«هر جور حساب کنیم، تا پایان آذر ماه، سبد هزینه‌های زندگی دو و نیم برابر شده و حداقلی‌ترین معیارهای محاسبه هم این واقعیت را نشان می‌دهد اما مساله این است که چرا به پایان دی رسیده‌ایم ولی کمیته دستمزد شورای عالی کار تشکیل نمی‌شود!». «فرامرز توفیقی» فعال کارگری با بیان این جمله، نسبت به صعود تند هزینه‌های زندگی تا پایان آذر هشدار می‌دهد؛ هزینه‌هایی که به نظر می‌رسد در دی ماه باز هم به میزان قابل توجهی بالا رفته‌اند.

براساس داده‌های رسمی، دومین هزینه بزرگ خانوارها پس از مسکن، مربوط به هزینه خوراکی‌هاست. طبق گزارش مرکز آمار، قیمت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در آذرماه ۱۴۰۱ نسبت به آذرماه ۱۴۰۰ با تورم ۶۳.۶درصدی روندی افزایشی داشته است. براساس گزارش هزینه-درآمد این مرکز، طی سال ۱۴۰۰ از کل هزینه‌های خانوارهای شهری کشور حدود ۲۶.۷درصد آن مربوط به هزینه‌های خوراکی بوده است اما سوال اینجاست که کدامیک از اقلام خوراکی بیشترین بار تورمی را متحمل شده‌اند؟

نخستین مورد رشد ۷۳درصدی قیمت لبنیات است. در این گروه بیشترین افزایش قیمت طی مدت یک‌ساله از آذر ۱۴۰۰ تا آذر ۱۴۰۱ مربوط به کره پاستوریزه و سس مایونز بوده که رشد نزدیک به ۱۰۰درصدی را تجربه کرده‌اند یعنی قیمت آنها دو برابر شده است. در دومین مورد با رشد ۴۴درصدی قیمت میوه و صیفی‌جات مواجه می‎شویم که بیشترین افزایش قیمت در این گروه هم مربوط به پیاز بوده که رشد ۱۰۹درصدی داشته است. رشد ۱۲۳درصدی قیمت برنج ایرانی نیز یک معضل معیشتی دیگر است، هرچند تولیدات ماکارونی نیز در همین فاصله ۱۳۸درصد رشد قیمت داشته است. البته افزایش ۴۰درصدی قیمت گوشت طی ۱۵ روز رشد نامیمون دیگری بوده که موجب شده محصولات پروتئینی از دسترس اکثریت مردم خارج شود. در این گروه و طی یک‌سال اخیر قیمت مرغ ماشینی با ۸۰درصد افزایش از حدود ۳۲ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم به بیش از ۵۷هزار تومان افزایش یافته که رتبه اول را در میان محصولات این گروه کسب کرد.

دریافتی هر روز کارگران در بهترین حالت و با احتساب همه مولفه‌های مزدی، حدود ۱۶۰هزار تومان می‌شود که با این مزد روزانه می‌شود فقط نیم کیلو گوشت قرمز یا به طور دقیق 550 گرم گوشت خرید

در همین گروه گوشت و پروتئین، ارقام قیمتی وجود دارد که باید نجومی و خارج از دسترس اکثریت مردم توصیف شود. برای نمونه گوشت قرمز که قیمت آن، مدت‌هاست آستانه‌های تحمل را پشت سر گذاشته است. هفدهم دی ماه، رئیس اتحادیه دام سبک، میانگین قیمت دام زنده در هفته پیش از آن را حدود ۱۱۰هزار تومان اعلام کرد و افزود: قیمت گوشت با این نرخ دام زنده باید در بازار حداقل کیلویی ۲۶۰ تا ۲۸۰هزار تومان باشد. در همان روز «نیما حبیب‌فر» عضو هیات مدیره اتحادیه فروشندگان گوشت گاوی، میان افزایش نرخ یک محصول و کاهش مصرف آن نسبت برقرار کرد و گفت: لاشه گوشت گوسفندی کیلویی ۲۸۰هزار تومان و ران گوسفندی کیلویی ۳۳۰ تا ۳۴۸هزار تومان و لاشه گوشت گاوی ۲۸۰هزار تومان شده است. البته مشاهدات میدانی در روزهای هفدهم و هجدهم دی ماه نشان داد که «ران گوسفندی کیلویی ۳۴۸هزار تومان، سردست با دنده گوسفندی کیلویی ۲۹۵هزار تومان، سردست گوساله ۲۸۸هزار تومان، گوشت چرخ‌کرده ۳۰۵هزار تومان، گوساله خالص ۲۷۸هزار تومان و شقه گوساله کیلویی ۲۸۰هزار تومان خرید و فروش می‌شود».

دستمزد روزانه معادل قیمت نیم کیلو گوشت قرمز

به این ترتیب، هر کیلو گوشت قرمز به طور متوسط ۲۹۰هزار تومان قیمت دارد. حالا ببینیم با دستمزد روزانه کارگران چقدر می‌شود گوشت قرمز خرید. دستمزد روزانه کارگران برای سال ۱۴۰۱، در شورای عالی کار یک میلیون و 393هزار و 250 ریال تعیین شد. اگر مزایای مزدی همه‌شمول را به دستمزد روزانه بیافزاییم، دریافتی هر روز کارگران در بهترین حالت و با احتساب همه مولفه‌های مزدی، حدود ۱۶۰هزار تومان می‌شود. با ۱۶۰هزار تومان مزد روزانه دقیقاً می‌توان نیم کیلو گوشت قرمز یا به طور دقیق 550 گرم گوشت خرید و در واقع حقوق یک روز کارگران فقط پول نیم کیلو گوشت است، آن هم نه ران گوسفندی بلکه گوشت گوساله!

از همین روست که کارگران بسیاری از ناتوانی در خرید گوشت و پروتئین و حتی گوشت مرغ انتقاد دارند. «محمدزاده» یک خانم مستمری‌بگیر کارگری‌ست که از گرانی خرج‌های زندگی به خصوص خوراکی‌ها شکایت بسیار دارد. او می‌گوید: یک پسر و دو نوه دارم. فقط وقتی نوه‌هایم را دعوت می‌کنم که آن هم ماهی یک بار است، مرغ می‌خرم. خیلی وقت که گوشت قرمز نخریده‌ام. وقتی اجاره خانه در اسلامشهر دو میلیون و 500هزار تومان است، چطور گوشت و مرغ بخرم؟ خوراک خودم بیشتر سبزیجات و تخم‌مرغ است که البته آنها هم گران شده‌اند!

توفیقی: دولتی‌ها می‌دانند اگر وارد بحث سبد معیشت شوند، هر چقدر هم جرح و تعدیل کنند، نرخ سبد حداقل 2.5 برابر سال قبل است. شاید به همین دلیل امسال هیچ اهتمامی برای شروع به کار کمیته دستمزد ندارند

سبد معیشت نزدیک به ۲۰ میلیون تومان است

در این اوضاع، یعنی دقیقاً وقتی که پول یک روز کارِ کارگران، فقط نیم کیلو گوشت می‌شود، خبری از تشکیل کمیته دستمزد ۱۴۰۲ نیست. فرامرز توفیقی در این رابطه می‌گوید: دولتی‌ها می‌دانند که اگر وارد بحث سبد معیشت شوند، هرگونه جرح و تعدیل هم بکنند، نرخ سبد حداقل دو و نیم برابر سال قبل است. شاید به همین دلیل است که امسال هیچ اهتمامی برای شروع به کار کمیته دستمزد ندارند.

او ادامه می‌دهد: سبد معیشت آذرماه، تقریباً دو و نیم برابر سبد معیشت اسفند سال قبل است. یک انحراف یا تفاوت 15درصدی بین سبد تهران و شهرستان‌ها وجود دارد اما همه جا هزینه‌های زندگی حداقل دو و نیم برابر شده است. البته اگر بخواهیم مسکن را به عنوان یک مولفه مستقل در محاسبات دخیل کنیم، نرخ صعود قیمت‌ها خیلی بیشتر از اینهاست.

توفیقی «تامین معاش» را رنج دائم می‌داند و با اشاره به ترافیک سنگین روزانه در مسیر حاشیه‌ها به کلانشهرها می‌گوید: کارگران به سخت‌ترین شرایط ممکن روی آورده‌اند؛ حاشیه‌نشینی مطلق چون نمی‌توانند در پایتخت و شهرهای بزرگ، حتی در پایین‌ترین مناطق یک خانه ۴۰ متری کرایه کنند. صبح‌ها و شب‌ها ترافیک ورودی و خروجی تهران را ببینید تا همه چیز روشن شود!

«از همه هزینه‌ها زده‌ایم، تفریح که دیگر برایمان آرزو شده»؛ اینها را محمدزاده در توصیف زندگی خود می‌گوید؛ زندگی‌ای که به گفته او سال به سال سخت‌تر شده و نگرانی بابت فردا دغدغه‌ای تمام وقت است: «اول تهران بودم، شرق تهران، بعد آمدیم پایین‌‌تر، حالا اسلامشهرم. از اینجا باید به کجا بروم؟».

با این مختصات و در شرایطی که هیچ پاسخی برای استیصال کارگران در کار نیست، توفیقی می‌گوید: «عجیب است که تشکل‌های کارگری و نمایندگان کارگری بر برگزاری کمیته دستمزد و به‌روزرسانی سبد معیشت اصرار نمی‌کنند. امسال اوضاع معیشت از هر سالی بدتر است اما تاخیر در برگزاری کمیته دستمزد از هر سال بیشتر. باید پاسخ این چراها را از وزیر کار پرسید».