سرمایه گذاری‌های ناموفق ایران خودرو؟
روزنو :سرمایه گذاری‌های خارجی چه بوده است که ما برای دریافت پاسخ این سوال به سراغ کارشناسان خودرو و اقتصاددان‌ها
رفته ایم.
یگانه شوق الشعراء:چندی پیش آفتاب یزد در خصوص سرمایه گذاری‌های ایران خودرو و ایجاد سایت توسط این خودروسازی در کشورهای خارجی گزارشی کار کرد. در آن گزارش به ایجاد سایت و کارخانه در سایر کشورها اشاره و به این موضوع پرداخته شد که چرا تا به امروز گزارشی در خصوص اینکه سرنوشت این سرمایه گذاری‌ها در سایر کشورها به چه صورت است منتشر نگردید. آیا این سرمایه گذاری‌ها که با پول بیت المال انجام شده‌اند سودآور هستند یا ضرر ده؟ در آن زمان آفتاب یزد درخواست کرد در خصوص نتایج این سرمایه گذاری‌ها شفاف‌سازی شود که متاسفانه هنوز خروجی این سرمایه گذاری‌ها مشخص نشده است. قطعا مردم حق دارند بدانند پول بیت المال به چه صورتی سرمایه‌گذاری شده است. این در حالی است که اخیرا بحث صادرات خودرو توسط تولید‌کنندگان داخلی سرعت گرفته است؛ پس از ادعای صادرات محصولات سایپا به ونزوئلا، حالا نوبت به ایران خودرو رسیده که موضوع صادرات را پیش بکشد. طبق اعلام این شرکت خودروسازی، صادرات خودرو به تیراژ 2000 دستگاه و مقصد روسیه انجام خواهد شد. ایران‌خودرو اعلام کرد که فرآیند صادرات این خودروها تا پایان سال تکمیل می‌شود.اما سوال این است: اگر در کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری شده است چه نیازی به صادرات خودرو وجود دارد؟ از سوی دیگر بهمن ماه سال گذشته
فربد زاوه، کارشناس خودرو در رابطه با ضرر سرمایه‌گذاری
ایران خودرو و سایپا در کشورهای دیگر گفت: «سرمایه‌گذاری ایران خودرو
وسایپا در کشورهای دیگر به نحوی بوده که حجم فروش حتی به اندازه سرمایه‌گذاری هم نرسیده است، برای مثال در سنگال ۱۶۰ میلیون دلار هزینه کردند اما ۴۰ میلیون دلار فروختند. این قدر گفتند دنا در آذربایجان پرطرفدار است اما کل فروش‌شان در این کشور به ۳۰۰ خودرو هم نمی‌رسد.»به عبارتی دیگر در آن زمان برآوردهای حاکی از آن بود که خودروسازی ایران،یک میلیارد دلار
به خاطر سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر ضرر کرده که هزینه‌اش را مردم باید تامین کنند. حال باید مشخص شود که نتیجه
سرمایه گذاری‌های خارجی چه بوده است که ما برای دریافت پاسخ این سوال به سراغ کارشناسان خودرو و اقتصاددان‌ها
رفته ایم. همچنین از آن‌ها پرسیده‌ایم که بحث صادرات خودرو و
سرمایه گذاری‌های خارجی در این حوزه آیا با یکدیگر تناقض ندارند؟
> انجام کار اقتصادی با توجه به موضوعات سیاسی محکوم
به شکست است
مجتبی نظری کارشناس حوزه خودرو در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« در بحث صادرات خودرو برای کشورهای مختلف توسط ایران فعالیت‌های زیادی صورت گرفته است؛ صادرات به کشور عراق، روسیه، اوکراین و.... به عبارتی دیگرصادرات خودرو به کشورهای مختلفی صورت گرفته است. از نظر سود و منفعت برای شرکت‌های تولیدکننده سود و منفعت خوبی داشته است زیرا قیمت این خودروها در کشورهای دیگر بالاتر از قیمتی بوده که در داخل به فروش می‌رسیده است. این بازارها رقابتی بوده‌اند برای مثال زمانی که به کشور عراق خودروهای ایرانی صادر می‌شد در بازار عراق خودروهای چینی هم وجود داشتند اما خودروهای ایرانی به عنوان خودروهای اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گرفت. آنچه من اطلاع دارم صادرات خودرو برای این شرکت‌ها سود داشته است. اما سیاست‌هایی که برای ایجاد سایت‌های مختلف در کشورهای خارجی بود دو سیاست بود. یک سیاست همکاری و شریک تجاری بود که برای مثال در کشور عراق شریک تجاری خطوطی را برای خط تولید اختصاص داد و تا زمانی که کار می‌کرد استفاده کردند و بعد از آنکه فعالیت متوقف شد فعالیت‌های دیگری دارد. اما این موضوع در کشورهای دیگر به صورتی است که بعد سال‌ها هنوز تولید زیادی صورت نمی‌گیرد. با توجه به اینکه تجهیزات زیادی هم به آن نقاط منتقل شده اما تجربه موفقی نبوده است. این گونه سیاست را معمولا شرکت‌های بین‌المللی هم که خودشان صاحب سبک هستند انجام
می‌دهند. مثلا سرمایه‌گذاری رنو در سومالی، روسیه و یا
سرمایه گذاری‌های مختلفی که صورت می‌گیرند. اما معمولا در این حوزه
مالکیت مشارکتی است؛ اینکه بخواهیم بر اساس موضوعات سیاسی کار اقتصادی انجام دهیم اشتباه و همیشه محکوم به شکست است. نمونه این کار کاری است که در کشور سنگال شده است. برای مثال وقتی برق این سایت‌ها در کشور روشن می‌شده برق کشور سنگال از بین می‌رفته است.یا اینکه بعد از چند سال این سایت به محلی برای مامن مارهای این کشور تبدیل شده و حتی وارد سایت
شدن ممکن نیست.»
> صرفه اقتصادی در بحث سرمایه گذاری
وی در ادامه گفت:« واقعیت این است که سرمایه‌گذاری بر اساس صرفه اقتصادی انجام می‌شود. ولی ما در کشور یک تقاضای منسجمی داریم که این تقاضا در کشور ما به دو گونه است. یک بخش خودرو برای خرید است که قابلیت تامین با تولید داخلی دارد. اما بخش دیگر برای سرمایه‌گذاری است؛وقتی خودرو محلی برای سرمایه‌گذاری می‌شود مشکل ساز است زیرا میزان تقاضا بالا میرود. این خرید خودرو نیست زیرا بازار خودرو به بازار سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. آیا همه کسانی که برای طرح جوانی جمعیت خودرو ثبت نام می‌کنند به خودرو نیاز دارند؟ مردم سرمایه‌گذاری می‌کنند در این حوزه چون می‌توانند به سود دست بیابند. آنچه در بازار‌های قابل دسترسی با نظارت و با مشارکت سرمایه گذار‌های خارجی بوده موفق عمل کرده است. اما آنچه سرمایه‌گذاری مستقیم با نظرات سیاسی بوده معمولا با شکست
مواجه شده است. »
> در بسیاری از این سایت‌ها عملا تولید خودرو اتفاق نمی‌افتد!
حسن کریمی سنجری کارشناس حوزه خودرو نیز در این باره
مدعی شد:« یکسری سرمایه گذاری‌ها در یک دوره‌هایی در برخی از کشورها انجام گرفت مثل سنگال، ونزوئلا و... در یک مقاطعی روسای جمهور وقت به لحاظ ارتباطات سیاسی با برخی از کشورها داشتند چنین اقداماتی انجام دادند زیرا یکی از چیزهایی بود که می‌توانست به عنوان مزیت‌های جذاب در ارتباطات مطرح شود. به خصوص در کشورهایی که نام بردیم زیرا کشورهای جذابی برای سرمایه‌گذاری در حوزه خودروسازی برای کشورهای صاحب برند خودروسازی نبودند. بنابراین آن‌ها به سمت کشورهایی مانند ما آمدند تا بتوانند به شکل واسطه‌ای تکنولوژی تولید خودرو را به دست بیاورند. اما الان در بسیاری از این سایت‌ها عملا تولید خودرو اتفاق نمی‌افتد و یا اگر تولیدی باشد خودروسازی ایران در آن دخالتی ندارد. یعنی همکاری‌ای که قبلا وجود داشت دیگر وجود ندارد برای مثال در سایت سنگال و ونزوئلا عملا تولیدی انجام نمی‌شود. وقتی از این منظر به این سایت‌ها نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم به لحاظ اقتصادی چون ما در آنجا دیگر فعالیتی نداریم عملا نمی‌شود اسم آن را سرمایه‌گذاری سودآور گذاشت. به عبارتی دیگر می‌توانیم بگوییم این سرمایه گذاری‌ها ناموفق بوده اند. این عدم توفیق در دو علت قابل بررسی است: علت اول این است که اصولا آیا انتخاب این کشورها برای سرمایه‌گذاری مناسب بوده است؟ و یا اینکه آیا صنعت خودروسازی ایران صنعت مناسب و مزیت داری برای این بوده که در خارج از کشور سرمایه‌گذاری کند بوده است؟ از سوی دیگر آیا صنعت خودروسازی ایران در طول سال‌هایی که این سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر اتفاق افتاده است ارتباطات و تصمیم‌گیری خوب و اقدامات موثری برای تولید خودرو در این کشورها داشته است؟ یعنی در این دو مبحث می‌توانیم این موضوع را بررسی کنیم. در برخی از کشورها این سرمایه گذاری‌ها اصولا به دلیل مناسبات صنعتی و اقتصادی توجیه پذیر نبوده است. در برخی از کشوری‌هایی که این سرمایه‌گذاری توجیه پذیر بوده است در طول این سال‌ها به دلایل شرایط مختلف کشور مانند تورم و تحریم عملا آن سرمایه‌گذاری توجیه پذیر هم توجیه اقتصادی خود را از دست داده است.»
آفتاب یزد در خصوص ادعاهای مطرح شده قضاوتی ندارد منتظر پاسخگویی شرکت ایران‌خودرو هستیم.
