مرکز آمار در آخرین گزارش خود از وضعیت بازار مسکن در آذر ماه امسال اعلام کرد که متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران طی آذرماه ۵۰.۴ میلیون تومان شده است. در آذر ماه 1401 تورم ماهانه قیمت آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران 4.1 درصد بوده است.

به این ترتیب در فاصله یک سال، میانگین قیمت خانه در تهران بیش از 37 درصد افزایش یافته است و روند معاملات نشان می‌دهد که تورم در این بازار در روزها و هفته‌های گذشته نیز ادامه پیدا کرده است.

در میان مناطق 22 گانه شهری تهران، منطقه یک گران‌ترین و منطقه 18 ارزان‌ترین خانه‌ها را داشته‌اند. میانگین قیمت هر متر خانه در ارزان‌ترین منطقه تهران نیز از مرز 25 میلیون تومان عبور کرده است.

انتظار ۲۱ ساله برای خانه دار شدن

آنطور که دولت در لایحه بودجه سال 1402 مطرح کرده، حداقل حقوق در سال آینده ماهی هفت میلیون تومان خواهد بود. به این ترتیب با حتی با هشت ماه حقوق حداقل، امکان خرید یک متر خانه در تهران نیز وجود ندارد.

برای مثال، اگر فردی در ماه 10 میلیون تومان درآمد یا حقوق داشته باشد و تمام پول خود را برای خرید خانه پس انداز کند و قیمت خانه از امروز برای مدتی طولانی ثابت شود، او پس از پنج ماه حتی توان خرید یک متر خانه را نیز نخواهد داشت.

با همین فرمول، به طور میانگین قیمت یک خانه 50 متر در تهران به بیش از دو میلیارد و 500 میلیون تومان رسیده است و فردی با پس انداز ماهانه 10 میلیون تومان، در صورت ثابت ماندن قیمت خانه می‌تواند، پس از 250 ماه یا حدود 21 سال بعد یک خانه 50 متری در تهران خریداری کند.

خرید خانه رویایی دست نیافتنی

با تبدیل شدن خرید خانه به رویایی دست نیافتنی برای طبقات کم درآمد و حتی طبقه متوسط، اجاره نشینی در تهران به تنها گزینه ممکن تبدیل شده و وضعیت بازار در سال‌های گذشته نیز نشان می‌دهد که چند صد هزار خانوار در نقاط مختلف تهران در خانه‌ها استیجاری زندگی می‌کنند.

روند پرشتاب تورم در بازار مسکن اما باعث شده که برای بسیاری از خانوارها، حتی دیگر اجاره یک خانه در تهران نیز ممکن نباشد.

جدیدترین گزارش مرکز آمار درخصوص شاخص قیمت کالاها و خدمات نشان می‌دهد تورم ماهیانه مسکن کل کشور در آذرماه ۱۴۰۱ به ۲.۸ واحد درصد رسیده است. نرخ رشد نقطه به نقطه که مقایسه میزان افزایش قیمت در مقایسه با آذرماه سال گذشته را به تصویر می‌کشد از افزایش ۴۱.۷ درصد حکایت دارد. تورم سالیانه مسکن کشور یعنی رشد قیمت طی ۱۲ ماه منتهی به آذر ۱۴۰۱ نیز گویای افزایش ۳۲.۸ درصد است.

اوضاع فاجعه آمیز اجاره خانه

با وجود آنکه آمارهای رسمی معمولا از واقعیت‌های موجود در بازار فاصله دارند اما گزارش بانک مرکزی در ابتدای سال جاری نیز به خوبی اوضاع فاجعه آمیز اجاره خانه را نشان می‌دهد.

بررسی آمارهای بانک مرکزی از تورم نقطه‌ای اجاره بهای مسکن از ۱۱.۱ درصد در فروردین ۱۳۹۶ به ۴۵.۶ درصد در فروردین امسال رسیده است.

همچنین، شاخص کرایه مسکن اجاری در شهر تهران در فروردین سال‌های ۱۳۹۷، ۱۳۹۸، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ترتیب ۱۰.۴، ۲۱.۹، ۲۸.۷ و ۳۲.۳ درصد بوده است.

قیمت های غیرقابل تحمل برای کم درآمدها

بررسی هزینه اجاره بها در روزهای پایانی پاییز امسال نشان می‌دهد که هزینه اجاره بها در نقاط مختلف تهران به قیمت‌هایی غیرقابل تحمل برای گروه‌های کم درآمد جامعه رسیده است.

جدا از مناطق شمالی و برخی مناطق غربی تهران که جدا از پول پیش، از مستاجران هزینه ماهانه بیش از 30 میلیون تومان را درخواست می‌کنند، در مناطق مرکزی تهران نیز هزینه اجاره ماهانه به بیش از 15 میلیون تومان در ماه رسیده است.

گزارشی که در آذر ماه امسال منتشر شده نشان می‌دهد اجاره خانه در یاخچی آباد تهران به ماهی شش میلیون تومان، نازی آباد به ماهی پنج میلیون تومان و شوش به ماهی چهار میلیون تومان نیز رسیده است. این نرخ جدا از پول پیش مورد نیاز با ارقامی بین 200 تا 450 میلیون تومان اعلام شده است.

مسکن مهر هم گران شد

روند دائمی افزایش قیمت‌ اجاره در سال‌های گذشته، باعث شده خانه‌های مسکن مهر در شهرهای جدید اطراف پایتخت که زمانی مشتری چندانی نداشتند و تنها با پرداخت 40 میلیون تومان امکان خرید آنها وجود داشت به محلی برای فرار اجاره نشین‌ها تبدیل شوند.

نگاهی به هزینه اجاره خانه در این شهرها هم نشان می‌دهد که اجاره خانه در شهر جدید پردیس به بیش از 200 میلیون تومان پول پیش و بیش از سه میلیون تومان اجاره ماهانه رسیده است. قیمت‌ها در پرند، اندیشه و هشتگرد نیز به شدت افزایش یافته و برای گروه‌های کم درامد دسترسی به آنها نیز بسیار دشوار شده است.

وامی برای اجاره نشین ها

در طول سال‌های گذشته، دولت‌ها توان تغییر شرایط در بازار خانه را نداشته‌اند.

دولت روحانی جز افزایش مبلغ وام خرید خانه و تکمیل مسکن مهر، کار بزرگ دیگری در این حوزه انجام نداد و کار به جایی رسید که دولت مجبور شد وامی تحت عنوان کمک هزینه اجاره نشینی تعریف کند.

رییسی نیز که کار خود را با وعده ساخت چهار میلیون خانه در چهار سال آغاز کرد، نه تنها با گذشت حدود یک سال و نیم، هیچ واحد جدیدی در چارچوب این برنامه تحویل نداده که چندی قبل معاون اول او در اظهارنظری عجیب اعلام کرد که دولت نباید خانه بسازد و مردم خودشان باید در این حوزه فعال شوند. همین در جا زدن در سیاست‌ها باعث شده قیمت خانه در دولت سیزدهم به شکل جدی افزایش پیدا کند.

مستاجران بی پناه

وضعیت عجیب و غیرقابل کنترل بازار مسکن باعث شده، مستاجران تهرانی در یک مدت زمان کوتاه از مناطق مرکزی شهر به نقاط جنوبی و سپس از جنوب به سمت حاشیه شهر حرکت کنند و حالا به نظر می‌رسد با اشباع نسبی بازار این شهرهای جدید و البته افزایش تقاضا و بالا رفتن قیمت، زندگی در این شهرها نیز برای گروهی از کم درآمدها عملا غیر ممکن شود.

اجاره تنها یک اتاق در واحدهای مسکونی کوچک وانتشار خبرهایی از اجاره کانکس و پشت بام برای زندگی، تنها بخشی از خبرهای دردناکی است که در ماه‌های گذشته از وضعیت مستاجران منتشر شده و به نظر می‌رسد با تداوم شرایط فعلی، خبرهای تلخ با سرعت بیشتری نیز در این حوزه منتشر شوند