برادران لاریجانی در فضای سیاسی ایران حالا دیگر به برچسبی خانوادگی تبدیل شده‌اند که در برهه‌هایی از بزرگان یک جناح سیاسی کشور محسوب می‌شدند و در زمان‌هایی نیز دو نفر از آنها دو ضلع از سه ضلع مثلث سران قوای جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می‌دادند. محمدجواد، علی و صادق فرزندان میرزاهاشم آملی به ترتیب در فضای سیاسی ایران رشد کردند و اگرچه اولین برادر اکنون در حاشیه قرار دارد ولی سومین پسر در جایگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام، بر صندلی کسی چون هاشمی رفسنجانی با آن همه سابقه سیاسی نشسته است. در این میان برادر دوم علی اما وضعیتی میانه دارد، او اگرچه در آخرین انتخابات ریاست جمهوری با حیرت بسیار با اعلام عدم صلاحیت خود از سوی شورای نگهبانی روبه‌رو شد که برادرش صادق یکی از فقهای آن بود، اما چندان هم از میدان به در نشده است. با این همه او علی‌رغم تعلق به جناح اصول‌گرا یکی از متهمان تصویب برجام در دولت روحانی است. مخالفان تندروی او که پیش از این در ماجرای انتخابات 88 او را «ساکت فتنه» خوانده بودند، از همراهی او با دولت روحانی در تصویب برجام در مجلس نیز خشمگین بودند. موضوعی که سبب شد تا جایگاه او را خارج از جناح اصول‌گرایی تحلیل کنند و همین امر نیز هزینه‌های رد صلاحیتش در انتخابات ریاست جمهوری 1400 را پایین آورد؛ به‌گونه‌ای که در اعتراض به این اقدام شورای نگهبان تنها بود. او اگرچه پس از آن از سوی رهبری انقلاب به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد، اما همچنان از سوی تندروهای اصول‌گرا -که بخش زیادی از آن‌ها در دولت رئیسی تبلور یافته‌اند – مورد بی‌اعتنایی و حتی غضب است. او همچنان یکی از متهمان تصویب برجام است؛ موضعی که اصولگرایان افراطی نمی‌پسندند.

اینجاست که پای یک برادر دیگرش یعنی محمدجواد نیز به میان کشیده شده است. او که روزگاری تئوریسین سیاست خارجی اصول‌گرایان بود و با بخش میانه‌رو این جناح همراهی بیشتری داشت، اکنون گویی جهت ورزش باد را دریافته است و با تندروترین محافل اصول‌گرایی همراهی می‌کند. در ماجرای اعتراضات اخیر، شدیدترین و حساسیت‌برانگیزترین مواضع را اتخاذ کرد که صدای برخی نمایندگان مجلس و بخشی از مردم را نیز برانگیخت. به‌گونه‌ای که در برخی تجمعات شهر زاهدان علیه او شعارهایی سر داده شد.

او اما اکنون و درحالی که برادرش علی لاریجانی به عنوان یکی از مدافعان برجام مشهور شده است، شدیدترین حملات را به سمت آن روانه کرده است.

محمدجواد لاریجانی روز گذشته با بیان اینکه برجام سند فضاحت جبهه اصلاحات است، گفت:«استراتژی دولت فعلی برای اینکه کارمان را بدون برجام ادامه دهیم استراتژی خوبی است.»

او در باره آینده برجام گفت:«جسد برجام متاسفانه دفن نشده و بو می‌دهد! و اگر دفنش می‌کردند بو نمی‌داد!»
وی ادامه داد:«برجام یک کج‌راه است و ما نباید به این کج‌راه دل ببندیم و نباید به آن دلبستگی صورت گیرد.»
لاریجانی تاکید کرد:«ما امروز بهای برجام را پرداختیم و باید تلاش کنیم که کالای آن را دریافت کنیم و کالای برجام هم برای ما این است که تحریم‌ها باید برداشته شود و طرف مقابل حتی باید به خاطر تاخیر در اجرای تعهداتش خسارت هم پرداخت کند، بنابراین استراتژی ما باید این موضوع باشد که الان وجود ندارد.»

وی افزود:«برجام برای این درست شد که توانمندی هسته‌ای ما را صفر کند که این شدنی نیست. بنابراین ما مذاکرات را ادامه می‌دهیم اگرچه ظاهرش این نیست!»

لاریجانی ادامه داد: آنهایی که همین اخیراً هم شعار دادند و می‌دهند که اگر ما بودیم برجام را چنین می‌کردیم و چنان می‌کردیم، اشتباه می‌کنند و نمی‌دانم چگونه است که این پروسه را نفهمیده‌اند، پروسه یک پروسه شفاف است که چه می‌خواهد و کجا می‌خواهد برود و چرا چیزی از آن در نمی‌آید و ابتر است.»

این تحلیلگر سیاسی اصولگرا یادآور شد:«در انتخابات آینده کسانی که از جناح اصلاح‌طلب می‌خواهند وارد میدان شوند احتمالاً می‌خواهند بگویند که شما بهترین فرصت‌ها را از دست دادید و اگر ما بودیم برجام را فلان می‌کردیم و بهمان می‌کردیم! ولی برجام سند فضاحت جبهه اصلاحات است.»

این سخنان در حالی از سوی محمد جواد لاریجانی بیان می‌شود که در صورت تایید صلاحیت برادرش علی لایجانی در انتخابات گذشته، او در قامت یکی از مدافعان برجام ظاهر می‌شد و پیش از انتخابات برخی تحلیل‌گران سیاسی، نامزدی علی لاریجانی را در جهت ادامه دولت روحانی و به ویژه تداوم مذاکره برسر برجام ارزیابی می‌کردند.

در آن روزها که علی لاریجانی خودش را برای انتخابات 1400 آماده می‌کرد، او پاسخ خود به این‌گونه مواضع درباره برجام را در یک گفت‌وگو در کلاب هاوس ارائه داد.

او در پاسخ به کسانی که می گفتند برجام را در 20 دقیقه در مجلس تصویب کرد گفت:«اگر کسی بتواند موضوع به این مهمی را در ۲۰ دقیقه به نتیجه برساند خیلی مدیر قوی است، حتما به او رای بدهید. اما ماجرا این طور نیست، بحث برجام یک اقدامات پشت صحنه‌ای داشت و از حدود دو ماه قبل بحث شد و به توافق رسیدیم. از دو ماه قبل بین دو فراکسیون مجلس جلساتی برگزار شد و به تصویب رسید. در شورای امنیت ملی از دو فراکسیون مجلس دعوت شد و بحث شد . کمیسیون ویژه ای هم تشکیل شد و پس از چندین جلسه بحث در کمیسیون امنیت ملی نیز این هم بحث انجام شد. زمان برای بررسی این موضوع در مجلس کوتاه بود و باید با یک تفاهم قبلی به نتیجه می‌رسیدیم. یک کمیسیون ویژه‌ای تشکیل شد و چند جلسه تشکیل شد. در صحن مجلس با حضور آقای ظریف ۳ ساعت بحث شد، یک بار دیگر ۲ ساعت بحث شد و ... یک جلسه هم چهار ساعت در کلیات بحث شد و موقع اذان ظهر رای گرفتیم.»

او توضیح داد:«البته آقایان توافقی که داشتیم را صحن بهم زدند و اصرار کردند ۴۰۰ پیشنهاد مطرح شود، این یعنی نمی‌خواستند برجام سروقت تصویب شود. من نمی‌توانستم کشور را با این کار به خطر بیاندازم، گاهی ادعا می‌کنند که این طرح مورد تایید رهبری نبوده است، اصلا باور می‌کنید؟ اگر این طور است چرا از رئیس مجلس و کمیسیون مربوطه تشکر کردند؟»

لاریجانی در پاسخ به واکنش های مخالفان برجام گفت:« آقایان می‌گویند که این کار خیانت است، چرا شورای نگهبان ظرف چند ساعت اعلام نظر کرد؟ اگر این طرح خائنانه بود شورای نگهبان می‌توانست آن را نگه‌دارد. یک مقدار مسئله عمیق‌تر است، این که نوجوانی سرش را سطل آشغال می‌کند ما را می‌کشد، فقر در کشور ما چیزی در حدود ۰.۴ شده است. امروز باید سریع‌تر تلاش کنیم به تفاهم برسیم.»

علی لاریجانی آن روز به اتهاماتی درباره برجام جواب می‌داد که این روزها برادرش محمدجواد در حال تکرار آن‌هاست:« اگر برجام چیز نجسی بود، چرا الان زیرش نمی‌زنند؟ برجام در آن دوره کار درست و دقیق کشور بود. الان هم معتقدم برای نجات کشور باید شرایط را برای یک تفاهم مهیا کنیم. این‌گونه مسائل نیازمند یک رویکرد خاص است. با تند سخنرانی کردن در نماز جمعه مذاکرات بین‌المللی حل نمی‌شود.»

مواضع اخیر محمدجواد لاریجانی تعجب برخی از ناظران فضای سیاسی ایران را نیز برانگیخته است.
روز گذشته احمدزیدآبادی تحلیل گر سیاست خارجی درباره مواضع اخیر برادر اول لاریجانی‌ها در مطلبی با عنوان« معمای بزرگ» نوشت:« خدا را شکر که من از سیاست روزمرۀ ایران کنار کشیده‌ام و به هزار دلیل به «براندازی» نیز باور ندارم، اما اگر باور داشتم، برای رسیدن به هدفم، درست همان نکاتی را به کارگزاران جمهوری اسلامی توصیه می‌کردم که دکتر محمدجواد لاریجانی کرده است.»

او مواضع اخیر محمدجواد لاریجانی را همراستا با براندازان دانست ونوشت: « از نظر من تلاش مؤثر و واقعی در جهت «براندازی» این قبیل توصیه‌هاست و نه آنچه عده‌ای تحت این عنوان، خود را به آن مشغول داشته‌اند! آنچه اما در این میان برای من قابل فهم و هضم نیست این است که این توصیه‌ها نه از سوی یک امام‌جمعه یا یک فرد ناآشنا به مسائل داخلی و خارجی، بلکه از سوی یک فارغ‌التحصیل دانشگاه برکلی آمریکا صورت می‌گیرد. قصد نیت‌خوانی ندارم، اما به نظرم اظهارنظرهای سال‌های اخیر آقای لاریجانی با سطح فهم و دانش او خیلی فاصله دارد و این معمای بزرگی است!»

به نظر می‌رسد که اگرچه روزی صادق لاریجانی در اعتراض به رد صلاحیت برادرش از شورای نگهبان استعفا کرد و در جلسه تحلیف رئیس جمهور حاصل از آن انتخابات غایب بود، اما محمدجواد لاریجانی روشی دیگر را برگزیده است و با کسانی همراهی می‌کند که برادرش علی لاریجانی را در شمار مردان صاحب صلاحیت برای پست‌های کلیدی جمهوری اسلامی نمی‌دانند. آیا در خانواده لاریجانی صف‌آرایی تازه‌ای شکل گرفته است؟