است

محمود عباس زاده مشکینی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دراین‌باره به شفقنا، گفت: اولا منابع آبی در دنیا محدود است و روزبه‌روز محدودتر هم می‌شود. ما در طول تاریخ شاهدیم که در دنیا، آب از مرزها رد و به کشورهای دیگر وارد می‌شود. رود دجله و فرات را در نظر بگیرید که مردم ترکیه، سوریه و عراق از آن استفاده می‌کنند. حال وقتی ترکیه 2 سد روی آب‌زده، مناسبات آب متفاوت می‌شود. در مورد ایران و افغانستان و کشورهای همسایه هم همین است و حتی ممکن است ترکیه برای سر شاخه‌های ارس هم کارهایی انجام دهد؛ چراکه مناسبات جهانی و رژیم‌های حقوقی حاکم بر آب در دنیا، کارشناسی و دارای ضمانت اجرایی نیست و اینکه چقدر ضمانت اجرایی دارد، شفاف و قوی نیست.

نماینده چابهار:
از ظرفیت سخت‌افزاری و نرم‌افزاری علیه طالبان استفاده کنید

معین‌الدین سعیدی نماینده مردم چابهار هم گفت: با فشار رئیس مجلس و رئیس‌جمهور، دستگاه وزارت خارجه به دنبال احقاق حقوق حقه مردم ایران است. از همان زمان که گروه طالبان قدرت را در دست گرفت، ما اعلام کردیم که فکر نکنید طالبان تغییر روش و نگرش داده است؛ اما متأسفانه سفارت افغانستان تحویل چنین گروهی داده شد درحالی‌که باید مطالبات محکمی را عنوان و پیش‌شرط‌های جدی را در خصوص حق ابه مطرح می‌کردیم که متأسفانه انجام نشد. کشورهای غربی در مواجه با ایران اعلام می‌کنند که همه گزینه‌ها روی میز است پس چرا برای گروهی مثل طالبان که با سدسازی‌های بی‌قاعده حقوق مردم ایران را دچار چالش کرده، نباید همه گزینه‌ها روی میز باشد!. طرف افغان می‌گوید ما پشت سد، آب نداریم اما نقشه‌های هوایی خلاف آن را می‌گوید؛ بنابراین باید اجاره دهند کارشناسان ما حضور یابند و اگر آب پشت سد وجود داشته باشد، باید از تمام ظرفیت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای احقاق حقه حقوق مردم ایران استفاده شود.