برجام؛ اصرار روسیه، انکار آمریکا

محسن رفیق: در شرایطی که سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید کرده است که تیم فنی این آژانس هفته آینده جهت حل‌وفصل مسائل پادمانی به ایران سفر خواهد کرد و از سوی دیگر مقام‌های روسی نیز از این امر به عنوان یک خوش‌بینی در مسیر مذاکرات برجامی یاد کرده‌اند، اما با این وجود، واشنگتن بار دیگر به صراحت اعلام کرده است که آمریکا در حال حاضر روی برجام متمرکز نیست. این در حالی است که به عقیده ناظران سیاسی، طرح ادعای کمک پهبادی ایران به روسیه در جنگ اوکراین از سوی غربی‌ها و همچنین ادامه اعتراضات داخلی در ایران، از عواملی است که به نوعی بر مذاکرات احیای برجام تاثیر مستقیم گذاشته و باعث شده تا روند آن با کندی قابل ملاحظه‌ای روبرو شده و به نوعی آن را به یک بن‌بست همیشگی برساند.

در همین حال، به گزارش ایسنا، یک سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به خبرنگاران گفت: «تیم فنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاریخ ۱۸ دسامبر ۲۰۲۲(یکشنبه ۲۷ آذر ) به دعوت ایران و با هدف رسیدگی به مشکلات پادمانی باقی‌مانده که پیش‌تر توسط گروسی، مدیرکل آژانس اتمی گزارش شده بودند، به تهران سفر خواهد کرد.» محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی نیز در حاشیه نشست اخیر هیات دولت در جمع خبرنگاران با اعلام این که مسئولان آژانس در روزهای آینده به ایران می‌آیند گفت: «تعاملات‌ ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برقرار است و امیدواریم در جهت رفع این موانعی که وجود دارد، گامی به جلو برداشته شود.»

در همین زمینه، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در گفت‌وگویی از سفر مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران استقبال کرد. به گزارش خبرگزاری تاس نوشت، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در گفت‌وگو با این خبرگزاری گفت که روسیه از رایزنی‌های آتی میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران استقبال می‌کند، اگرچه کسی انتظار هیچ گشایشی را ندارد. اولیانوف گفت: «این رایزنی‌ها قرار است در نیمه دوم ماه نوامبر انجام شود اما قطعنامه «بدموقع و غیرسازنده» آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه که اخیرا علیه ایران در شورای حکام آژانس با هدف اعمال فشار بر ایران صادر شد، این گفت‌وگوها را به تعویق انداخت.»

این در شرایطی است که معاون سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا با بیان اینکه دولت بایدن متعهد به عدم دست‌یابی ایران به سلاح هسته‌ای است، اظهار کرد:«اما به صراحت گفته‌ایم که در حال حاضر روی برجام متمرکز نیستیم.» به گزارش ایسنا، ودانت پاتل معاون سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در نشست خبری هفتگی خود با اعلام دوباره حمایت واشنگتن از ناآرامی‌های اخیر در ایران ادعاها درخصوص نحوه برخورد با افراد حاضر در این ناآرامی‌ها را تکرار کرد. بنابر گزارش وب سایت وزارت امورخارجه آمریکا، او در ادامه ادعاهای خود گفت: «ما به شدت درخصوص گزارش‌های مربوط به دستگیری‌های دسته‌جمعی، محاکمه‌های ساختگی و در حال حاضر صدور احکام اعدام برای معترضان و همچنین اجرای آن نگران هستیم. واضح است که اکنون چشم جهان به ایران و حقوق بشر است. آنچه که دولت ایران بر مردم خودش تحمیل کرده، نباید بدون پاسخ بماند.»
پاتل با اشاره به اقدامات خصمانه آمریکا علیه ایران در طول ماه‌های گذشته به بهانه ناآرامی‌ها در کشورمان اضافه کرد: «ایالات متحده از زمان فوت مهسا امینی برای رسیدگی به نقض حقوق بشر در ایران اقدامات قاطعی انجام داده است، ازجمله تحریم دستگاه‌های امنیتی، تحریم افراد خاص، تحریم نهادهای داخلی ایران و صدور مجوزهایی که سبب شد مردم ایران دسترسی بهتری به جریان آزاد اطلاعات داشته باشند.» او همچنین گفت: «ما ابزارهایی در اختیار داریم که نه تنها حکومت ایران را پاسخگو خواهد کرد، بلکه به مردم ایران نیز در تلاش‌هایشان کمک می‌کند. دولت آمریکا به این اقدامات خود ادامه خواهد داد.»

این دیپلمات آمریکایی درباره موضع رژیم صهیونیستی درقبال برنامه هسته‌ای ایران نیز اظهار کرد: «همان‌طور که می‌دانید رئیس جمهور بایدن و وزیر امورخارجه او از زمان روی کار آمدن این دولت آشکارا گفته‌اند که هرچه در توان داشته باشند برای اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای انجام خواهند داد اما اکنون باید به‌طور شفاف بگویم که در حال حاضر تمرکز ما روی برجام نیست و ما کماکان نسبت به هر چیزی که در این رابطه از سوی تهران انجام می‌گیرد بسیار بدبین هستیم، چه در ارتباط با مسائل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد و چه موضوعات دیگر.»

در همین حال، وزیر امورخارجه پیشین آمریکا نیز با تکرار ادعاهای خود درباره ماهیت فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان گفت که برنامه هسته‌ای ایران تهدیدی علیه رژیم صهیونیستی است. به گزارش نیویورک سان، مایک پمپئو وزیر امورخارجه آمریکا در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ در جریان سخنرانی خود در یک گردهمایی یهودیان در شهر پالم بیچ واقع در جنوب ایالت فلوریدا از سیاست‌های جو بایدن رئیس جمهور کشورش درقبال برنامه هسته‌ای ایران و تلاش برای احیای توافق هسته‌ای با ایران انتقاد کرد. او که همواره مواضعی به شدت ضدایرانی داشته است با تکرار ادعاها درباره ماهیت فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان گفت که برنامه هسته‌ای ایران تهدیدی علیه موجودیت اسرائیل است. پمپئو در بخش دیگری از این سخنرانی جو بایدن را یک صهیونیست خطاب و از سیاست‌های او در قبال اسرائیل و اوکراین حمایت کرد.

این در شرایطی است که در کنار مساله هسته‌ای ایران، افزایش مشارکت‌های نظامی مسکو با تهران نیز با انتقادهای بسیاری از سوی مقام‌های غربی روبرو شده و به نوعی بر مذاکرات برجامی نیز تاثیر گذاشته است. در همین زمینه، معاون سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا درباره نشست پیش روی شورای امنیت سازمان ملل در رابطه با قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا مدعی شد: «خرید پهپادهای ساخت ایران توسط روسیه به‌طور جدی با قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل که محدودیت‌هایی برای انتقال فن‌آوری‌های مرتبط با موشک به یا از ایران ایجاد می‌کند، در تضاد است و به طور خاص، وقتی صحبت از انتقال این پهپادها شد به دلیل نوع و برد این پهپادها بوده است.»

این در شرایطی است که واسیلی نبنزیا نماینده دائم روسیه در سازمان ملل به تازگی در نشستی در سازمان ملل ارسال سلاح از ایران را اتهامی بی‌اساس خواند و گفت که مجموعه صنعتی و نظامی روسیه می‌تواند بدون کمک گرفتن از دیگران به اهداف خود دست پیدا کند. این در حالی است که صنعت نظامی اوکراین از اساس وجود ندارد و از سوی صنعت غرب تامین می‌شود. نبنزیا در ادامه اظهار کرد: «ما تحت تاثیر سخنان شرکای سابق غربی قرار نمی‌گیریم. آنها سعی می‌کنند توجهات را به سمت اتهامات بی‌اساس درباره انتقال سلاح از ایران به روسیه معطوف کنند. ما بارها این اتهام را رد کرده‌ایم.»

از سوی دیگر، رئیس سازمان سیا نیز با تکرار ادعای استفاده روسیه از پهپادهای ساخت ایران در حملات علیه اوکراین ارتباط میان تهران و مسکو را تهدیدی برای دوستان آمریکا در منطقه دانست. به گزارش ایسنا، ویلیام برنز رئیس سازمان سیا در گفت‌وگو با شبکه پی‌بی‌اس درباره ادعای استفاده روسیه از پهپادهای ساخت ایران در جنگ علیه اوکراین و ارتباط میان تهران و مسکو اظهار کرد: «نسبت به رابطه ایران و روسیه بسیار نگران هستم. در طول تاریخ، بی‌اعتمادی زیادی میان روس‌ها و ایرانی‌ها وجود داشته اما آنها اکنون به یکدیگر نیاز دارند.»
او در ادامه با تکرار این ادعاهای اثبات نشده گفت: « آنچه در حال ظهور است، دست کم آغاز یک مشارکت دفاعی تمام عیار میان روسیه و ایران است؛ از طریق ارائه پهپادهای ایرانی به روس‌ها که در حال کشتن غیرنظامیان اوکراینی هستند و روس‌ها نیز در حال بررسی‌ روش‌هایی برای حمایت‌ از ایران در زمینه‌های فنی و فن‌آوری هستند.» برنز تصریح کرد: «این، یک تهدید واقعی برای همسایگی خود ایران است و برای بسیاری از دوستان و شرکای ما در همسایگی ایران نیز تهدید ایجاد می‌کند.» این مقام آمریکایی درباره تاثیر همکاری ایران و روسیه بر جنگ اوکراین گفت: «از نظر من در حال حاضر بر میدان نبرد در اوکراین تاثیر گذاشته است.» او با ادعای اینکه این همکاری به قیمت جان بسیاری از اوکراینی‌های بی‌گناه تمام شده، اضافه کرد: «من فکر می‌کنم که اگر ادامه پیدا کند، می‌تواند تأثیر خطرناک‌تری بر خاورمیانه نیز داشته باشد. بنابراین، این موضوعی است که ما آن را بسیار بسیار جدی می‌گیریم.»