گامی برای فرازهای بالاتر
پرونده بیست و نهمین جشنواره موسیقی فجر (یکم اسفندماه) بسته شد.حضور گروههای بخش نسل دیگر،بخش رقابتی و همچنین چند گروه درجه یک در عرصه بینالملل باعث شد تا جشنواره امسال در مقایسه با چهار - پنج سال اخیر کیفیت بهتری داشتهباشد.
در جشنواره امسال حضور هنرمندان جوان در بخش رقابتی که بیشتر به صورت تکنوازی به صحنه میرفتند از نکات قابل توجه بود.همچنین اجرای انیا لخنر از آلمان، انور براهم از تونس،رامیز قلی اف از آذربایجان در بخش بینالملل با استقبال خیلی خوب مخاطبان مواجه شد.در بخش نسل دیگر دونوازی کمانچه و پیانو با نوازندگی پیمان یزدانیان و حسام اینانلو، آرش کامور، میدیا فرجنژاد و... از گروههای خوب این بخش بودند.
در این گزارش با برخی از گروههای شرکتکننده در جشنواره گپی زدهایم: نسیم احمدیان،سرپرست گروه موسیقی نسیم از اصفهان در این باره میگوید: سال گذشته حضور گروههای موسیقی پذیرفته شده در بخش رقابتی در مقایسه با کسانی که در پایتخت زندگی میکنند و دسترسی بیشتری به منابع و اساتید موسیقی دارند، بیشتر بود و به نظر میرسد جوانان در شهرستانها با جدیت بیشتری هنر موسیقی را دنبال میکنند. ما تنها توقعی که از مسئولان جشنواره داریم این است که بعد از جشنواره ما را برای اجرا در تهران یا شهر خودمان حمایت کنند؛ چراکه آنچه باعث دلگرمی ما میشود این است که حس کنیم وجود داریم و گوشهای از هنر موسیقی را گرفتهایم و از آن دفاع میکنیم.
احمدیان در ادامه صحبتهای خود نفس حضور در جشنواره موسیقی را برای جوانان پر هیجان ارزیابی کرد و گفت: خیلی از جوانان به امید حضور در جشنواره موسیقی فجر در طول سال به سختی تمرین میکنند و موفقیت در این فستیوال برای آنها پلی است که فعالیت موسیقی خود را با نگرشی دیگر دنبال کنند. اگر روند موفقیت این قشر در چند دوره تکرار شود اما در عمل خبری از حمایت برای اجرای صحنهای و انتشار اثر نباشد تمام دلخوشی تبدیل به یاس میشود.
پرهیز از تکرار
موسیقی ما نیازمند آثار آهنگسازی نو و ملودیهای تازه است؛ به همین دلیل اساتید گروههای جوان را تشویق کنند تا از اجرای آثار تکراری پرهیز کنند؛ چراکه بهترین اجرا را در گذشته صاحبان اثر داشتهاند. این بخشی از صحبتهای امیر ذاکر، سرپرست گروه «گردانیه» است. وی میگوید: جوانگرایی مهمترین نکته و خاصیت جشنواره موسیقی فجر است و این روند درصورت برنامهریزی منسجمتر برای فعالیتهای بعد از جشنواره، میتواند موسیقی ایرانی را از بنبست موجود دربیاورد. وی میافزاید: خوشبختانه استعدادهای خوبی در میان موسیقیدانان جوان است اما حس بیحوصلگی در آنها منجر به عدم فعالیت جدی میشود که این روند نه به نفع سلامتی این قشر است و نه آینده موسیقی! آنچه میتواند حال موسیقی کلاسیک ایرانی را به جا آورد خلق ملودی و آهنگهای بدیع است. متاسفانه اغلب جوانان یا دوست دارند مانند فلان آهنگساز مطرح موسیقی بسازند یا اگر هم کاری میسازند کپیبرداری از آثار قدیمی است که بهترین آن را اساتید ما در گذشته ساختهاند.
یک جشنواره و خیالی آسوده
در ادامه پانیذ فریوسفی، رهبر ارکستر زهی هنرستان دختران از زوایای دیگری سخن میگوید: برگزاری کنسرت یکی از سختترین فعالیتهای موسیقی در روزهای اخیر شده است؛چرا که هزینه سالنها سرسام آور است و کمتر جوانی قدرت به صحنه رفتن را داراست. همچنین مسائل حاشیهای دیگر نظیر گرفتن مجوز شعر، موسیقی و... اینقدر پروسه طولانی و زمان بری شده است که کمتر گروه جوانی توانایی به صحنه رفتن را دارد؛ در همین راستا حضور در جشنواره موسیقی فجر به دلیل اینکه نیاز به طی کردن هیچکدام از این مراحل نیست بسیار خوب است.
رهبر ارکستر زهی هنرستان دختران حضور جوانان در جشنواره را یکی از نکات قابل دفاع آن میداند و خاطرنشان میکند: حضور جوانان به دلیل سابقه کم اجرایی میتواند منجر به رشد استعدادهای خاص موسیقی شود؛ البته این نکته نباید فراموش شود که این چهرهها پس از جشنواره به حال خود رها نشوند و به آنها برای فعالیت بیشتر در طول سال توجه شود.
این نوازنده ویولن ادامه میدهد: به یقین اگر به جوانان سالن داده شود و پروسه گرفتن مجوز اینقدر سخت و طاقتفرسا نباشد بسیاری از استعدادها وقت بیشتری برای رشته مورد علاقه خود میگذارند و میتوان وضعیت سکون موسیقی را به حالت نرمال و حرکت درآورد.
این موسیقیدان تلاش مسئولان برای برگزاری آبرومند جشنواره موسیقی فجر را قابل تقدیر عنوان کرد و اظهار میدارد: کمبود بودجه در جشنواره موسیقی فجر یک مساله بسیار جدی است؛ چرا که همه رویدادهای دیگر نظیر تئاتر یا فیلم در طول سال چندین جشنواره متفاوت دیگر نیز دارند و فقط موسیقی است که درطول سال به یک جشنواره ختم میشود و باید این یک جشنواره در حد آبرومند برگزار شود. یکی از راه حلهایی که میتوان برای این بخش از جشنواره در نظر گرفت این است که در طول سال کمیتهای برای جذب اسپانسر در نظر گرفته شود؛ به یقین بسیاری از نهادها و شرکتها اگر مطمئن شوند که یک جشنواره روند استانداردی طی میکند و با استقبال مواجه میشود حتما در این پروژه سرمایهگذاری میکنند.
رپرتوار یکسان رمز جشنواره با کیفیت!
داشتن رپرتوار یکسان باید در برنامهریزیهای دفتر جشنواره قرار بگیرد تا داوری گروهها براساس متر و میزانی دقیق محاسبه شود. این صحبت شمس نیکنام از داوران بخش آواز جمعی جشنواره موسیقی امسال است.
وی میگوید: به اعتقاد من باید همه گروههای جشنواره موسیقی فجر از رپرتوار یکسانی برخوردار شوند؛ این پروسه باعث میشود که داوران بدانند قطعهای که گروه مینوازد در اثر چند ماه تمرین نواخته میشود و از طرفی کیفیت اجرایی این گروههای در مقایسه با همدیگر ارزیابی میشود و قاعدتا نظرات کارشناسی هم دقیقتر است.
نیکنام با اشاره به اینکه در همه فستیوالهای مهم و معتبر دنیا قطعات با نظر داوران به گروهها داده میشود، خاطرنشان میکند: بهتر است دفتر جشنواره با مشورت نظرات داوران جشنواره یکسری قطعات یکسان برای گروهها در شهرهای مختلف ارسال کند تا آنها بتوانند در یک پروسه چند ماهه به تمرین بپردازند و نتایج یک کار گروهی به صورت آماده تری برای جشنواره موسیقی فجر ارسال شود.همچنین بحث آموزش یکی از مباحثی است که باید گروههای کر آن را جدی بگیرند؛ برخی از گروهها با اینکه استعداد خوبی دارند ولی از نظر نفس گیری با مشکل جدی مواجه هستند؛در همین راستا بهتر است این گروهها دوره آموزشی خود را تکمیل کنند.
کار هنر، آیینهداری است
کار هنر، آیینهداری است و ما باید بتوانیم در خلق یک اثر هنری، فضای ذهنی را به خوبی و روشنی به تصویر بکشیم و البته این فضا را به زبان حال امروز بیان کنیم که زبان نسل خودمان است. فکر میکنم «نسل دیگر» با توجه به نامی که بر آن نهاده شده باید شاهد اجرای آثاری متفاوت تر باشد هر چند در بسیاری از اجراها از جمله اجرای کارهای خودم توجه به ریشههای موسیقی مد نظر هست اما قطعا بیان و شیوهای نوین از این اجرا ارائه میشود. این سخن آرش کامور، سرپرست گروه موسیقی سروشان است.
وی میگوید: ایجاد فضای نشاط و رقابت در هنر در کنار نمایش دادن خلاقیتها و ذهنیات هنرمندان در قالب برگزاری جشنوارههای متعدد هنری یقیناً به تقویت موسیقی امروز در هر نوعی کمک فراوانی میکند و باید از این جشنوارهها استقبال کرد. البته باید جلوگیری از فرمایشی شدن جشنوارهها و تشویق به تولید آثار جدید برای ارائه در جشنوارهها هم در این مسیر مورد توجه بیشتر مسئولین قرار بگیرد.
تلویزیون و توجه بیشتر به جشنواره موسیقی!
تلویزیون مهمترین رسانهای است که میتواند به جشنواره موسیقی فجر کمک کند؛چرا که اگر این جشنواره مانند جشنواره فیلم و تئاتر از تبلیغات مناسب برخوردار باشد مردم از آن استقبال خواهند کرد و دیگر سالنها خالی نیست.این سخن مازیار یونسی،سرپرست ارکستر آیسو، است. وی میگوید: جشنواره موسیقی فجر تنهاترین و مهمترین رویداد موسیقی کشور است و با توجه به علاقه روزمره مردم به موسیقی در ژانرهای مختلف اگر تبلیغات برای این رویداد مناسب باشد بدون شک شاهد استقبال گسترده از آن خواهیم شد.
وی با اشاره به تبلیغ جشنواره تئاتر در شبکه چهار تلویزیون خاطرنشان میکند:چه اشکال دارد که جشنواره موسیقی مانند جشنواره فیلم و تئاتر از شبکه چهار تبلیغ شود تا مردم متوجه برگزاری آن شوند؟این روند هم باعث استقبال مردم میشود و هم منجر به خشنودی دل هنرمندان موسیقی میشود.
کوینتت بادی- برنجی ایرانیان تنها
کوینتت ایرانی
در ادامه افشار حشمتیان، سرپرست گروه کوینتت بادی – برنجی ایرانیان به ما میگوید: اولین هدف ما از راهاندازی کوینتت بادی – برنجی ایرانیان این است که تعداد نوازندهها در این بخش بسیار کم است؛ به گونهای که یکی از معضلات ساختاری در ارکستر سمفونیک تهران نبود نوازنده حرفهای دراین بخش است.
معمولا در عرصه سازهای بادی – برنجی تعداد نوازندهها به یکی – دو نفر میرسد؛ در همین راستا من از پنج ماه پیش تصمیم گرفتم این کوینتت را راهاندازی کنم تا مخاطبان با این سازها آشنا شوند و تشویق شوند تا بچههای خود را برای یادگیری این سازها تشویق کنند. این نوازنده توبا که یکی از دو نفری است که در ایران این ساز را مینوازد،خاطرنشان میکندمعمولا آن زمانی که ارکستر سمفونیک تهران سرپا بود اگر اجرای دیگری در تهران وجود داشت که نیاز به نوازندههای سازیهای بادی – برنجی داشت به مشکل برمیخورد و مجبور بود برای رفع مشکل خود یا از اتریش و ارمنستان نوازنده دعوت کند که هزینه بسیار سنگین متحمل میشد یا منتظر بماند در وقتی دیگر که ارکستر سمفونیک تهران برنامه نداشته باشد به اجرای برنامه بپردازد.
این موسیقیدان با اشاره به اینکه جشنواره موسیقی باید یک جشنواره حرفهای باشد، میگوید: معمولا در افتتاحیه و اختتامیه جشنواره موسیقی فجر باید ارکستر ملی و سمفونیک اجرا داشته باشد تا به جشنواره شأن و منزلت بدهند اما متاسفانه امسال خبری از این دو ارکستر نیست و این یکی از ضعفهای مهم این رویداد بزرگ فرهنگی است که جای تاسف دارد.
دیکشنری سلیقهها
آرش فلاحی، سرپرست گروه کر فرهنگسرای بهمن میگوید: جشنواره موسیقی باید دیکشنری باشد برای تمام سلیقههایی که به جشنواره میآیند و میخواهند در ازای هزینهای که پرداخت کردهاند لذت ببرند؛ در همین راستا بخشی از جشنواره موسیقی بهتر بود در قالب یک جشنواره تخصصی تر برگزار میشد و نتایج آن در جشنواره موسیقی فجر انعکاس داده میشد.
فلاحی با اشاره به اینکه برای بسیاری از مردم مهم نیست که استعدادهای موسیقی چه کسانی هستند، اظهار میدارد: الان بخش مهمی از جشنواره موسیقی به سوپراستارهای موسیقی پاپ اختصاص داده شده است؛ این در حالی است که بسیاری از چهرههای جوان موسیقی تریبون و فرصت حضور برای اجرا را ندارند. واقعا اگر قرار است نگاه تخصصی به جشنواره موسیقی فجر داشته باشیم باید از نگاههای شعاری و برخوردهای هیجانی پرهیز کنیم و از پلههای نخستین موسیقی یعنی بخش کودک شروع کنیم.
این رهبر گروه کر فرهنگسرای بهمن میگوید: نگاه اغلب مسئولان در ابتدای جشنواره بسیار تخصصی است و ایدههای خوبی دارند اما متاسفانه وقتی به روزهای آغازی جشنواره میرسند همه نگاهها تغییر میکنند و حرفها در حد شعار باقی میماند.اگر بخواهیم در آینده موسیقی خوبی داشته باشیم باید از سنین پایه و کودکی سرمایهگذاری کنیم؛به فرض مثال به جای دعوت از چهار نوازنده آمریکای لاتین یک کارگاه آموزشی برای موسیقی کودک و مدرسان آن گذاشته شود و از کشورهای اروپایی و بهویژه آلمان کارشناس دعوت شود تا اشکالات ما رفع شود.
احترامی به پیشکسوتان و...!
جشنواره موسیقی فجر باید در عین حال که دنبال استعدادهای جوان است به پیشکسوتان خود احترام بگذارد؛ چرا که نیما یوشیج گفته است که شعر نو ریشه در غزل و ادبیات کلاسیک دارد.در همین راستا باید به موسیقی دستگاهی و پیشکسوت آن نگاهی ویژه داشت. این صحبت هادی منتظری،سرپرست گروه موسیقی تیام است.
وی میگوید: من منکر جوانگرایی جشنواره موسیقی فجر نیستم و اصلا این عقیده را ندارم که نباید موسیقی پاپ، موسیقی کودک، موسیقی بانوان و... نباشد ولی من ضمن احترام به همه گروهها میخواهم حرمت پیشکسوتان موسیقی که برای موسیقی زحمات زیادی کشیدهاند نادیده گرفته نشود. اگر جوانان در حال حاضر ببینند که به اساتید آنها احترام گذاشته میشود و برای امور موسیقی از آنها سوال و جواب میشود یا برای حضور در صحنه از آنها دعوت میشود به آینده موسیقی امیدوار میشوند؛ در همین راستا باید حرمت بزرگان و پیشکسوتان را نگه داشت.
این نوازنده کمانچه روند جشنواره امسال را خوب ارزیابی میکند و اظهار میدارد:گروههای بینالمللی مثل انور براهم یا خانم لخنر از گروههای معتبر بینالمللی هستند که حضور آنها در جشنواره موسیقی میتواند به بالا بردن سطح کیفی جشنواره موسیقی فجر کمک کند. وی خواستار راه اندازی کارگاههای آموزشی برای جوانان میشود و میگوید:درست است که برخی از هنرمندان سالمند نمیتوانند اجرای صحنهای داشته باشند اما آنها تجربههایی دارند که باید در اختیار نسل جوان قرار دهند؛در همین راستا بهتر است که در جشنواره موسیقی فجر محلی نیز برای ارائه این تجربیات در قالب کارگاههای آموزشی ترتیب داده شود.این جشن یک جشن ملی است و باید از همه ژانرهای موسیقی در آن حضور داشته باشند تا به یک اندازه سهیم باشند و برای آنهایی که استعدادهای خاص دارند برنامه ریزی شود و پس از جشنواره دست آنها گرفته شود تا بتوانند استعدادهای خود را شکوفا کنند.
جای خالی ارکستر سمفونیک
ارکستر سمفونیک تهران در روزگاری که آقای مشکات رهبر آن بود یکی از بهترین ارکسترهای دنیا بود که قابلیت بینالمللی داشت اما اکنون فعال نیست. امیدوارم مسئولان جشنواره موسیقی فجر بتوانند راهی برای احیای دوباره این ارکستر پیدا کنند.
فیروزه نوایی، نوازنده فلوت که امسال با دوئت فلوت و پیام در جشنواره موسیقی فجر حضور داشت میگوید: جشنواره موسیقی تنها رویداد مهم و بزرگ کشور است که حیف است در آن ارکستر سمفونیک حضور نداشته باشد؛در همین راستا امید است که مسئولان بتوانند با رایزنی راهی برای احیای دوباره این ارکستر پیدا کنند.
این موسیقیدان که هم اکنون در کشور اتریش زندگی میکند و نخستین بانویی است که در ایران فلوت یاد گرفته و به استخدام ارکستر سمفونیک تهران درآمده است، میافزاید: هم اکنون هنرهای دیگر مثل تجسمی،تئاتر یا فیلم توانستهاند راه خودشان را پیدا کنند اما متاسفانه هنرموسیقی و بهویژه موسیقی کلاسیک اینگونه نیست. امید است در دولت تدبیر و امید و با توجه به صحبتهای آقای روحانی با هنرمندان بتوان راهی برای برونرفت از این وضعیت پیدا کرد. نوایی با اشاره به اینکه ترجیح میدهد پس از بازنشستگی به کشورش بازگردد و به جوانان خدمت کند،اظهار میدارد:شاید کوتاهی از خود موسیقیدانان هم باشد ولی آنچه مهم است این است که هنرمند نیاز به امید و دیده شدن دارد و اگر راه برای فعالیت گسترده آنها باز شود میتوان شاهد پویایی و خلاقیت جوانان موزیسین بود.
جشنواره عرصه آثار تازه و نو
در ادامه محمد امین اکبرپور که امسال با دو نوازی تار و تنبک در بخش نسل دیگر جشنواره موسیقی فجر حضور داشت، میگوید: جشنواره موسیقی فجر مانند دیگر جشنوارههای موجود باید محلی برای ارائه آثار و کارهای تازه باشد؛ اما متاسفانه برخی از هنرمندان با آثار تکراری خود در جشنواره حضور پیدا میکنند.
اکبرپور با تاکید بر این موضوع که جشنواره موسیقی فجر مانند دیگر جشنوارههای هم رتبه خود باید محلی برای ارائه آثار نو باشد، اظهار میدارد: بسیاری از هنرمندان که بعضا در طول سال هم توانایی به صحنه رفتن را دارند با آثار تکراری به صحنه میروند که به نظرم با این کار به مخاطبان جشنواره توهین میکنند؛ این روند در میان هنرمندان موسیقی پاپ بسیار دیده میشود؛ بهگونهای که هیچکدام از آنها اثر نویی برای حضور در جشنواره ندارند .اگر قرار است بودجه جشنواره صرف این گروهها شود بهتر است از آنها کارهای جدید خواسته شود و همچنین فضای رقابتی را نیز برای آنها فراهم کرد.
این نوازنده تار حضور جوانان در بخش نسل دیگر را مثبت و قابل ستایش ارزیابی میکند و میگوید: برگزاری کنسرت در تهران به دلیل بالا بودن هزینه سالن برای هر کسی مقدور نیست؛ به همین دلیل فضای جشنواره و تبلیغات راه را برای حضور جوانان باز میکند.کاش میشد همین سالنها در طول سال با هزینهای کمتر در اختیار جوانان مستعد قرار گیرد تا بتوانند استعدادها و ایدههای نوی خود را پرورش دهند و آنها را به منصه ظهور برسانند؛ چرا که در قالب کنسرت و بازخورد مثبت و منفی مخاطبان میتوان تجربه اندوزی کرد و کارهای بدیع خلق کرد. محمد امین اکبر پور خواستار حضور دیگر ژانرهای موسیقی در بخش نسل دیگر شد و اضافه میکند: به نظرم باید برای همه ژانرهایی که نگاه مولف به موسیقی و هنر دارند احترام قائل شد و از آنها برای حضور در جشنواره موسیقی فجر دعوت کرد؛این روند هم منجر به تبادل گفت وگو موسیقایی میان دو تفکر مختلف میشود و هم باعث شکوفایی استعدادها خواهد شد.
رشد گروههای شهرستانی
در ادامه ساهاکیان، داور بخش گروههای کر در بخش رقابتی میگوید: در مقایسه با سه سال اخیر گروههای شرکتکننده شهرستانی رشد خیلی خوبی داشتهاند و شاید نفس رقابتی شدن و اینکه به واسطه گرفتن مقام میتوانند بخشی از آینده خود را تامین کنند آنها را به سمت و سوی تلاش بیشتر سوق داده است. در مقایسه با گروههای موسیقی که در تهران ساکن هستند معمولا موسیقیدانان جوان شهرستانی از امکانات کمتری برخوردارند اما با وجود آن باید به تلاش ستودنی آنها دست مریزاد گفت. مهمترین کار این است که به این جوانان سالنهای کوچکی برای تمرین داده شود و همچنین پروسه گرفتن مجوز و اجراهای زنده برای آنها سهلالوصولتر شود. از طرفی میتوان سالن رودکی را به طور رایگان در اختیار استعدادها گذاشت تا دغدغههای آنها کمتر شود و بتوانند وقت خود را به اجرا اختصاص دهند.
وی ادامه میدهد: وقتی جشنواره عنوان بینالمللی به خود میگیرد باید رفتاری در حد اشکالهای بینالمللی به خود گیرد تا شرکتکنندگان به آن اطمینان پیدا کنند و هر سال پربارتر و باکیفیتتر برگزار شود. ساهاکیان از گروههای شهرستانی خواست تا وقت را بیشتر به اجرا اختصاص دهند و در این باره اینگونه توضیح میدهد: یکی از مهمترین مشکلاتی که گروههای شرکتکننده داشتند توجه بیش از حد به رپرتوار سنگین و سخت بود و کمتر وقت خود را متمرکز خود اجرا کردهاند؛ این در حالی است که بهتر است قطعات سبک و آسانتر انتخاب شود ولی اجرایی تمیزتر برای بخش رقابتی ارائه دهند.
در جشنواره امسال حضور هنرمندان جوان در بخش رقابتی که بیشتر به صورت تکنوازی به صحنه میرفتند از نکات قابل توجه بود.همچنین اجرای انیا لخنر از آلمان، انور براهم از تونس،رامیز قلی اف از آذربایجان در بخش بینالملل با استقبال خیلی خوب مخاطبان مواجه شد.در بخش نسل دیگر دونوازی کمانچه و پیانو با نوازندگی پیمان یزدانیان و حسام اینانلو، آرش کامور، میدیا فرجنژاد و... از گروههای خوب این بخش بودند.
در این گزارش با برخی از گروههای شرکتکننده در جشنواره گپی زدهایم: نسیم احمدیان،سرپرست گروه موسیقی نسیم از اصفهان در این باره میگوید: سال گذشته حضور گروههای موسیقی پذیرفته شده در بخش رقابتی در مقایسه با کسانی که در پایتخت زندگی میکنند و دسترسی بیشتری به منابع و اساتید موسیقی دارند، بیشتر بود و به نظر میرسد جوانان در شهرستانها با جدیت بیشتری هنر موسیقی را دنبال میکنند. ما تنها توقعی که از مسئولان جشنواره داریم این است که بعد از جشنواره ما را برای اجرا در تهران یا شهر خودمان حمایت کنند؛ چراکه آنچه باعث دلگرمی ما میشود این است که حس کنیم وجود داریم و گوشهای از هنر موسیقی را گرفتهایم و از آن دفاع میکنیم.
احمدیان در ادامه صحبتهای خود نفس حضور در جشنواره موسیقی را برای جوانان پر هیجان ارزیابی کرد و گفت: خیلی از جوانان به امید حضور در جشنواره موسیقی فجر در طول سال به سختی تمرین میکنند و موفقیت در این فستیوال برای آنها پلی است که فعالیت موسیقی خود را با نگرشی دیگر دنبال کنند. اگر روند موفقیت این قشر در چند دوره تکرار شود اما در عمل خبری از حمایت برای اجرای صحنهای و انتشار اثر نباشد تمام دلخوشی تبدیل به یاس میشود.
پرهیز از تکرار
موسیقی ما نیازمند آثار آهنگسازی نو و ملودیهای تازه است؛ به همین دلیل اساتید گروههای جوان را تشویق کنند تا از اجرای آثار تکراری پرهیز کنند؛ چراکه بهترین اجرا را در گذشته صاحبان اثر داشتهاند. این بخشی از صحبتهای امیر ذاکر، سرپرست گروه «گردانیه» است. وی میگوید: جوانگرایی مهمترین نکته و خاصیت جشنواره موسیقی فجر است و این روند درصورت برنامهریزی منسجمتر برای فعالیتهای بعد از جشنواره، میتواند موسیقی ایرانی را از بنبست موجود دربیاورد. وی میافزاید: خوشبختانه استعدادهای خوبی در میان موسیقیدانان جوان است اما حس بیحوصلگی در آنها منجر به عدم فعالیت جدی میشود که این روند نه به نفع سلامتی این قشر است و نه آینده موسیقی! آنچه میتواند حال موسیقی کلاسیک ایرانی را به جا آورد خلق ملودی و آهنگهای بدیع است. متاسفانه اغلب جوانان یا دوست دارند مانند فلان آهنگساز مطرح موسیقی بسازند یا اگر هم کاری میسازند کپیبرداری از آثار قدیمی است که بهترین آن را اساتید ما در گذشته ساختهاند.
یک جشنواره و خیالی آسوده
در ادامه پانیذ فریوسفی، رهبر ارکستر زهی هنرستان دختران از زوایای دیگری سخن میگوید: برگزاری کنسرت یکی از سختترین فعالیتهای موسیقی در روزهای اخیر شده است؛چرا که هزینه سالنها سرسام آور است و کمتر جوانی قدرت به صحنه رفتن را داراست. همچنین مسائل حاشیهای دیگر نظیر گرفتن مجوز شعر، موسیقی و... اینقدر پروسه طولانی و زمان بری شده است که کمتر گروه جوانی توانایی به صحنه رفتن را دارد؛ در همین راستا حضور در جشنواره موسیقی فجر به دلیل اینکه نیاز به طی کردن هیچکدام از این مراحل نیست بسیار خوب است.
رهبر ارکستر زهی هنرستان دختران حضور جوانان در جشنواره را یکی از نکات قابل دفاع آن میداند و خاطرنشان میکند: حضور جوانان به دلیل سابقه کم اجرایی میتواند منجر به رشد استعدادهای خاص موسیقی شود؛ البته این نکته نباید فراموش شود که این چهرهها پس از جشنواره به حال خود رها نشوند و به آنها برای فعالیت بیشتر در طول سال توجه شود.
این نوازنده ویولن ادامه میدهد: به یقین اگر به جوانان سالن داده شود و پروسه گرفتن مجوز اینقدر سخت و طاقتفرسا نباشد بسیاری از استعدادها وقت بیشتری برای رشته مورد علاقه خود میگذارند و میتوان وضعیت سکون موسیقی را به حالت نرمال و حرکت درآورد.
این موسیقیدان تلاش مسئولان برای برگزاری آبرومند جشنواره موسیقی فجر را قابل تقدیر عنوان کرد و اظهار میدارد: کمبود بودجه در جشنواره موسیقی فجر یک مساله بسیار جدی است؛ چرا که همه رویدادهای دیگر نظیر تئاتر یا فیلم در طول سال چندین جشنواره متفاوت دیگر نیز دارند و فقط موسیقی است که درطول سال به یک جشنواره ختم میشود و باید این یک جشنواره در حد آبرومند برگزار شود. یکی از راه حلهایی که میتوان برای این بخش از جشنواره در نظر گرفت این است که در طول سال کمیتهای برای جذب اسپانسر در نظر گرفته شود؛ به یقین بسیاری از نهادها و شرکتها اگر مطمئن شوند که یک جشنواره روند استانداردی طی میکند و با استقبال مواجه میشود حتما در این پروژه سرمایهگذاری میکنند.
رپرتوار یکسان رمز جشنواره با کیفیت!
داشتن رپرتوار یکسان باید در برنامهریزیهای دفتر جشنواره قرار بگیرد تا داوری گروهها براساس متر و میزانی دقیق محاسبه شود. این صحبت شمس نیکنام از داوران بخش آواز جمعی جشنواره موسیقی امسال است.
وی میگوید: به اعتقاد من باید همه گروههای جشنواره موسیقی فجر از رپرتوار یکسانی برخوردار شوند؛ این پروسه باعث میشود که داوران بدانند قطعهای که گروه مینوازد در اثر چند ماه تمرین نواخته میشود و از طرفی کیفیت اجرایی این گروههای در مقایسه با همدیگر ارزیابی میشود و قاعدتا نظرات کارشناسی هم دقیقتر است.
نیکنام با اشاره به اینکه در همه فستیوالهای مهم و معتبر دنیا قطعات با نظر داوران به گروهها داده میشود، خاطرنشان میکند: بهتر است دفتر جشنواره با مشورت نظرات داوران جشنواره یکسری قطعات یکسان برای گروهها در شهرهای مختلف ارسال کند تا آنها بتوانند در یک پروسه چند ماهه به تمرین بپردازند و نتایج یک کار گروهی به صورت آماده تری برای جشنواره موسیقی فجر ارسال شود.همچنین بحث آموزش یکی از مباحثی است که باید گروههای کر آن را جدی بگیرند؛ برخی از گروهها با اینکه استعداد خوبی دارند ولی از نظر نفس گیری با مشکل جدی مواجه هستند؛در همین راستا بهتر است این گروهها دوره آموزشی خود را تکمیل کنند.
کار هنر، آیینهداری است
کار هنر، آیینهداری است و ما باید بتوانیم در خلق یک اثر هنری، فضای ذهنی را به خوبی و روشنی به تصویر بکشیم و البته این فضا را به زبان حال امروز بیان کنیم که زبان نسل خودمان است. فکر میکنم «نسل دیگر» با توجه به نامی که بر آن نهاده شده باید شاهد اجرای آثاری متفاوت تر باشد هر چند در بسیاری از اجراها از جمله اجرای کارهای خودم توجه به ریشههای موسیقی مد نظر هست اما قطعا بیان و شیوهای نوین از این اجرا ارائه میشود. این سخن آرش کامور، سرپرست گروه موسیقی سروشان است.
وی میگوید: ایجاد فضای نشاط و رقابت در هنر در کنار نمایش دادن خلاقیتها و ذهنیات هنرمندان در قالب برگزاری جشنوارههای متعدد هنری یقیناً به تقویت موسیقی امروز در هر نوعی کمک فراوانی میکند و باید از این جشنوارهها استقبال کرد. البته باید جلوگیری از فرمایشی شدن جشنوارهها و تشویق به تولید آثار جدید برای ارائه در جشنوارهها هم در این مسیر مورد توجه بیشتر مسئولین قرار بگیرد.
تلویزیون و توجه بیشتر به جشنواره موسیقی!
تلویزیون مهمترین رسانهای است که میتواند به جشنواره موسیقی فجر کمک کند؛چرا که اگر این جشنواره مانند جشنواره فیلم و تئاتر از تبلیغات مناسب برخوردار باشد مردم از آن استقبال خواهند کرد و دیگر سالنها خالی نیست.این سخن مازیار یونسی،سرپرست ارکستر آیسو، است. وی میگوید: جشنواره موسیقی فجر تنهاترین و مهمترین رویداد موسیقی کشور است و با توجه به علاقه روزمره مردم به موسیقی در ژانرهای مختلف اگر تبلیغات برای این رویداد مناسب باشد بدون شک شاهد استقبال گسترده از آن خواهیم شد.
وی با اشاره به تبلیغ جشنواره تئاتر در شبکه چهار تلویزیون خاطرنشان میکند:چه اشکال دارد که جشنواره موسیقی مانند جشنواره فیلم و تئاتر از شبکه چهار تبلیغ شود تا مردم متوجه برگزاری آن شوند؟این روند هم باعث استقبال مردم میشود و هم منجر به خشنودی دل هنرمندان موسیقی میشود.
کوینتت بادی- برنجی ایرانیان تنها
کوینتت ایرانی
در ادامه افشار حشمتیان، سرپرست گروه کوینتت بادی – برنجی ایرانیان به ما میگوید: اولین هدف ما از راهاندازی کوینتت بادی – برنجی ایرانیان این است که تعداد نوازندهها در این بخش بسیار کم است؛ به گونهای که یکی از معضلات ساختاری در ارکستر سمفونیک تهران نبود نوازنده حرفهای دراین بخش است.
معمولا در عرصه سازهای بادی – برنجی تعداد نوازندهها به یکی – دو نفر میرسد؛ در همین راستا من از پنج ماه پیش تصمیم گرفتم این کوینتت را راهاندازی کنم تا مخاطبان با این سازها آشنا شوند و تشویق شوند تا بچههای خود را برای یادگیری این سازها تشویق کنند. این نوازنده توبا که یکی از دو نفری است که در ایران این ساز را مینوازد،خاطرنشان میکندمعمولا آن زمانی که ارکستر سمفونیک تهران سرپا بود اگر اجرای دیگری در تهران وجود داشت که نیاز به نوازندههای سازیهای بادی – برنجی داشت به مشکل برمیخورد و مجبور بود برای رفع مشکل خود یا از اتریش و ارمنستان نوازنده دعوت کند که هزینه بسیار سنگین متحمل میشد یا منتظر بماند در وقتی دیگر که ارکستر سمفونیک تهران برنامه نداشته باشد به اجرای برنامه بپردازد.
این موسیقیدان با اشاره به اینکه جشنواره موسیقی باید یک جشنواره حرفهای باشد، میگوید: معمولا در افتتاحیه و اختتامیه جشنواره موسیقی فجر باید ارکستر ملی و سمفونیک اجرا داشته باشد تا به جشنواره شأن و منزلت بدهند اما متاسفانه امسال خبری از این دو ارکستر نیست و این یکی از ضعفهای مهم این رویداد بزرگ فرهنگی است که جای تاسف دارد.
دیکشنری سلیقهها
آرش فلاحی، سرپرست گروه کر فرهنگسرای بهمن میگوید: جشنواره موسیقی باید دیکشنری باشد برای تمام سلیقههایی که به جشنواره میآیند و میخواهند در ازای هزینهای که پرداخت کردهاند لذت ببرند؛ در همین راستا بخشی از جشنواره موسیقی بهتر بود در قالب یک جشنواره تخصصی تر برگزار میشد و نتایج آن در جشنواره موسیقی فجر انعکاس داده میشد.
فلاحی با اشاره به اینکه برای بسیاری از مردم مهم نیست که استعدادهای موسیقی چه کسانی هستند، اظهار میدارد: الان بخش مهمی از جشنواره موسیقی به سوپراستارهای موسیقی پاپ اختصاص داده شده است؛ این در حالی است که بسیاری از چهرههای جوان موسیقی تریبون و فرصت حضور برای اجرا را ندارند. واقعا اگر قرار است نگاه تخصصی به جشنواره موسیقی فجر داشته باشیم باید از نگاههای شعاری و برخوردهای هیجانی پرهیز کنیم و از پلههای نخستین موسیقی یعنی بخش کودک شروع کنیم.
این رهبر گروه کر فرهنگسرای بهمن میگوید: نگاه اغلب مسئولان در ابتدای جشنواره بسیار تخصصی است و ایدههای خوبی دارند اما متاسفانه وقتی به روزهای آغازی جشنواره میرسند همه نگاهها تغییر میکنند و حرفها در حد شعار باقی میماند.اگر بخواهیم در آینده موسیقی خوبی داشته باشیم باید از سنین پایه و کودکی سرمایهگذاری کنیم؛به فرض مثال به جای دعوت از چهار نوازنده آمریکای لاتین یک کارگاه آموزشی برای موسیقی کودک و مدرسان آن گذاشته شود و از کشورهای اروپایی و بهویژه آلمان کارشناس دعوت شود تا اشکالات ما رفع شود.
احترامی به پیشکسوتان و...!
جشنواره موسیقی فجر باید در عین حال که دنبال استعدادهای جوان است به پیشکسوتان خود احترام بگذارد؛ چرا که نیما یوشیج گفته است که شعر نو ریشه در غزل و ادبیات کلاسیک دارد.در همین راستا باید به موسیقی دستگاهی و پیشکسوت آن نگاهی ویژه داشت. این صحبت هادی منتظری،سرپرست گروه موسیقی تیام است.
وی میگوید: من منکر جوانگرایی جشنواره موسیقی فجر نیستم و اصلا این عقیده را ندارم که نباید موسیقی پاپ، موسیقی کودک، موسیقی بانوان و... نباشد ولی من ضمن احترام به همه گروهها میخواهم حرمت پیشکسوتان موسیقی که برای موسیقی زحمات زیادی کشیدهاند نادیده گرفته نشود. اگر جوانان در حال حاضر ببینند که به اساتید آنها احترام گذاشته میشود و برای امور موسیقی از آنها سوال و جواب میشود یا برای حضور در صحنه از آنها دعوت میشود به آینده موسیقی امیدوار میشوند؛ در همین راستا باید حرمت بزرگان و پیشکسوتان را نگه داشت.
این نوازنده کمانچه روند جشنواره امسال را خوب ارزیابی میکند و اظهار میدارد:گروههای بینالمللی مثل انور براهم یا خانم لخنر از گروههای معتبر بینالمللی هستند که حضور آنها در جشنواره موسیقی میتواند به بالا بردن سطح کیفی جشنواره موسیقی فجر کمک کند. وی خواستار راه اندازی کارگاههای آموزشی برای جوانان میشود و میگوید:درست است که برخی از هنرمندان سالمند نمیتوانند اجرای صحنهای داشته باشند اما آنها تجربههایی دارند که باید در اختیار نسل جوان قرار دهند؛در همین راستا بهتر است که در جشنواره موسیقی فجر محلی نیز برای ارائه این تجربیات در قالب کارگاههای آموزشی ترتیب داده شود.این جشن یک جشن ملی است و باید از همه ژانرهای موسیقی در آن حضور داشته باشند تا به یک اندازه سهیم باشند و برای آنهایی که استعدادهای خاص دارند برنامه ریزی شود و پس از جشنواره دست آنها گرفته شود تا بتوانند استعدادهای خود را شکوفا کنند.
جای خالی ارکستر سمفونیک
ارکستر سمفونیک تهران در روزگاری که آقای مشکات رهبر آن بود یکی از بهترین ارکسترهای دنیا بود که قابلیت بینالمللی داشت اما اکنون فعال نیست. امیدوارم مسئولان جشنواره موسیقی فجر بتوانند راهی برای احیای دوباره این ارکستر پیدا کنند.
فیروزه نوایی، نوازنده فلوت که امسال با دوئت فلوت و پیام در جشنواره موسیقی فجر حضور داشت میگوید: جشنواره موسیقی تنها رویداد مهم و بزرگ کشور است که حیف است در آن ارکستر سمفونیک حضور نداشته باشد؛در همین راستا امید است که مسئولان بتوانند با رایزنی راهی برای احیای دوباره این ارکستر پیدا کنند.
این موسیقیدان که هم اکنون در کشور اتریش زندگی میکند و نخستین بانویی است که در ایران فلوت یاد گرفته و به استخدام ارکستر سمفونیک تهران درآمده است، میافزاید: هم اکنون هنرهای دیگر مثل تجسمی،تئاتر یا فیلم توانستهاند راه خودشان را پیدا کنند اما متاسفانه هنرموسیقی و بهویژه موسیقی کلاسیک اینگونه نیست. امید است در دولت تدبیر و امید و با توجه به صحبتهای آقای روحانی با هنرمندان بتوان راهی برای برونرفت از این وضعیت پیدا کرد. نوایی با اشاره به اینکه ترجیح میدهد پس از بازنشستگی به کشورش بازگردد و به جوانان خدمت کند،اظهار میدارد:شاید کوتاهی از خود موسیقیدانان هم باشد ولی آنچه مهم است این است که هنرمند نیاز به امید و دیده شدن دارد و اگر راه برای فعالیت گسترده آنها باز شود میتوان شاهد پویایی و خلاقیت جوانان موزیسین بود.
جشنواره عرصه آثار تازه و نو
در ادامه محمد امین اکبرپور که امسال با دو نوازی تار و تنبک در بخش نسل دیگر جشنواره موسیقی فجر حضور داشت، میگوید: جشنواره موسیقی فجر مانند دیگر جشنوارههای موجود باید محلی برای ارائه آثار و کارهای تازه باشد؛ اما متاسفانه برخی از هنرمندان با آثار تکراری خود در جشنواره حضور پیدا میکنند.
اکبرپور با تاکید بر این موضوع که جشنواره موسیقی فجر مانند دیگر جشنوارههای هم رتبه خود باید محلی برای ارائه آثار نو باشد، اظهار میدارد: بسیاری از هنرمندان که بعضا در طول سال هم توانایی به صحنه رفتن را دارند با آثار تکراری به صحنه میروند که به نظرم با این کار به مخاطبان جشنواره توهین میکنند؛ این روند در میان هنرمندان موسیقی پاپ بسیار دیده میشود؛ بهگونهای که هیچکدام از آنها اثر نویی برای حضور در جشنواره ندارند .اگر قرار است بودجه جشنواره صرف این گروهها شود بهتر است از آنها کارهای جدید خواسته شود و همچنین فضای رقابتی را نیز برای آنها فراهم کرد.
این نوازنده تار حضور جوانان در بخش نسل دیگر را مثبت و قابل ستایش ارزیابی میکند و میگوید: برگزاری کنسرت در تهران به دلیل بالا بودن هزینه سالن برای هر کسی مقدور نیست؛ به همین دلیل فضای جشنواره و تبلیغات راه را برای حضور جوانان باز میکند.کاش میشد همین سالنها در طول سال با هزینهای کمتر در اختیار جوانان مستعد قرار گیرد تا بتوانند استعدادها و ایدههای نوی خود را پرورش دهند و آنها را به منصه ظهور برسانند؛ چرا که در قالب کنسرت و بازخورد مثبت و منفی مخاطبان میتوان تجربه اندوزی کرد و کارهای بدیع خلق کرد. محمد امین اکبر پور خواستار حضور دیگر ژانرهای موسیقی در بخش نسل دیگر شد و اضافه میکند: به نظرم باید برای همه ژانرهایی که نگاه مولف به موسیقی و هنر دارند احترام قائل شد و از آنها برای حضور در جشنواره موسیقی فجر دعوت کرد؛این روند هم منجر به تبادل گفت وگو موسیقایی میان دو تفکر مختلف میشود و هم باعث شکوفایی استعدادها خواهد شد.
رشد گروههای شهرستانی
در ادامه ساهاکیان، داور بخش گروههای کر در بخش رقابتی میگوید: در مقایسه با سه سال اخیر گروههای شرکتکننده شهرستانی رشد خیلی خوبی داشتهاند و شاید نفس رقابتی شدن و اینکه به واسطه گرفتن مقام میتوانند بخشی از آینده خود را تامین کنند آنها را به سمت و سوی تلاش بیشتر سوق داده است. در مقایسه با گروههای موسیقی که در تهران ساکن هستند معمولا موسیقیدانان جوان شهرستانی از امکانات کمتری برخوردارند اما با وجود آن باید به تلاش ستودنی آنها دست مریزاد گفت. مهمترین کار این است که به این جوانان سالنهای کوچکی برای تمرین داده شود و همچنین پروسه گرفتن مجوز و اجراهای زنده برای آنها سهلالوصولتر شود. از طرفی میتوان سالن رودکی را به طور رایگان در اختیار استعدادها گذاشت تا دغدغههای آنها کمتر شود و بتوانند وقت خود را به اجرا اختصاص دهند.
وی ادامه میدهد: وقتی جشنواره عنوان بینالمللی به خود میگیرد باید رفتاری در حد اشکالهای بینالمللی به خود گیرد تا شرکتکنندگان به آن اطمینان پیدا کنند و هر سال پربارتر و باکیفیتتر برگزار شود. ساهاکیان از گروههای شهرستانی خواست تا وقت را بیشتر به اجرا اختصاص دهند و در این باره اینگونه توضیح میدهد: یکی از مهمترین مشکلاتی که گروههای شرکتکننده داشتند توجه بیش از حد به رپرتوار سنگین و سخت بود و کمتر وقت خود را متمرکز خود اجرا کردهاند؛ این در حالی است که بهتر است قطعات سبک و آسانتر انتخاب شود ولی اجرایی تمیزتر برای بخش رقابتی ارائه دهند.
