قبض‌های نجومی گاز؛ مسئولان مقصر هستند یا مردم؟

بسیاری از ساکنان مناطق سردسیر کشور نسبت به قبض‌های گاز با رقم‌های بسیار بالا معترض هستند. قبض‌های میلیونی گاز در شرایطی صادر شده‌اند که بسیاری از خانواده‌ها توان پرداخت این مبالغ را ندارند؛ این در صورتی است که صدور قبض با چنین مبالغی سابقه نداشته است. در زمستان سرد امسال در مناطق سردسیر مردم از وسایل گرمایشی بیشتری استفاده کرده اند. در زمان صدور این قبض‌ها برخی از مسئولین از مردم خواستند که فعلا قبض‌های گاز با مبالغ نجومی را پرداخت نکنند. در همین راستا شرکت گاز می‌گوید که قبض‌های گاز بر اساس تعرفه جدید صادر شده است؛ بر مبنای این تعرفه‌ها و طبق ادعای این شرکت، رقم قبض گاز 60 درصد از مردم هیچ تغییری نکرده و قبض گاز حدود 90 درصد مردم کمتر از 102 هزار تومان اعلام شده است. فقط مشترکان دو پله آخر یعنی حدود 1.6 درصد از مردم شاهد صدور قبوض گاز با مبالغ زیاد بودند که علت آن هم مصرف غیرمتعارف اعلام شده است.صدور قبض‌های نجومی در برخی مناطق باعث شد رئیس‌جمهور دستور دهد که 70 درصد افزایش قبوض گاز از بازه زمانی 16 آذر تا 15 اسفند امسال به مردم بخشیده شود. شرکت گاز توضیح داده است که روال این تخفیف به این صورت است که یک‌بار قبض گاز با تعرفه قدیم و یک‌بار با تعرفه جدید محاسبه و در صورت افزایش قبض، 70 درصد آن به مشترکان بخشیده می‌شود.این موضوع روز گذشته حتی واکنش رئیس مجلس شورای اسلامی را نیز برانگیخت و او خواستار رسیدگی به این موضوع شد. در خصوص صدور این قبض‌ها شائبه‌های مختلفی وجود دارد و به نظر می‌رسد روند صدور این قبض‌ها هنوز برای مردم شفاف نیست.

>کمیسیون انرژی به قبوض گاز غیرمنطقی رسیدگی کند

روز گذشته رئیس مجلس شورای اسلامی کمیسیون انرژی را مامور کرد تا به علت صدور قبوض گاز و برق با ارقام بسیار بالا و غیرمنطقی در برخی از مناطق محروم و روستاها رسیدگی کند.محمد باقر قالیباف در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی خطاب به رئیس کمیسیون انرژی مجلس بیان کرد: دیروز چندین تن از نمایندگان به بنده مراجعه و اعلام کردند که در مناطق محروم و روستاها قبوض برق و گاز با قیمت‌های بسیار غیرمنطقی برای خانواده‌ها صادر شده است که هیچ منطقی پشت آن نیست.رئیس مجلس در ادامه اظهار کرد: انتظار می‌رود کمیسیون انرژی به این موضوع ورود کرده و به آن رسیدگی کند. به من اطلاع دادند برای برخی از خانواده‌ها قبوض ۷ میلیون تومانی صادر شده است در حالی که کل درآمد آن خانواده نیز به ۷ میلیون تومان نمی‌رسد و اگر هیچ غذایی نخورند هم نمی‌توانند این مبلغ را پرداخت کنند. کمیسیون‌انرژی باید به این موضوع ورود کند.

>عدم پاسخگویی نمایندگان مجلس

به نظر می‌رسد اعضای کمیسیون انرژی مجلس به شدت در حال پیگیری ماموریت خود در این حوزه هستند؛ زیرا علی رغم تماس چندباره موفق نشدیم که با اعضای این کمیسیون صحبت کنیم و پاسخ سوال مردم را از آنها بپرسیم. در هر صورت قبول مسئولیت باید همراه با پاسخگویی باشد و این روند درستی نیست که دسترسی به برخی از نمایندگان مجلس بسیار دشوار شده است. قطعا این مسئولین می‌توانستند در خصوص قبض‌های نجومی اطلاعاتی را به مردم بدهند اما عدم پاسخگویی آن‌ها باعث شد که ما به سراغ کارشناسان این حوزه برویم و از این مسیر تلاش کنیم پاسخ برخی از سوالات را پیدا کنیم.

>استراتژی اشتباه مسئولین

حمیدرضا شکوهی کارشناس حوزه انرژی در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« در مورد اینکه قبض‌های نجومی گاز برای شهروندان صادر شده است، باید به صورت مجزا مسئولین شرکت‌های گاز استانی بررسی‌های دقیق انجام دهند و این موضوع را به صورت شفاف اطلاع‌رسانی کنند. شاید واقعا مصرف در برخی از مناطق بسیار بالا بوده و یا در این حوزه اشتباهی رخ داده است. این موارد را باید مسئولین استانی شرکت‌های گاز به صورت شفاف مشخص کنند و توضیح دهند. اما اینکه چرا چنین وضعیتی پیش آمده است به صورت کلی باید در نظر بگیریم که استراتژی انرژی در کشور ما اشتباه است؛ این استراتژی بر مبنای مصرف گاز چیده شد. در حقیقت در اوایل دهه 1370 با توجه به کشف منابع گازی در نظر گرفته شد که گازرسانی به همه نقاط صورت بگیرد. در هیچ نقطه‌ای از دنیا اینگونه نیست که سبد انرژی طوری در نظر گرفته شود که 90 درصد از آن مربوط به یک نوع انرژی باشد. اما در ایران چنین اتفاقی رخ داده و نتیجه این شده است که گازرسانی گسترده به نقاط مختلف کشور صورت گرفته و از انرژی‌های جدید استفاده نشده است. در این شرایط مصرف گاز در کشور ما به دلیل استراتژی اشتباه مسئولین بالا رفته است اما همواره مردم مقصر جلوه داده می‌شوند.»

>استفاده از ابزار قیمتی

وی ادامه داد:« در حالی که صرفا بخشی از این مسئله مربوط به مردم است و بخش زیادی از آن به دلیل عدم اجرای صحیح قوانین بهینه‌سازی به وجود آمده است. مانند قوانین ساختمان و استفاده از بخاری‌های گازسوزی که اغلب در کشور ما بازدهی پایینی دارند. در این حالت نتیجه این می‌شود که مصرف گاز بالاتر می‌رود بدون اینکه مردم تقصیری در آن داشته باشند. همه این‌ها دست به دست هم می‌دهد مصرف و هزینه گاز افزایش می‌یابد. از طرف دیگر تولید گاز در کشور ما ثابت مانده زیرا به دلیل تحریم‌ها امکان توسعه میادین گازی کم شده است. بنابراین ما بر گاز اتکا کردیم و مصرف گاز در کشور افزایش یافته است؛ در زمستان و پاییز برای پاسخگویی به نیاز خانگی، گاز صنایع و نیروگاه‌ها نیز قطع میشود در حالی که ما دومین کشوری هستیم که منابع گازی را در اختیار داریم. در این شرایط که مصرف گاز بالا می‌رود ولی تولید همچنان ثابت است تنها راهی که به ذهن مسئولین می‌رسد افزایش قیمت گاز است. در حالی که استراتژی اشتباهی از ابتدا چیده شده است؛ همه شنیده‌ایم که گفته می‌شود مصرف گاز در ایران بسیار بالا است اما این‌ها آمارهای غلطی است. زیرا در کشورهای اروپایی سبد مصرف انرژی وجود دارد؛ در ایران بالای 90 درصد از گاز می‌شود اما در کشور‌های دیگر این مصرف بین منابع مختلف تقسیم شده است. استفاده از ابزار قیمتی راهی است که به ذهن مسئولین رسیده؛ درست است که باید در قیمت انرژی در کشور تجدید نظر شود اما این راه آخر باید باشد. در ابتدا باید استراتژی درست چیده شود تا ما بتوانیم در حقیقت سبد متنوعی از منابع انرژی داشته باشیم. در این صورت است که ما می‌توانیم درخصوص قیمت منابع تصمیم‌گیری کنیم. »

>فرصت کم دولت

در ادامه حسن مرادی کارشناس حوزه اقتصاد و انرژی در گفتگو با آفتاب یزد تصریح کرد:« اگر ما بتوانیم گاز را با قیمت‌های جهانی بفروشیم و در قبض‌های صادر شده عدالت توزیعی وجود داشته باشد مطلوب است برای دولت که از این مسیر به درآمد برسد و دولت از این درآمدها می‌تواند طرح‌های بزرگی را اجرا کند. اما علی رغم اینکه مردم اسراف می‌کنند و سیستم‌های کشور ما رها و غیر استاندارد است متاسفانه دولت قول داده بود که کمک کند و برای کسانی که قبض‌های نجومی صادر شده است، تخفیف‌هایی در نظر گرفته شود. اما تا الان هنوز کار جدی صورت نگرفته است و قبض‌ها هنوز روی دست مردم است. بنابراین ما پیشنهاد می‌کنیم که دولت هرچه سریع‌تر در این حوزه تصمیم قطعی بگیرد؛ اولا توضیح دهد که قیمت را تا چه پایه‌ای می‌خواهد نگه دارد و تا چه متراژی مشمول جریمه می‌شود. بنابراین باید دید که آیا دولت در این فرصت کمی که در فصل بهار و تابستان دارد می‌تواند اقشار مردم را راضی کند و این کار را به ثمر برساند.»

>ممیزی دقیق علمی

وی ادامه داد:« ما انتظار داریم در این حوزه دولت یک ممیزی دقیق علمی را در نظر بگیرد؛ در بعضی از نقاط شهر ساختمان‌های ده واحدی وجود دارند که از یک کنتور استفاده میکنند. باید برای هر واحد مسکونی، صنعتی و تجاری یک کنتور در نظر گرفته شود. تا این موضوع خود باعث افزایش میزان مصرف نشود و مسئله دیگر این است که باید موضوع تعادل در نظر قرار بگیرد. دولت باید تلاش کند قبض‌های منصفانه‌ای با نرخ‌های قابل پرداخت به مردم عرضه کند.»

>مبنای غیر عقلانی

در آخر فرزین سوادکوهی از فعالان حوزه انرژی به آفتاب یزد گفت:« طبیعتا در مناطق سردسیر مصرف گاز بیشتر است و وقتی مصرف بالا باشد به همان نسبت قبض بالاتری برای آنها صادر می‌شود. خالی بودن صندوق‌های بودجه‌های کشور و این اندیشه که حاملان انرژی در کشور ما با قیمت ارزان به دست مردم می‌رسد دست به دست هم داده است. مسئولین در تلاش هستند که این کمبود‌ها را از محل مصرف مردم تامین کنند. این موضوع در نگاه اول ممکن است توجیه پذیر باشد اما اینگونه نیست به این دلیل که اساسا مسئله انرژی در کشور ما بر مبنای یک اصل عقلانی و منطقی ترسیم نشده است. با بالا بردن قیمت حاملان انرژی مثل گاز به نظر من اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد. زیرا تجربه نشان داده که هر زمان قیمت حاملان انرژی بالا رفته است در حوزه مصرف مدیریتی صورت نگرفته است. زیرا ما بهینه‌سازی مصرف را اصلا مورد توجه قرار نداده‌ایم و چنین اقداماتی برای دولت حتی
سودده نخواهد بود.»