زنگ خطر ناکارآمدی در آموزش و پرورش سال‌هاست که به صدا درآمده، اما انگار گوش شنوایی برای درک و تغییر، بازنگری و به‌روزرسانی اصول و روش‌های نوین در آموزش و پرورش وجود ندارد. این بار یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش به دلیل عدم پرداخت به‌موقع حقوق فرهنگیان و معلمان قراردادی از ماه مهر تا پایان سال گذشته، مجبور به استعفا شد. گفتنی است که ابراهیم رئیسی پیش از وی حسین باغگلی را به مجلس معرفی کرد که رأی اعتماد نیاورد و پس از او مسعود فیاضی به عنوان وزیر آموزش و پرورش معرفی شد که وی هم رأی اعتماد کسب نکرد. سرانجام یوسف نوری از مجلس رأی اعتماد گرفت و سکان‌دار وزارت آموزش و پرورش شد. او به دلیل ناتوانی در حل مشکلات فرهنگیان و دانش آموزان دیروز استعفا کرد. رئیس‌جمهور مراد صحرایی رئیس دانشگاه فرهنگیان را به عنوان سرپرست این وزارتخانه منصوب کرد. متأسفانه یک‌میلیون دانش‌آموز در سال گذشته ترک تحصیل‌کرده‌اند. به گفته یک نماینده مجلس متوسط معدل دانش‌آموزان در کشور در سال گذشته ۱۱.۵ بوده است! کارشناسان معتقدند عواملی مانند کرونا، آموزش غیرحضوری، به‌روز نبودن شیوه آموزش، محتوای کتاب‌های درسی، بی‌انگیزه بودن دانش‌آموزان، نارضایتی معلمان، ناآرامی‌ها و مسمومیت‌ها، فشار به پیکره آموزش و پرورش وارد کرده است. در چنین شرایطی روز گذشته وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم و وزارت بهداشت در اطلاعیه‌ای اعلام کردند که به افراد فاقد پوشش اسلامی هستند، خدمات آموزشی ارائه نمی‌شود. گزارش پیشرو به این موضوع می‌پردازد.

معلمان قراردادی: 6 ماه حقوق نگرفتیم!

کنار معوقات پرداخت‌نشده معلمان که البته بخشی از آن 4 ماه حق‌التدریس معلمان و دو ماه حقوق معلمان خرید خدمات آموزشی که 10 فروردین 1402 واریز شد. اکنون 6 ماه حقوق معلمان قراردادی هنوز واریز نشده است. معلمان قرارداد کار معین می‌گویند که از مهر ۱۴۰۱ تا فروردین ۱۴۰۲ حقوق وعیدی دریافت نکرده‌اند! به گزارش تسنیم، در اسفند 1401 نیز به دلیل سوء مدیریت مسئولان ارشد وزارت آموزش و پرورش، حقوق اسفندماه معلمان در روز 29 اسفند ساعاتی مانده به آغاز سال جدید به صورت ناقص واریز شد.

آموزش و پرورش صلاحیت خود را زیر سؤال برده

مهدی اسماعیلی، نائب رئیس اول و عضو گروه آموزش و تحقیقات مجلس در گفت‌وگو با ایلنا در مورد احتمال برکناری «یوسف نوری» وزیر آموزش و پرورش به دلیل‌ عدم پرداخت به هنگام حقوق، مزایا و معوقات معلمان گفت: تصمیم در این خصوص با رئیس‌جمهور است که وزرای خود را ارزیابی ‌کند و هر جایی احساس کند وزیر یا مسئولی کارایی لازم را ندارد، در خصوص او تصمیم‌گیری می‌کند. این مشکل انگیزه معلمان را به هم ریخت و موجی از اعتراضات را به دنبال داشت. وزارت آموزش و پرورش مدیریتی که بتواند به‌موقع تدبیر داشته باشد را از خود نشان نداد. آموزش و پرورش صلاحیت خود را با این وضعیت زیر سؤال برده است. باید ببینیم رتبه‌بندی معلمان درنهایت به کجا خواهد رسید؟

ضرورت بازنگری در نظام آموزش و پرورش

سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران درباره علل افت تحصیلی دانش‌آموزان به خبر آنلاین گفت: بعد از شیوع کرونا روش آموزش غیرحضوری باعث شد تا دانش‌آموزانی که باید در ۱۸ سالگی تلفن همراه داشته باشند به تلفن همراه دسترسی پیدا کردند، این وضعیت ۲.۵ سال طول کشید، در این دوران خیلی از تکالیف و امتحانات را والدین بجای دانش‌آموزان انجام دادند. دانش‌آموزان در فضای مجازی با محتواهایی مواجه شدند که جذابیت داشت اما در مقابل آموزش‌هایی که از مدرسه دریافت می‌کردند جذابیت لازم را برای آن‌ها نداشت. باید گفت که دوران کرونا سبک زندگی، کیفیت ارتباطات و الگوهای دانش‌آموزان را تغییر کرد، این‌ها مؤلفه‌های تأثیرگذار در یادگیری دانش‌آموزان هستند. بنابراین شیوع ویروس کرونا، اضافه شدن دانش‌آموزان به اعتراضات شهریور و مسمومیت‌های سریالی در مدارس علت افت تحصیلی و معدل دانش‌آموزان است. این اتفاقات سه ویژگی مشترک داشت.

افزایش اضطراب، استرس در دانش‌آموزان

چلک افزود: اضطراب، استرس، ترس و نگرانی در دانش‌آموزان افزایش‌یافته، این مقدار ترس و نگرانی برای یک گروه سنی‌ای هست که هنوز مهارت تاب آوری ندارد، این گروه سنی تجربه لازم در زندگی ندارند و گاهی نمی‌دانند چطور از خودشان مراقبت کنند. با این شرایط اگر معدل دانش‌آموزان کم نمی‌شد یا در یادگیری افت نمی‌کردند باید تعجب می‌کردیم، اتفاقاتی که برای دانش‌آموزان رخ داد سنگین‌تر از سن و تجربه‌ آن‌ها بود. همچنین علاوه بر دانش‌آموزان کادر آموزشی هم تحت تأثیر این شرایط بودند، کادر آموزشی در دوران کرونا فوت شدند، خیلی از آن‌ها در دوران کرونا مهارت کار با فضای مجازی را نداشتند، آن‌ها هم نگران اعتراضات و ماجرای مسمومیت‌ها بودند، بنابراین به کادر آموزشی هم استرس زیادی وارد شد. از طرفی والدین هم به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار در کیفیت آموزش دانش‌آموزان مخصوصاً در دوران کرونا، به‌شدت از فضای کووید متأثر شدند، آن‌ها هم تحت تأثیر اعتراضات و وضعیت مسمومیت‌ها قرار گرفتند، بنابراین این استرس و نگرانی هم به آن‌ها اضافه شد. بنابراین سه ضلع یک مثلث، یعنی دانش‌آموز، اولیای مدرسه و همان‌طور اولیای دانش‌آموزان در حال تجربه بحران هستند، آن‌ها نمی‌توانند در این وضعیت راهبری کنند. مردم و دولت، همگی در این بحران گیر افتادند. کیفیت آموزش و سنجش باید تغییر کند، مثلاً هند اجازه داد با توجه به شرایط روز محتوای آمورش را تغییر دهند، ما در مقطعی قرار داریم که دیگر روش‌های قبلی در کیفیت آموزش تأثیرگذار نیست چراکه دانش‌آموز ما دیگر آن دانش‌آموز قبل از شیوع کرونا نیست. امروز درس و تحصیل اولویت دانش‌آموزان نیست، اما ممکن است هنوز اولویت والدین باشد، برای همین میان دانش‌آموزان دیگر انگیزه‌ای وجود ندارد، از خودشان سؤال می‌پرسند چرا درس بخوانیم؟ اگر پاسخ قانع‌کننده نگیرد درس نمی‌خواند، تا حیاط مدرسه هم برای پدر و مادرش می‌رود. درگذشته زمانی که ما دیپلم می‌گرفتیم بر ای‌مان کار بود، من خودم زمانی که لیسانس گرفتم بالای ۱۰ مرکز من را برای استخدام می‌خواستند، اما دانش‌آموز امروز به این رسید که پدرش استاد دانشگاه است اما نمی‌تواند هزینه‌های زندگی را تأمین کند، در مقابل متوجه می‌شود کسی که مثلاً در یک تعمیرگاه کار می‌کند ماشین شاستی بلند دارد، دانش‌آموزان این وضعیت را بررسی می‌کنند. دانش‌آموزان و فرزندان این نسل محاسبه‌گر هستند، آن‌ها در فضای مجازی سطحی‌نگر نیستند و برای استدلال اهمیت قائل‌اند.

نیاز به رصد نظام هوشمند

موسوی چلک می‌گوید: نظام آموزش و پرورش باید متناسب با نیاز روز بازنگری شود، در این بازنگری تحمیل یک نظر خاص، محکوم به شکست است، جنس پرورش از جنس فرهنگی و اجتماعی است، موضوعات فرهنگی و اجتماعی با تحمیل نهادینه نمی‌شوند، نتیجه این تحمیل این می‌شود که دانش‌آموزان به آموزش‌های مدرسه باور ندارند، چراکه متناسب با خواست و نیاز آنها نیست. وقتی تعارض میان آموزش و پرورش و نیاز دانش‌آموزان وجود دارد، هر آنچه به عنوان آموزش به دانش‌آموز ارائه می‌شود نهادینه نخواهد شد، به این دلیل که آن نظام هوشمندی که باید رصد کند و متناسب با رصد محتوا خلق کند وجود ندارد. ما در مسائل اجتماعی با تنوع مواجه هستیم، ما باید تنوع‌ها را بپذیریم تا کارکردی که از آموزش و پرورش دنبال می‌کنیم اتفاق بیفتد، آموزش و پرورش بستر مناسبی برای ارتقاء سواد اجتماعی است.

دانش‌آموزان بی‌انگیزه، معلم‌ها ناراضی

محمدتقی فلاحی، یک معلم باسابقه درباره علل افت تحصیلی دانش‌آموزان به خبر آنلاین گفت: افت تحصیلی دانش‌آموزان اتفاق جدیدی نیست و سال‌ها در آموزش وجود داشته است، این مسئله دلایل زیادی دارد، اما بخش زیادی از آن در خود مدرسه است، مثل این‌که دانش‌آموزان و معلم‌ها بی‌انگیزه هستند، توجه کنید که نحوه رتبه‌بندی معلم‌ها چقدر ضد انگیزه عمل کرد و سبب شد ذهن معلم‌ها درگیر شود. در کنار همه این‌ها کلاس‌های درس استاندارد نیست و شیوه آموزش کنکور زده‌شده که کیفیت آموزش را زیر سؤال برده است، این‌ها از دلایل مهم افت تحصیلی دانش‌آموزان هستند. ما امسال وضعیت آموزش خوبی در مدارس نداریم، تعطیلی‌های پیاپی به دلیل آلودگی هوا و سرما، و البته ماجرای مسمومیت‌ها تأثیر بر معدل دانش‌آموزان و کیفیت آموزش خواهد گذاشت. به نظرم اگر معدل دانش‌آموزان در پایان سال نشان‌دهنده افت تحصیل نباشد نشان‌دهنده معدل سازی‌هایی است که در برخی مدارس شکل می‌گیرد.

آموزش طبقانی

فلاحی می‌گوید: این نظام آموزشی طبقاتی شده که در آن چیزی به اسم آموزش رایگان وجود ندارد، دیگر نمی‌تواند تحرک طبقاتی ایجاد کند، در دهه پنجاه و شصت این ویژگی در آموزش و پرورش وجود داشت، خاستگاه خیلی از چهره‌های مطرح یا استادان دانشگاه روستا بود، آن‌ها توانستند از طریق آموزش و تحصیل طبقه اجتماعی خودشان را عوض کنند، اما این آموزش و پرورش چنین ظرفیتی را ندارد. تحصیل برای کسب موفقیت در آینده برای یک قشر خاص شده که شاید از نظر مالی هم چندان به آن نیازی نداشته باشند و فقط برای کسب وجهه اجتماعی به دنبال تحصیل هستند، لذا انگیزه دانش‌آموز برای درس خواندن کم شده است.

کارکرد آموزش و پرورش به صفر رسیده

فلاحی افزود: محتوای کتاب‌های درسی ربطی به زندگی روزمره دانش‌آموزان ندارند، به خاطر این‌که آموزش و پرورش ما یک نظام ایدئال‌گرا در برنامه‌ریزی و تدوین کتاب‌های درسی آموزش و پرورش وجود دارد، لذا صرف‌نظر از این‌که دانش‌آموز از نظر جهان ذهنی خودش کجا سیر می‌کند آموزش و پرورش نمونه ایدئال دانش‌آموز مدنظر خودش را در کتاب‌ها جست‌وجو می‌کند، بنابراین دنبال القا ذهنیات به دانش‌آموزان است، از این منظر یک تناقض میان زیست فردی دانش‌آموز با آنچه در کتاب‌های درسی هست وجود دارد، برای همین شاید دانش‌آموزان دنبال کسب معدل نیستند. به نظرم اگر نگوییم کارکرد آموزش و پرورش به صفر رسیده اما خیلی هم دور از صفر نیست.

کسی حق ندارد در خیابان راه بیفتد و با زنان بی‌حجاب برخورد کند

محمدتقی رهبر نماینده پیشین مجلس گفت: کرامت زن به حجاب است که در دسترس چشم‌های هرزه نباشد. خداوند به زنانی که در بحث حجاب لجاجت می‌کنند کمک کند.محمدتقی رهبر نماینده پیشین مجلس با اشاره قوانین سختگیرانه برای رعایت حجاب به رویداد۲۴ گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی از چند سال قبل مصوبه‌ای را درباره حجاب داشته است که باید اجرا شود. در بحث حجاب باید مسیری را در پیش گرفت که هم آموزنده باشد، هم اینکه تنش‌زا نباشد زیرا نمی‌خواهیم با خانمی که بی‌حجاب در جامعه ظاهر شده، دعوا کنیم بلکه باید نوعی رفتار کرد که آن‌ها را تشویق به داشتن حجاب کرد. وی افزود: کرامت زن به حجاب است که در دسترس چشم‌های هرزه نباشد. خداوند به زنانی که در بحث حجاب لجاجت می‌کنند کمک کند. باید بپذیریم اگر موضوع می‌خواهد در سطح قانون مطرح شود، باید به گونه‌ای باشد که تنش‌زا نباشد، هدایت و تشویق در آن باشد و برای متخلفان یک نوع واکنشی باشد. اما نه اینکه برخی در خیابان راه بیفتند و با زنان بی‌حجاب برخورد کنند یا خدایی‌نکرده توهین کنند. رهبر گفت: معتقدم مجامع عالی فرهنگ ما، یا همان مصوبه‌ای که تصویب کرده بودند را اجرا کنند یا اگر حرف جدیدی در این رابطه دارند، مطرح کنند. این موضوعی نیست که صرفا ۴ نفر برای آن تصمیم بگیرند یا برخی بروند با زنان برخورد کنند و توهین کنند.