محسن رفیق: با فراخوانی سفیر انگلیس در تهران به کشورش، حداقل روابط دیپلماتیک دو کشور، بار دیگر به نقطه خود صفر خود نزدیک شده است. این در حالی است که در سالیان گذشته، عرصه روابط دو جانبه بین طرفین که تنها محدود به امور کنسولی و تبادل سفرا بوده است، بارها صحنه قطع و وصل‌های پیاپی شده و گشایش هر باره آن هزینه‌های زیادی را بر دستگاه دیپلماسی کشور وارد کرده است. در این بین، ساختمان سفارت انگلستان در خیابان فردوسی تهران البته خاطرات زیادی از افراطی‌گرایی‌های گروه‌های خودسر را نیز به یادگار دارد؛ اتفاقاتی که به شدت بر پرستیژ کشور ضربه وارد کرده و تصویری خشن از جکهوری اسلامی ایران در چشم جهانیان به تصویر کشیده است. از دیگر سو، انگلستان نیز همواره سعی داشته است تا هم‌سو با ایالات متحده آمریکا و متحدین اروپایی‌اش، به بهانه‌های مختلف، سیاست‌های خصمانه‌ای را بر علیه جمهوری اسلامی ایران پی‌گیری کند.

در همین حال پس از پیشتازی آلمان به عنوان یک بازیگر بین‌المللی قابل توجه در اروپا، برای افزایش فشار بر ایران، اکنون انگلستان نیز رویکردهای محافظه‌کارانه خود در این زمینه را کنار گذاشته و با فراخواندن سفیر خود از ایران، هشدار به اقدام‌های دیگری نیز بر علیه ایران داده است. این در شرایطی است که ادامه اعتراضات داخلی در ایران و همچنین اعدام علیرضا اکبری، جاسوس ایرانی – انگلیسی، بهانه‌های جدید را برای انگلستان فراهم کرده تا دامنه فشارها بر علیه ایران را افزایش دهد. در همین زمینه، روز گذشته وزیر امور خارجه انگلیس در پی اجرای حکم علیرضا اکبری، در پیامی اعلام کرد که سفیر این کشور در تهران را موقتا برای مشورت فراخوانده است. به گزارش ایسنا، جیمز کلورلی، وزیر امور خارجه انگلیس در ادامه واکنش‌هایش به اجرای حکم اعدام علیرضا اکبری، شهروند دو تابعیتی ایرانی-انگلیسی و کارمند پیشین وزارت دفاع که به جاسوسی برای انگلیس محکوم شده بود، در صفحه توییترش نوشت: «ما امروز این رژیم را پاسخگو کردیم. انگلیس امروز دادستان کل ایران را تحریم و کاردار ایران در لندن را احضار کرد و موقتا سفیر انگلیس در ایران را برای رایزنی فراخواند.» کلورلی در ادامه گفت: «پاسخ ما به ایران به امروز محدود نمی‌شود. در حال بررسی اقدامات بیشتر هستیم.» کلورلی مدعی شد: «تحریم امروز او تاکیدی بر انزجار ما از اعدام علیرضا اکبری است. دادستان کل در کانون به‌کارگیری حکم اعدام از سوی ایران قرار دارد.» او با تکرار ادعای نقض حقوق بشر،علیه ایران گفت: «ما این رژیم را به خاطر نقض تکان‌دهنده حقوق بشر پاسخگو می‌کنیم.»در همین حال، قبل از فراخوانی این سفیر انگلیسی و در واکنش به آنچه مداخلات نامتعارف انگلیس در قلمرو امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران عنوان شده است، ظهر دیروز سایمون شرکلیف، سفیر این کشور در تهران توسط مدیر کل غرب اروپا به وزارت خارجه احضار شد. به گزارش ایسنا، در این نشست مراتب اعتراض کشورمان نسبت به اقدامات خرابکارانه و مغایر با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران به دولت انگلیس منعکس شد. مدیرکل غرب اروپای وزارت امور خارجه با اشاره به اطلاعات متقن به دست آمده در خصوص دام طراحی شده برای علیرضا اکبری از سوی طرف انگلیس، گفت: «دولت انگلیس باید پاسخگوی برقراری ارتباطات نامتعارف منجر به تعرض به امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران باشد و حمایت ناموجه و شیطنت آمیز از عامل جاسوسی با ادعای روابط مبتنی بر احترام متقابل سازگار نیست.»

مدیرکل غرب اروپا با تاکید بر این که اقدام قاطع برای صیانت از امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران منوط به رضایت دیگر دولت‌ها از جمله انگلیس نخواهد بود، تصریح کرد که تداوم این قبیل اقدامات غیرقانونی و مجرمانه به هیچ عنوان قابل تحمل نیست، لذا دولت انگلیس باید پیامدهای مسؤولیت تداوم رویکرد غیرمتعارف و مداخله‌جویانه خود را پذیرا باشد. در ادامه تصریح گردید: «بر اساس قوانین مدنی جمهوری اسلامی ایران، تابعیت دوگانه قابل پذیرش نیست و مداخلات و اظهارات مخرب انگلیس به این بهانه، فاقد وجاهت است.» مدیرکل غرب اروپا در پایان ضمن محکومیت مجدد هرگونه اقدام نامتعارف و تهدیدزا در حوزه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، از سفیر انگلیس خواست تا مراتب را در اسرع وقت به لندن منعکس کند. سفیر انگلیس نیز در پاسخ اظهار کرد: «موارد مطرح شده را به پایتخت خود منتقل خواهد کرد.»به هر روی، فراخوانی سفیر انگلیس به کشورش و ایجاد تحریم‌های جدید این کشور بر علیه ایران، تنها اقدامات ضد ایرانی این کشور در شرایط کنونی نبوده است. در این بین، برنامه‌ریزی برای ترک کامل این کشور از حمایت کردن مذاکرات برجامی بخش دیگری از این رویکرد جدید را تشکیل می-دهد. در این زمینه، یک روزنامه انگلیسی در گزارشی به نقل از منابع ارشد دولتی مدعی شد که دولت این کشور در حال بازنگری رویکرد خود درقبال برجام است. روزنامه ساندی تلگراف در گزارش ادعایی خود به منابع ارشد دولت انگلیس که اشاره‌ای به نام و سمت آنها نشده است، نوشت: «در پی اعدام علیرضا اکبری، معاون سابق وزیر دفاع ایران که تابعیت ایرانی -انگلیسی داشت و به جاسوسی محکوم شده بود، ممکن است بریتانیا از حمایت خود از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) دست بردارد.» به گفته این منابع، از آنجایی که از زمان آغاز روند مذاکرات احیای هسته‌ای، شرایط به‌طور قابل توجهی تغییر کرده است، لندن در حال بررسی موضع خود درخصوص این توافق و مشارکتش در آن است.

در همین حال، یک منبع دولتی در این باره ادعا کرد: «از زمانی که ما مشغول تعاملات جهت مذاکرات احیای برجام بودیم، چشم‌انداز و گزاره‌ها کاملا تغییر کرد و عمده آن نیز به دلیل رفتار ایران است.» این منابع آگاه همچنین خاطرنشان کردند که روابط لندن با تهران در ماه‌های اخیر به دلیل سیاست دولت ایران درخصوص اعتراضات داخلی تحت فشار شدید قرار گرفته است و انگلیس اکنون در حال بررسی تمام گزینه‌ها برای واکنش نشان دادن به اعدام علیرضا اکبری است.

از سوی دیگر، نمی‌توان از نظر دور داشت که تغییرات رویکرد سیاسی انگلستان در برابر ایران، باعث ایجاد تحرکاتی مشابهی نیز در میان کشورهای اروپایی خواهد شد. در همین زمینه و در موازی با اقدام انگلیس، اتحادیه اروپا نیز با مداخله در امور داخلی ایران بیانیه‌ای را در رابطه با اعدم جاسوس انگلیس منتشر و این اقدام را محکوم کرد. به گزارش ایسنا، اتحادیه اروپا در بیانیه مداخله‌جویانه خود با محکوم کردن اجرای حکم علیرضا اکبری، مقام سابق ایران که سال‌ها برای دستگاه‌های اطلاعاتی انگلیس جاسوسی کرده بود، مخالفت خود را با صدور حکم اعدام در هر شرایطی اعلام کرد. در این بیانیه که در ادامه واکنش‌های اروپا به حوادث داخلی ایران منتشر شده، آمده است: «اعدام یک شهروند اروپایی یک رویداد وحشتناک است که اتحادیه اروپا آن را به دقت دنبال خواهد کرد.» بنابر گزارش وب سایت سرویس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، همچنین در این بیانیه از ایران خواسته شده است تا در آینده از صدور حکم اعدام پرهیز کند.در همین زمینه، وزارت امور خارجه فرانسه هم در اعتراض به اجرای حکم علیرضا اکبری، کاردار ایران در پاریس را احضار کرد. به گزارش خبرگزاری رویترز، وزارت امور خارجه فرانسه در بیانیه‌ای اعلام کرد که کاترین کولونا، وزیر امور خارجه این کشور در پی اجرای حکم اعدام علیرضا اکبری، کارمند سابق وزارت دفاع ایران و دارای تابعیت مضاعف ایرانی-انگلیسی محکوم به افساد فی‌الارض و اقدام گسترده علیه امنیت داخلی و خارجی کشور از طریق جاسوسی برای دستگاه اطلاعاتی دولت انگلیس، در اقدامی مداخله‌جویانه کاردار ایران در پاریس را احضار کرد. در این بیانیه آمده است که به کاردار ایران هشدار داده شد نقض مکرر قوانین بین‌المللی از سوی ایران بی‌پاسخ نمی‌ماند، به ویژه در زمینه رفتار با شهروندان خارجی که به ادعای آن‌ها مستبدانه بازداشت می‌شوند.