ایمان ربیعی

رشیدی کوچی، نماینده مجلس معتقد است از قرعه‌کشی خودرو به سمت حراجی‌های انگلیسی حرکت کرده‌ایم، چراکه نوعی گران‌فروشی قانونی با فروش خودرو در بورس کلید خورده است.

 عرضه خودرو در بورس همان اندازه که موافقان پروپاقرص دارد، دارای مخالفان بسیار جدی نیز هست؛ اما داستان اینجاست که نوعی سردرگمی و ابهام در روند سیاستگذاری دولت در این عرصه مانند سایر عرصه‌ها به چشم می‌خورد. ابهام و سرگردانی که می‌تواند اعتماد به هر سیاستی را ناممکن کند.

چهار روز پیش امید قالیباف، سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: خودروی جدید تا مشخص شدن سازوکار قیمت‌گذاری در بورس عرضه نخواهد شد.

امید قالیباف افزود: عرضه خودروهایی که تا پیش از این در بورس انجام می‌شد تا زمان دستیابی به چارچوب مشترک قیمت‌گذاری با شورای رقابت می‌تواند، ادامه داشته باشد.

پس از آن وزیر اقتصاد تأکید کرد با توجه به مصوبه شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار و عدم دریافت مصوبه از سایر نهادها، عرضه خودرو در بورس کالا بر اساس مصوبه شورای‌عالی بورس طبق روال گذشته ادامه یابد.

وی در پاسخ به نامه مجید عشقی، رئیس سازمان بورس در خصوص تعیین تکلیف ادامه پذیرش و عرضه خودروهای جدید در بورس نوشت: «سیاست وزارت امور اقتصادی و دارایی حمایت از سرمایه‌گذاران و افزایش شفافیت است. با توجه به مصوبه شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار و عدم دریافت مصوبه از سایر نهادها، عرضه خودرو در بورس کالا بر اساس مصوبه شورای‌عالی بورس طبق روال گذشته ادامه یابد و در صورت دریافت هر درخواست از سوی سایر دستگاه‌ها و نهادها موضوع مجدداً در شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار مطرح شود.»

مخالفان چه می‌گویند؟

بخش مهمی از مخالفان عرضه خودرو در بورس در مجلس شورای اسلامی حضور دارند. رشیدی‌کوچی، نماینده مجلس درخصوص عرضه خودرو در بورس کالا، گفته است: من قطعا مخالف عرضه خودرو در بورس کالا هستم. استدلالم برای مخالفت، گران‌فروشی قانونی خودروهایی است که قیمت‌شان در کارخانه مشخص شده است. قطعا راه‌حل‌های زیادی برای پاسخگویی به نیاز مردم وجود دارد و اصلی‌ترینش این است که به سمت ادعای خودروسازان یعنی افزایش عرضه حرکت کنیم.

عضو کمیسیون امور داخلی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: با افزایش عرضه باید قیمت را کنترل کنیم. مگر یک شبه عرضه کم شده که یک شبه زیادش کنیم؟ در سال‌های متوالی این اتفاق افتاده و قطعا بورس کالا گران فروشی کاملا محرزی است، اما دوستان ذوق گران‌فروشی قانونی را دارند.

وی افزود: دنا پلاس معمولی در بورس کالا با قیمت ۴۴۰ میلیون فروش رفته و قیمت کارخانه‌اش ۱۸۰ میلیون تومان است. قیمت همین کالا در بازار آزاد ۶۰۰ میلیون تومان است. این گران‌فروشی نسبت به کارخانه یعنی اینکه از قرعه‌کشی خودرو به سمت حراجی‌های انگلیسی حرکت کرده‌ایم. رشیدی کوچی تصریح کرد: کنترل این که ۹ میلیون نفر برای خرید ۲۰ هزار خودرو ثبت نام کرده‌اند، فرایندی دارد. چه کسانی قیمت ماشین ۱۸۰ میلیونی را به ۶۰۰ میلیون افزایش دادند که حالا چاره‌اش بورس کالا شده است؟

وی معتقد است حل بحران بازار سرمایه می‌تواند با واردات خودرو و سپردن کار به کاردان اتفاق بیفتد.

روح‌الله ایزدخواه نیز که منتقد شکل کنونی واردات است، درباره دلایل مخالفت خود با این اقدام گفته است: با روند فعلی واردات خودرو اهداف مجلس برای ایجاد تعادل در بازار و کاهش قیمت خودرو محقق نشده و از سوی دیگر شیوه کنونی عرضه خودرو در بورس کالا نیز با ایرادات اساسی روبرو است که مجلس در طرح خود به دنبال اصلاح آن است.

 عضو کمیسیون صنایع درباره وضعیت واردات خودرو و همچنین عرضه در بورس کالا، بیان کرد: مجلس به دنبال این بود تا واردات خودرو عاملی برای ایجاد تعادل در بازار خودرو هم از لحاظ قیمت و هم از لحاظ میزان عرضه خودرو شود و هدف این بود تا واردات خودرو کمبود عرضه را پر کرده و قیمت را کاهش دهد اما متاسفانه با مخالفت‌هایی که از طرف هیات عالی نظارت بر سیاست‌های کلی شد، طرح مجلس در دست‌اندازهایی افتاد و سپس آیین‌نامه‌ای برای واردات خودرو نوشته شد که مدنظر و مطلوب مجلس نبود.

در عین حال رئیس سازمان بازرسی کل کشور در پاسخ به سوال خبرنگاری پیرامون ورود سازمان بازرسی به ماجرای التهاب در بازار خودرو توضیح داد؛ براساس بند ٥ ماده ٥٨ قانون نحوه اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، تنظیم قیمت‌ها؛ مقدار و شرایط دسترسی کالا و خدماتی که جنبه انحصاری دارند برعهده شورای رقابت است.

ذبیح‌الله خدائیان، تاکید کرد؛ در حالی‌که شورای رقابت از تصمیم قبلی خود هنوز عدول نکرده و برای کالا انحصاری شده نباید عرضه خودرو در بورس آغاز می‌شد همین موضوع باعث افزایش قیمت‌ها شد به گونه‌ای که قیمت اولیه خودرو نسبت به قیمت خودرویی که در بورس کالا ارائه می‌شد ۱۰۰ درصد افزایش یافت.

تاکنون تنها سه هزار و ٦٠٠ دستگاه انواع خودرو در بورس کالا مورد معامله قرار گرفته است و بر اساس اعلام رسمی عشقی، رئیس سازمان بورس اوراق بهادار، رانتی بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان از بین رفته است؛ در حالی که این تعداد خودرو درصد بسیار کمی از کل تولید خودرو در کشور است که نسبت آن به کل تولید رانت بیش از ۱۰۰ هزار میلیاردتومان را در این بازار نشان می‌دهد

موافقان چه می‌گویند؟

حالا نه فقط وزیر صمت که حتی دو خودروساز بزرگ کشور نیز موافق عرضه خودرو در بورس هستند چرا که معتقدند کشف قیمت در این مسیر می‌تواند هم نفع مصرف‌کننده را در پی داشته باشد و هم نفع تولیدکننده را چرا که پایین ماندن قیمت خودروی عرضه شده از سوی کارخانه و فاصله عظیم آن رانت ویژه‌ای را در اختیار خریدار قرار می‌دهد؛ اما با عرضه خودرو در بورس این رانت اندک می‌شود. حالا وزیر صمت بر عرضه خودرو در بورس مهر تایید زده است.

تاکنون تنها سه هزار و ٦٠٠ دستگاه انواع خودرو در بورس کالا مورد معامله قرار گرفته است و بر اساس اعلام رسمی رئیس سازمان بورس اوراق بهادار، رانتی بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان از بین رفته است؛ در حالی که این تعداد خودرو درصد بسیار کمی از کل تولید خودرو در کشور است که نسبت آن به کل تولید رانت بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان را در این بازار نشان می‌دهد.

هر چه هست به نظر می‌رسد بورس راه میانبری برای مقابله با قیمت‌گذاری دستوری خودرو تلقی می‌شود چراکه خودروسازان در تمام سال‌های گذشته نتوانسته‌اند دولت را راضی به خروج از پروسه قیمت‌گذاری دستوری کنند و در نتیجه ترجیح داده‌اند راه میانبری برای رسیدن به قیمت واقعی‌تر در بازار برگزینند و این راه میانبر بخشی از این افزایش قیمت را در اختیار خریدار و بخشی را در اختیار فروشنده قرار می‌دهد. دستور رئیسی برای عدم عرضه خودرو خارج از ضوابط نشان می‌دهد هنوز رانت عمیقی در این بخش وجود دارد و عرضه در بورس کالا نورافکنی است بر اتاق تاریک عرضه خودروهای دولتی که در قیاس با بازار بسیار ارزان‌تر هستند. هر چه هست ابهامات هنوز به پایان نرسیده و هر لحظه ممکن است اخباری ضد و نقیض درباره عرضه خودرو به گوش برسد همان طور که در چهار روز گذشته بارها خبرهایی در خصوص منتفی شدن عرضه خودرو منتشر شد، اما در نهایت دناپلاس به بورس کالا را یافت.