دلار ۴۴ هزار‌تومانی که باعث برکناری علی صالح‌آبادی از ریاست بانک مرکزی و جانشینی محمدرضا فرزین شده بود، بار دیگر سرکشی کرد و دیروز وارد کانال ۵۰ هزار تومان شد.

شرق: دلار ۴۴ هزار‌تومانی که باعث برکناری علی صالح‌آبادی از ریاست بانک مرکزی و جانشینی محمدرضا فرزین شده بود، بار دیگر سرکشی کرد و دیروز وارد کانال ۵۰ هزار تومان شد. اوایل دی‌ماه سال جاری در یک اعلام شبانه و ناگهانی محمدرضا فرزین به ساختمان میرداماد آمد و کار خود را به‌عنوان رئیس بانک مرکزی شروع کرد، آن‌هم درست زمانی که دلار ۴۴ هزار‌تومانی خبرساز شده بود. رئیس جدید بانک مرکزی در همان ابتدای حضور در بانک مرکزی مقابل دوربین صداوسیما نشست و اعلام کرد که بهای دلار نیمایی ثابت و ۲۸‌هزار‌و ۵۰۰ تومان می‌شود. او همچنین اعلام کرد به دنبال تثبیت نرخ ارز است و سیاست‌های خود را با همین دست‌فرمان دنبال می‌کند. حالا نزدیک به دو ماه از آغاز کار فرزین در بانک مرکزی می‌گذرد و دلار دوباره سرکشی کرده است. این بار فرزین از راه‌اندازی مرکز مبادله طلا و ارز خبر داده است.

سرکشی دوباره دلار

دلار در ماه‌های گذشته بارها به سرخط اخبار رسانه‌های ایران آمده است. اسکناس آمریکایی که در هفته اول دی‌ماه سال جاری تا ۴۴ هزار تومان صعود کرده بود، به برکناری علی صالح‌آبادی، رئیس بانک مرکزی، رسید و محمدرضا فرزین، مدیرعامل سابق بانک ملی روی صندلی صالح‌آبادی نشست. فرزین در همان ابتدای ورود به ساختمان میرداماد به دوربین‌های تلویزیونی گفت که نرخ دلار نیمایی را به صورت دستوری روی عدد ۲۸‌هزار‌و ۵۰۰ تومان تثبیت می‌کند. سیاستی که مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصاد قرار گرفت و از آن به‌عنوان دلار فرزین یاد کردند. اصطلاحی که یادآور ارز چهارهزار‌و ۲۰۰‌تومانی جهانگیری است که تجربه‌ای شکست‌خورده قلمداد می‌شود. حالا بسیاری از تجار می‌گویند که ارز ۲۸هزار‌و ۵۰۰‌تومانی عملا یافت نمی‌شود و نرخ‌های بازار آزاد نگران‌کننده است. این در حالی است که رئیس بانک مرکزی پیش‌از‌این گفته بود که سیاست تثبیت یا ثبات‌بخشی بازار ارز را دنبال می‌کند. با این حال بازار ارز چندان به میل و خواسته محمدرضا فرزین عمل نکرده است. به‌ویژه اینکه اخباری از محدودیت‌های آمریکا برای انتقال ارز از کشورهای همسایه به ایران از‌ جمله عراق به گوش می‌رسد.

در بازار ارز عددسازی می‌شود!

چیزی حدود یک هفته پیش بهای دلار در بازار آزاد به ۴۵ هزار تومان رسید؛ اما محمدرضا فرزین، رئیس بانک مرکزی، در یک برنامه تلویزیونی رکورد قیمت دلار را «عددسازی مجازی و ذهنی» خواند و گفت: «به این قیمت‌ها اعتقاد نداریم».

او در این برنامه گفت که «در یک فضای مجازی و ذهنی برای کشور محدودیت ایجاد کردند و عملیات واقعی این نیست، منابع ما آزاد است، ارز را داریم در بازار تأمین می‌کنیم؛ اما در فضای مجازی برای ما عددسازی می‌کنند و می‌گویند این بازار آزاد است». فرزین همچنین از اقدامات بانک مرکزی برای «نرخ‌سازی» ارزهای خارجی از‌جمله دلار خبر داد و افزود: «ما در بازار آزاد هم ورود خواهیم کرد، در بازار آزاد هم شروع می‌کنیم به نرخ‌سازی و این کار را بانک مرکزی با اقدامات خود انجام خواهد داد». رئیس بانک مرکزی در ادامه به تلاش برای ثبات نرخ ارز تأکید کرد و گفت که «در این راستا مذاکرات سازنده با شرکای تجاری کشورمان یعنی قطر، امارات، چین و عراق داشتیم که دستاوردهای خوبی هم داشته‌ایم». همچنین ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری، هم در سخنرانی‌های اخیر خود به کاهشی‌شدن قیمت‌ها و تورم اشارات مکرری داشته است.

علاوه‌براین در روزهای گذشته اخباری از آزادسازی بخشی از پول‌های بلوکه ایران در عراق و احتمال آزادسازی هفت میلیارد دلار منابع بلوکه در کره جنوبی به گوش رسید؛ اخباری که به اعتقاد برخی فعالان بازار ارز با هدف خبردرمانی بازار بارها تولید شده‌اند؛ اما در نهایت نتوانسته‌اند تأثیر چندانی بر روند بازار ارز داشته باشند.

با‌وجوداین حالا محمدرضا فرزین، رئیس بانک مرکزی، از نسخه دیگری برای بازار ارز خبر می‌دهد.‌ او از تشکیل مرکز مبادله ارز و طلا و آغاز به کار آن خبر می‌دهد و می‌گوید که «همه نیازهای واقعی کشور در مرکز مبادله ارزی تأمین خواهد شد. با تشکیل مرکز مبادله‌ ارزی کشور، نرخ ارز با توجه به منابع، مصارف ارزی و عوامل بنیادین کشف خواهد شد و نرخ‌ ارز و طلا بر‌اساس واقعیت‌های اقتصادی کشور تعیین می‌شود».

بر‌اساس مصوبه شورای پول و اعتبار، مرکز مبادله طلا و ارز قرار است از روز سه‌شنبه دوم اسفند فعالیت رسمی خود را در حوزه معاملات ارزی یعنی اسکناس و حواله آغاز کند. طبق اعلام بانک مرکزی، مرکز مبادله ارز و طلای ایران، دارای چندین تالار معاملاتی و عرضه ارز و طلا خواهد بود که در مرحله نخست تالار ارز خدماتی و تالار حواله مرکز مبادله ایران در آن گشایش شده و شروع به فعالیت خواهد کرد.

پیش‌ازاین رئیس بانک مرکزی در ۲۳ بهمن سال جاری در برنامه خبری ساعت ۲۱ صداوسیما مدعی شده بود: «جریانی تلاش می‌کند قیمت‌های بالایی را در بازار ارز ایجاد کند که از مردم درخواست می‌کنیم به آنها توجه نکنند. این جریان در روزهای تعطیل با وجود تعطیلی بازار دوبی، نرخ درهم را با نرخ‌سازی و انجام معاملات صوری بالا می‌بردند و خبرنگاران می‌توانند به سبزه‌میدان و صرافی‌ها مراجعه کنند تا نرخ‌سازی این جریان‌های به دور از واقعیت را متوجه شوند». او همچنین تأکید کرد: «در ۶۰۰ صرافی و ۱۵۰ شعبه بانک‌های دولتی در حال عرضه ارز هستیم که در هفت روز هفته حتی روزهای تعطیل هم فعال هستند و به جریان نرخ‌ساز ارز اجازه نخواهیم داد علائم غیرواقعی به بازار ارز بدهد و از هیچ تلاشی برای کاهش نرخ ارز چشم‌پوشی نخواهیم کرد و پیش‌بینی می‌کنیم نرخ ارز کاهشی باشد». رئیس بانک مرکزی در ادامه گفت که «مردم می‌توانند در سامانه ice.ir (بازار متشکل ارزی) نرخ ارز را مشاهده کنند و مرکز مبادله ارز و طلا در آخرین جلسه شورای پول و اعتبار تصویب شد و این مرکز برای توسعه معاملات ارز و طلا راه‌اندازی می‌شود». به گفته فرزین «در گام اول همه نیازهای ارزی مردم مثل ارز دانشجویی، مسافری و درمانی در این مرکز تأمین می‌شود و ربع سکه هم که حباب زیادی دارد، در این بازار عرضه خواهد شد تا حباب آن کاهش داشته باشد و در گام‌های بعدی ابزارهای مشتقه ارزی و عملیات سوآپ هم در این مرکز راه‌اندازی می‌شود». او همچنین خبر داد: «گزارش‌هایی به دست ما رسیده که برخی افراد از بازار آزاد، ارز تأمین کرده و کالا را خریداری می‌کنند و بعدا در سامانه نیما درخواست ارز می‌دهند که این کار مصداق پول‌شویی است و با آنها برخورد می‌شود».

این ادعای فرزین در شرایطی مطرح می‌شود که با ورود دلار به کانال قیمت ۵۰ هزار تومان شکاف قیمت بین نرخ دلار ۲۸‌هزار‌و ۵۰۰‌تومانی نیما و بازار آزاد تقریبا حدود دو برابر شده است.