احسان انصاری: مسمومیت سریالی دانشآموزان به یک مساله اجتماعی فراگیر تبدیل و در شرایط کنونی به مهمترین اخبار کشور تبدیل شده است. این در حالی است که رهبر معظم انقلاب در روز درختکاری با بیان اینکه این کار یک جنایت بزرگ است خواستار پیگیری موضوع توسط مسئولان شدند. با این وجود هنوز جزئیات دقیقی از پشت پرده ماجرا منتشر نشده است. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی این موضوع با دکتر زهرا نژادبهرام فعال حوزه زنان و عضو سابق شورای شهر تهران گفت وگو کرده است. نژادبهرام در این زمینه معتقد است:« ما که این همه روی موضوع آموزش و بهداشت دانشآموزان سرمایهگذاری کردهایم امروز با وضعیتی مواجه شدهایم که احتمال دارد این سرمایهگذاریها از بین برود. برای ما هنوز مشخص نشده که منشأ این اتفاقات کجاست ؟ چنین اتفاقاتی نه تنها روی وجهه کشور در عرصه بینالمللی تأثیر منفی می گذارد بلکه باعث میشود جایگاه ایران در زمینه آموزش و بهداشت زنان در بین کشورهای منطقه نیز مخدوش شود. شرایط به شکلی شده که برخي افراد فرصت طلب ومعاند جامعه ما را با جوامعی که اجازه نمیدهند دختران و زنان وارد مدرسه و دانشگاه شوند مقایسه می کنند.». در ادامه ماحصل این گفت وگو را میخوانید.
مسمومیتهای سریالی دانشآموزان به یک موضوع فراگیر در کشور تبدیل شده به شکلی که اغلب نهادهای امنیتی و اجتماعی را درگیر کرده است. به نظر شما ریشه این اتفاق از کجا نشأت میگیرد؟
موضوع مسئومیتهای سریالی در کشور یک موضوع مهم است که جامعه مدنی، خانوادهها، علما و چهرههای مختلف سیاسی و اجتماعی خواستار شناساسی عوامل پشت پرده این ماجرا هستند. كه در چند روز گذشته خبرهايي در مورد دستگيري تعدادي از عوامل اين جنايت منتشر شده است. بدون تردید باید چارهای فوری برای این مسأله اندیشیده شود تا این اتفاق به مناطق دیگر سرایت نکند و دختران بتوانند در یک محیط ايمن و بدون استرس و اضطراب به تحصیل خود ادامه بدهند. این در حالی است که ما از نظر شرایط امنیتی و اطلاعاتی در وضعیت خوبی قرار داریم و این موضوع را در گذشته اثبات کردهایم. به همین دلیل نهادهای امنیتی و اطلاعاتی بايد ریشهها و دلایل این اتفاقات را پیدا و به مردم معرفی کنند. این اتفاق به التهابات اجتماعی و روانی در جامعه دامن زده است. در شرایط کنونی اغلب والدین نسبت به سلامت فرزندان خود در مدرسه نگران هستند و با توجه به گستردگی این موضوع این نگرانیها بیشتر شده است. از سوی دیگر دانشآموزان نیز در همین وضعیت قرار دارند و در طول زمانی که در مدرسه حضور دارند با استرس و نگرانی مواجه هستند. این در حالی است که تاکنون مشخص نشده که عوارض گازهایی که وارد مدرسه شده و باعث مسمومیت دانشآموزان شده چیست؟ این موضوع برای مردم نیز دغدغه ایجاد کرده که مسمومیت ها ناشی از چیست و چه عواملی باعث مسومیتهای سریالی در بین دانش آموزان شده است؟ به همین دلیل مردم از جامعه پزشکی کشور می خواهند که هرچه زودتر ماهیت مواد مسموم کننده را مشخص کنند که دلیل مسمومیت ها چه بوده است. به هر حال دانش آموزان دختر امروز مادران فردای جامعه خواهند بود و سلامتی آنها برای مسئولان جامعه مهم است.
این سوالی است که افکار عمومی جامعه دارند. به هر حال ما هم از نظر امنیتی در وضعیت خوبی قرار داریم و هم از نظر پزشکی در وضعیتی هستیم که میبایست تاکنون عوارض اين مسموميتها مشخص میشد. به همین دلیل نیز جامعه پزشکی باید هرچه زودتر اعلام کند که دلیل مسمومیتها چیست. شرایط به شکلی است که برخی از دانش آموزان دوبار دچار مسمومیت شدهاند. به رغم اینکه اخبار مربوط به مسمومیتها به صورت گسترده در حال دست به دست شدن است و رسانهها روی آن مانور میدهند، اما اطلاعات درباره ماهیت و دلایل مسمومیتها ناقص است و اطلاعات کاملی در این زمینه منتشر نشده است. اظهارنظرهایی که بنده میکنم نیز بر اساس همین اطلاعات ناقصی است که تاکنون وجود داشته است. انتظار حداقلی مردم در شرایط کنونی این است که نهادهای امنیتی و پزشکی اطلاعات تکمیل شدهای را در این زمینه در اختیار ما قرار بدهند. یکی از افتخارات جمهوری اسلامی همواره این بوده که ظرفیتهای ویژهای را برای زنان فراهم کرده است. امروز بیش از85 درصد زنان جامعه ما باسواد هستند و نزدیک به60 درصد ورودیهای دانشگاهای کشور را زنان تشکیل میدهند. جمهوری اسلامی همواره در موضوع آموزش و بهداشت زنان دارای رتبههای بالایی بوده و جایگاه قابل اعتنایی بین کشورهای منطقه به دست آورده است. دلیل این موضوع نیز سیاستهایی بوده که در این زمینه صورت گرفته است. سوال مهم این است که چرا جایگاهی که ایران از این نظر در بین کشورهای منطقه به دست آورده بهراحتی با چنین اتفاقاتی در حال آسيب ديدن است؟ به هر حال دختران ما به تحصیل خود ادامه خواهند داد و تا مدارج بالای علمی پیش خواهند رفت. با این وجود این موج ناامنی روی سلامت جسم و روح و آینده آنها تأثیرگذار خواهد بود.
به هر حال اتفاقاتی که در کشور رخ داده باعث ایجاد ناامنی در بین خانوادهها و دانشآموزان شده است. ما که این همه روی موضوع آموزش و بهداشت دانشآموزان سرمایهگذاری کردهایم امروز با وضعیتی مواجه شدهایم که احتمال دارد این سرمایه گذاریها آسيب ببيند. مشخص نشده که منشأ این اتفاقات کجاست و قرار است تا کجا ادامه پیدا کند. چنین اتفاقاتی نه تنها روی وجهه کشور در عرصه بینالمللی تأثیر منفی می گذارد و بلکه باعث میشود جایگاه ایران در زمینه آموزش و بهداشت زنان در بین کشورهای منطقه نیز مخدوش شود. شرایط به شکلی شده که برخي دولتها و افراد فرصتطلب و معاند جامعه ما را با جوامعی که اجازه نمیدهند دختران و زنان وارد مدرسه و دانشگاه شوند مقایسه میکنند.
گمانهزنیهایی درباره نقش برخی گروههای با عقاید منحرف مذهبی درباره این ماجرا وجود داشته است. به چه میزان این احتمال وجود دارد که چنین گروههایی باعث به وجود آمدن این اتفاقات در کشور باشند؟
واقعیت این است که ما هنوز شناخت کافی از این گروهها نداریم و مسائلی که مطرح شده بیشتر در حد گمانهزنی بوده است. اگر چنین گروههایی وجود دارند در همه جوامع وجود دارند. برخی بر این باور هستند که هنگامی که بیمار میشوند نباید به پزشک مراجعه کنند و یا نباید آمپول بزنند یا دختران نباید درس بخوانند. البته تعداد این افراد در جوامع مختلف کم و محدود است. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که اتفاقاتی که در کشور ما رخ می دهد جایگاه و مدل متفاوتی دارد و به همین دلیل باعث نگرانیهايی در بین جامعه شده است. دغدغه گروههای مرجع این است که مسئولان و تصمیمگیران باید هرچه سریع تر ماهیت این جریان و دلایل آن را مشخص کنند. اینکه عدهای اندک دارای چه نوع تفکراتی هستند حائز اهمیت نیست، بلکه آنچه مهم است این است که رویکرد کلی کشور و سیاستهایی که در این زمینه تدوین میشود به چه میزان در راستای رشد و تعالی زنان جامعه بوده که خوشبختانه در سالهای اخیر این وضعیت وجود داشته است. سرمایههای زیادی در این زمینه هزینه شده است. بدون تردید اگر این سرمایه گذاریها درباره آموزش و بهداشت زنان صورت نمی گرفت امروز ما در این جایگاه قرار نداشتیم. به همین دلیل من فکر میکنم موضوع مسمومیتهای سریالی دانشآموزان ابعاد گستردهتری از این نوع تفکرات دارند. به خصوص اینکه رهبر معظم انقلاب و علما نیز وارد صحنه شده و خواستار روشن شدن ابعاد مختلف ماجرا و برخورد با عوامل این اتفاقات شدهاند. مذهب شیعه نسبت به علما حساسیتهای ویژه ای دارند. به همین دلیل هنگامی که علما وارد صحنه شده و خواستار رسیدگی به موضوع شدهاند نیازمند این است که اقدامات جدیتری برای رسیدگی به این موضوع صورت بگیرد.
این تعلل به چه میزان به وزارت آموزش و پرورش به عنوان متولی سلامت دانشآموزان ارتباط پیدا میکند؟
وزارت آموزش و پرورش در ابتدا ماجرا دست روی دست گذاشته و پاسخی به مردم نداد. سوال مهم در این زمینه این است که چرا در حالی که در اغلب خیابانها دوربین وجود دارد تاکنون موردی در این زمینه ثبت نشده و چرا آموزش و پرورش نیروهای حراست خود را بیشتر نكرد؟ به نظر میرسد وزارت آموزش و پرورش باید با جدیت بیشتری به موضوع ورود ميكرد و اجازه نميداد امنیت مدارس مخدوش شود.
ما اطلاعات کافی درباره ریشه این اتفاقات نداریم و به همین دلیل نمیتوانیم به صورت قطعی درباره دلایل این اتفاقات اظهارنظر کنیم. با این وجود من معتقدم تحلیلهای زیادی نسبت به این اتفاقاتی وجود دارد که یکی از آنها همین موضوع است. به هر حال ماجرا در ابتدا از مدارس قم آغاز شده و پس از مدتی به شهرهای دیگر کشور کشیده شده و امروز اغلب مناطق کشور را درگیر کرده است. ضمن اینکه نگرانیها را افزایش داده و سلامتی فرزندان این کشور را در معرض خطر قرار داده است.بدون تردید این نوع حرکت تروریستی است و باعث ایجاد ناامنی و نگرانی در جامعه میشود.به همین دلیل انتظار از نهادهای امنیتی و پزشکی این است که هرچه زودتر با مسببان اصلی این ماجرا برخورد کنند و افکار عمومی جامعه را در جریان اتفاقات پشت پرده بگذارند.