همدلی| چیزی تا رسیدن دلار به 40 هزار تومان باقی نمانده و هم‌زمان زمزمه‌هایی از استیضاح وزیر اقتصاد نیز شنیده می‌شود؛ وزیر باید درباره بی‌تدبیری بانک مرکزی، قیمت دلار و بورس پاسخگو باشد. سکانداران اقتصادی در واکنش به افزایش لحظه‌ای نرخ ارز یک جمله بیشتر نمی‌گویند؛ حباب در بازار ایجاد شده؛ اما سوالی که می‌توان مطرح کرد این است که اگر حباب در بازار ایجاد شده چرا تا این حد ماندگار شده؟ پاسخ روشنی در کار نیست. همه چیز به بازار و تقاضای بالا برای خرید ارز گره خورده. طی این مدت اقداماتی که هم بانک مرکزی برای کاهش قیمت ارز انجام داده، بی‌نتیجه بوده و تاثیر این سیاست‌ها در بازار دیگر بر کسی پوشیده نیست. تحت چنین شرایطی هم قیمت دلار در معاملات نقدی روزهای اخیر بر مدار صعود قرار گرفته. افزایش قیمت دلار در حالی در روزهای اخیر رقم خورد که عده‌ای از معامله‌گران تصور می‌کردند با آمدن کارشناسان آژانس انرژی اتمی اندکی از تنش‌های سیاسی ایران و غرب کاسته می‌شود و به تبع آن ترمز نرخ دلار تا حدودی کشیده می‌شود؛ اتفاقی که هنوز نیفتاده و به نظر می‌رسد فرصت نفس کشیدن از بازار ارز گرفته شده است. برخی از فعالان بازار ارز می‌گویند معامله‌گران دلار از سفر آژانس دلسرد شده‌اند. با این همه گزارش‌ها نشان می‌دهد که برگشت چراغ خاموش هیئت فنی آژانس از تهران موجب شد عده‌ای از معامله‌گران نسبت به این سفر دلسرد شوند و در موقعیت خرید قرار بگیرند. البته تحلیل‌گران ارزی در کنار این عامل، دلایل مختلف اقتصادی و سیاسی مختلفی را برای علت افزایش قیمت دلار مطرح می‌کنند. 

پیشروی قیمت دلار در بازار شبانه 

برخی از معامله‌گران مدعی هستند که نرخ دلار در معاملات پشت خطی چند شب اخیر، مسیر صعود را دنبال کرده است؛ به همین دلیل این دسته از بازیگران ارزی قیمت دلار در بازار دیروز را افزایشی پیش‌بینی کرده بودند. این یعنی تا زمانی که تلکیف مذاکرات روشن نشود وضعیت به همین گونه خواهد بود؛ البته نه به یقین. 
 تاثیر تقاضاهای مسافرتی در آستانه سال نوی میلادی 
از نگاه بازیگران ارزی که به اثرگذاری عوامل فصلی اعتقاد دارند، بازار ارز تا حدود 10 روز دیگر می‌تواند تحت تاثیر تقاضاهای مسافرتی در آستانه سال نوی میلادی قرار بگیرد، ولی پس از آن، بازار دیگر از این ناحیه چندان تحت فشار خواهد نبود. این عده حتی انتظار دارند که پس از هفته اول دی‌ماه، بخشی از معامله‌گران ارزی، اقدام به سودگیری از خریدهای قبلی خود کنند. از این زاویه دید، می‌توان گفت که برخی معامله‌گران انتظار دارند بازار در معرض آخرین فشارهای افزایشی باشد. با این حال، بخشی از فعالان باور دارند که افزایش دلار در آذرماه چندان ارتباطی به تقاضای فصلی نداشته و در نتیجه خروج این نوع تقاضا را نیز چندان در روند قیمت موثر نمی‌دانند.

 اختلاف دلار نیما و آزاد زیاد شد 

اختلاف نیما و آزاد به بیش از 10 هزار تومان رسیده است که تقریبا شکاف 30 درصدی دارند. معامله‌گران معتقدند این اختلاف تنها به نفع واردکننده‌ است و صادرات را مختل می‌کند.

ردپای یک بیانیه در بازار دلار 

در شرایط فعلی یک بیانیه از سوی تروئیکا اروپا علیه ایران صادر شده که ممکن است توجه معامله گران دلار را به خود جلب کند. نمایندگان کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان در سازمان ملل بعد از نشست شورای امنیت درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ بیانیه‌ای مشترک علیه ایران صادر کردند. آنها در این این بیانیه‌ خواستار توقف فعالیت‌های موشکی بالستیک و عقب‌گرد برنامه هسته‌ای ایران شدند. در ادامه این بیانیه به غنی‌سازی۶۰ درصدی و فراتر آن از سوی ایران اشاره شده و سه کشور اروپایی امضاکننده برجام هشدار داده‌اند که چنین سطحی از غنی‌سازی ایران را به «نقطه بدون بازگشت» در برنامه هسته‌ای خود خواهد رساند و این کشور نزدیک به «توانایی تولید چند سلاح هسته‌ای، در صورت تمایل رفتن به سوی تولید آن‌ها» خواهد شد. این بیانیه از نگاه عده‌ای از معامله‌گران احتمالا در سطح تنش‌های سیاسی بیفزاید و گره برجام را محکم‌تر خواهد کرد و به تبع آن نرخ دلار صعودی شود .

گره کور برجام در بازار دلار

از سوی دیگر سرنوشت مذاکرات برجام همچنان تیره و تار است. محمد مرندی درباره برجام گفته دو طرف به توافق بسیار نزدیک هستند. اظهارات مرندی در حالی است که از سوی دیگر مقامات آمریکایی بارها اعلام کرده‌اند که موضوع برجام از دستور کار دولت بایدن خارج شده است. سخنگوی وزارت خارجه آلمان هم در تازه‌ترین اظهار نظر خود گفت، در حال حاضر گفت‌وگو با ایران در زمینه احیای برجام در دستور کار قرار ندارد. بیشتر فعالان ارزی باور دارند که بهبود انتظارات نسبت به آینده برجام تا حدی می‌تواند سد راه نیروهای افزایشی بازار شود.

سیاست‌های بی‌نتیجه بانک مرکزی برای ارز 

بانک مرکزی در هفته‌های اخیر اقدامات مختلفی برای مقابله با حبابی شدن بازارهای سکه و ارز انجام داد که عرضه سکه طرح جدید رفاه، انتشار اوراق سکه در بورس و انتشار اوراق گواهی ارزی از مهم‌ترین این اقدامات برای جلوگیری از تشدید و همچنین کاهش حباب قیمتی در بازارهای سکه و ارز بوده است. اما با همه این‌ها رصد بازار نتیجه‌ای عکس نشان می‌دهد. 

مهم‌ترین اقدامات بانک مرکزی برای جلوگیری از رشد و نیز کاهش حباب قیمتی در بازارهای سکه و ارز به شرح زیر بوده است: اول این‌که عرضه سکه طرح جدید در نماد سکه طرح جدید رفاه از محل منابع بانک مرکزی به منظور کاهش حباب سکه، دوم انتشار اوراق سکه بانک مرکزی در بورس کالا تحت نماد سلف تمام سکه مرکزی (سکه مرکزی) به منظور مدیریت تقاضا در بازار طلا و سکه؛ در این طرح، هر ۱۰۰ ورقه گواهی سکه بانک مرکزی (معادل یک سکه طلای تمام بهار آزادی طرح جدید) به قیمت ۱۵ میلیون و ۸۷۵ هزار تومان به متقاضیان فروخته شد. این اوراق معاف از مالیات بوده و با سررسید ۶ ماهه، در بورس منتشر شد. قیمت تسویه اوراق سکه بهار آزادی، قیمت روز سکه و معاملات ثانویه آن در بورس امکان‌پذیر است. طبق اطلاعاتی که ایرنا از بانک مرکزی دریافت کرده تا کنون حدود ۱۲۰ هزار سکه در این طرح عرضه شده است؛ سوم انتشار اوراق گواهی ارزی بانک مرکزی از تاریخ ۲۵‏/۰۸‏/۱۴۰۱ با سررسید سه‌ماهه به منظور مدیریت بازار ارز و جلوگیری از هدایت نقدینگی از بانک‌ها به سمت بازار غیررسمی. سررسید این اوراق سه‌ماهه بوده و حداقل و حداکثر میزان خرید اوراق توسط هر شخص حقیقی ایرانی بالاتر از ۱۸ سال، به ترتیب معادل ریالی هزار دلار و چهار هزار دلار تعیین شد. طبق استعلام ایرنا از بانک مرکزی، در این طرح تا کنون حدود یک میلیون و 400 هزار دلار توسط مردم اوراق گواهی ارزی خریداری شده است. اجرای اقدامات فوق نشان می‌دهد بانک مرکزی در هفته‌های اخیر برای جلوگیری از رشد حباب در بازارهای سکه و ارز، سیاست‌های مختلفی اجرا کرده است. اما نتیجه‌ای حاصل نشده است.