تنش جدید با بوی جنگ سرد

فرشاد گلزاری

اواسط ماه می 2022 روزنامه چاینادیلی گزارش مفصلی از کشتی‌ هوایی یا همان «هوا ایست» جدید ساخت پکن منتشر کرد که البته بسیاری از تحلیلگران سیاسی به آن توجه نکردند و صرفاً کارشناسان مسائل بین‌الملل این گزارش را مورد تحلیل و بررسی قرار دادند.

در این گزارش آمده بود که چینی‌ها این هواایست خود را به هوا پرتاب کردند تا بتواند در ارتفاع ۹ هزار و ۳۲ متر و بر فراز فلات چینگهای تبت به جمع‌آوری داده درباره آب و هوا بپردازد. به گفته این روزنامه انگلیسی زبانِ چینی، این اولین باری بود که یک هواایست در این اندازه، به چنین ارتفاعی رسیده بود؛ چراکه این هواایست حتی توانست از قله هشت هزار و ۸۴۹ متری کوه قومولانگما که در غرب به عنوان کوه اورست شناخته می‌شود، عبور کند.

بر اساس آنچه که منابع نظامی چین در آن روزها منتشر کردند، هواایست‌ها (aerostat)، در واقع هواگردهای سبکتر از هوا هستند و عموماً از آنها در مسائل تحقیقاتی استفاده می‌شود. طبق گفته موسسه تحقیقات فلات تبت آکادمی علوم چین، سطح این کشتی هوایی از پارچه کامپوزیتی پیشرفته ساخته شده که می‌تواند تا دمای منفی ۷۰ درجه سانتی‌گراد را تحمل کند و حجم آن ۹۰۶۰ متر مکعب و وزن آن حدود ۲.۶ متریک تن برآورد شده است.

نکته مهم اینجاست که هواایست jimu1 جدیدترین کشتی از سه کشتی هوایی است که با هدف جمع‌آوری داده‌های جوی کلیدی در فلات به منظور مشاهده آثار تغییرات آب و هوایی پرتاب می‌شود.

اولین مدل این هواایست در سال ۲۰۱۹ پرتاب شد و به ارتفاع ۷۰۰۳ متر رسید اما در آنسوی مرزها این کشتی هوایی را مدل دیگری تحلیل می‌کنند. واقعیت غیرقابل انکار این است که تمام این رفتارهای چینی‌ها توسط ایالات متحده و حتی روسیه و اروپا زیرنظر گرفته شده و آنها هم به خوبی می‌دانند که پکن سودای پیشرفت در عرصه فضایی و هوانوردی و ... را دارد.

اینکه آمریکا و کانادا از لفظ بالون جاسوسی استفاده می‌کنند این مفهوم را می‌رساند که اولاً دو طرف از این اقدام چین احساس خطر جدی کرده‌اند و ثانیاً خط سیر این بالون در شمال آمریکا و جنوب کانادا که مرز مشترک دو طرف به حساب می‌آید، برآورد شده است

اگر به سابقه چنین اقداماتی از سوی چین رجوع کنیم به خوبی می‌بینیم که این کشور اصولاً در مورد دستاوردهای نظامی خود چندان سر و صدا به پا نمی‌کند؛ به عبارتی دیگر زمانی که چینی‌ها یک موشک قاره‌پیما یا یک جنگنده ساخت داخل را به پایان می‌رسانند و آن را عملیاتی می‌کنند، برخلاف عادت‌هایی که در کشورهای خاورمیانه وجود دارد، آن را علنی نمی‌کنند و بر پنهان‌کاری آن اصرار دارند.

اینکه در اوایل سال 2022 چین چنین کشتی هوایی را آزمایش می‌کند و تصاویر متعدد از این محصول نظامی- تحقیقاتی در رسانه‌های خود منتشر می‌کند دقیقاً نشان می‌دهد که پکن به دنبال عرض اندام مقابل غرب و حتی

مسکو است.

اینکه بسیاری می‌گویند چین و روسیه با هم هماهنگ هستند یک توهم جدی به شمار می‌رود؛ چراکه ما در نظام بین‌الملل شراکت بر اساس منافع متقابل داریم؛ اما برادری و بستن عقد اُخوت در نظام بین‌الملل نوعی طنز است و خروجی آن هم جز ضرر چیزی نخواهد بود. در این میان باید توجه داشت که ایالات متحده هم می‌داند که چینی‌ها به عنوان دشمن و حریف اصلی آنها در راهبردهای بلندمدت به دنبال تلافی کردن هستند و به همین جهت عموماً در آمادگی کامل قرار دارند.

شبح چین در آسمان آمریکا!

اینکه آمادگی ایالات متحده برای خنثی کردن چین صرفاً در حوزه نظامی قابلیت تحلیل دارد، یک برآورد غلط به شمار می‌رود؛ بلکه در عرصه اقتصادی، امنیتی و حتی تکنولوژی هم این رقابت وجود دارد اما اخیراً اتفاقی رخ داد که نشان می‌دهد آمریکایی‌ها باید بیش از گذشته چشم و گوش خود را باز کنند.

چین اصولاً در مورد دستاوردهای نظامی خود چندان سر و صدا به پا نمی‌کند و بر پنهان‌کاری آن اصرار دارد؛ اما انتشار خبر رونمایی از کشتی هوایی چین در می 2022 نوعی اعلام موجودیت نظامی به آمریکا بود

روز جمعه وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) مدعی شد، یک بالون مظنون به جاسوسی و نظارتی که گویا متعلق به چین بوده را بر فراز شمال ایالات متحده آمریکا شناسایی کرده است. دقایقی بعد مقامات ارشد پنتاگون ادعا کردند که این بالون متعلق به چین است، اما با این حال کاخ‌سفید توصیه کرده که هیچ‌گونه اقدام نظامی جهت انهدام این بالون انجام نشود.

پنتاگون در زمان نگارش این متن اعلام کرده بود که رؤیت این بالون آخرین بار در آسمان بیلینگز واقع در ایالت مونتانا تایید شده اما اطلاعاتی از مکان فعلی آن در دست نیست. لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا نیز اظهار کرد به دلیل آنکه این بالون ارتفاع زیادی دارد، هیچ تهدیدی برای هواپیماها ایجاد نمی‌کند.

در این میان منابع امنیتی کاخ‌سفید به رویترز گفته‌ بودند که جت‌های جنگنده از جمله اف۲۲ آماده هستند تا در صورت دریافت دستور ساقط کردن آن توسط کاخ سفید، پرواز کنند اما به دلیل حجم فیزیکی این بالون عظیم‌الجثه، امکان دارد که در صورت انهدام، لاشه‌های آن بر مناطق مسکونی فرود آید و باعث تلفات انسانی شود. به موازات این روند مرکز دفاع ملی کانادا روز جمعه هم از رویت یک بالون جاسوسی بر فراز حریم هوایی این کشور خبر داد و گفت که مقامات در حال رصد آن هستند. اینکه هم آمریکا و هم کانادا از لفظ بالون جاسوسی استفاده می‌کنند این مفهوم را به ما می‌رساند که اولاً دو طرف از این اقدام چین احساس خطر کرده‌اند و ثانیاً خط سیر این بالون در شمال آمریکا و جنوب کانادا که مرز مشترک دو طرف به حساب می‌آید، برآورد شده است. در مقابل مائو نینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین خواستار حفظ آرامش از سوی کانادا و آمریکا شد و گفت که مسئولان ذی‌ربط در حال بررسی این موضوع هستند. سخنگوی وزارت خارجه چین دقایقی بعد درباره شناسایی این بالون بر فراز آسمان ایالات متحده گفت که پکن هرگز تمامیت ارضی یا حریم هوایی هیچ کشوری را نقض نکرده است. علیرغم این سخنان چینی‌ها، سی.ان.ان بعدازظهر جمعه اعلام کرد که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا سفرش به پکن را پس از ماجرای بالون‌های جاسوسی به تعویق انداخت. بر اساس اعلام قبلی کاخ‌سفید، بلینکن قرار بود در روزهای پنجم و ششم فوریه به چین سفر و با کین گانگ، وزیر خارجه این کشور دیدار کند اما حالا این ماجرا نه تنها سفر وی را معلق گذاشته، بلکه بر روابط متزلزل دو طرف هم سایه افکنده است. از سوی دیگر روز گذشته (شنبه) پاتریک رایدر، سخنگوی پنتاگون به شبکه خبری سی.‌ان.‌ان اعلام کرده که گزارش‌هایی از گذر یک بالون بر فراز آمریکای لاتین دریافت کرده‌ایم و بررسی‌های ما نشان می‌دهد که این هم یک بالون تجسسی چینی است! حال باید دید این روند تا به کجا می‌تواند روابط دو طرف را وارد تشدید تنش و پاسخ‌های متقابل کند.