ستاره صبح - الهام روحانی: هفته گذشته بیشتر کلان‌شهرها غرق در دود بودند و مدارس استان تهران و البرز تعطیل شدند. بنا بر اعلام سازمان هواشناسی آلودگی هوا تا اواسط هفته جاری ادامه دارد. نکته قابل تأمل اینکه امسال تعداد روزهای آلوده و ناسالم برای همه افزایش‌یافته است. متخصصان اولین متهم آلودگی هوا را وسایط نقلیه فرسوده و سپس سوخت غیراستاندارد فسیلی مثل بنزین، مازوت، نفت کوره و گازوییل می‌دانند. متاسفانه میزان مصرف سوخت به دلیل افزایش خودروها افزایش‌یافته و می یابد. این در حالی است که وزارت صمت به بهانه نبود سوخت یورو6 در کشور مانع واردات خودرو با استاندارد یورو 6 شده است! بدتر اینکه خبری از برقی شدن وسایل حمل‌ونقل عمومی یا نوسازی ناوگان اتوبوس، مینی‌بوس، تاکسی‌ و ... یا استفاده از سوخت پاک نیست! در این شرایط همه در انتظار باد و باران هستند. بر اساس گزارش بانک جهانی «در سال ۲۰۲۱ بیش از ۴۱ هزار و ۷۰۰ نفر در ایران به دلیل آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در هوا جان‌باخته‌اند.» البته آمارهای رسمی وزارت بهداشت این تعداد را 27 هزار نفر می‌داند. در گزارش بانک جهانی آمده «خسارات ناشی از آلودگی هوا سالانه بین ۷ تا ۱۱ میلیارد دلار برای ایران است.» متأسفانه به جای اینکه افراد متخصص در حوزه معماری، شهرسازی، جامعه‌شناس، محیط زیست و ... شهردار شوند، برای کلان‌شهر تهران، یک پزشک هسته‌ای به عنوان شهردار از سوی شورای ششم اصولگرا و انقلابی انتخاب‌شده است! شدت آلاینده ها به حدی است که امروز مدارس استان تهران( به جز فیروزکوه، دماوند و پردیس) و همچنین البرز در ادامه تعطیلی هفته های گذشته تعطیل هستند.

منابع لازم برای مقابله با آلودگی هوا

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست ایلام گفت: ۱٠۷ هزار میلیارد تومان از منابع ریالی و سه میلیارد دلار اعتبار ارزی سال آینده در بحث هوای پاک تخصیص می‌یابد. علی سلاجقه گفت: حل مشکل آلودگی هوا نیازمند مبلغ ۲٠٠ هزار میلیارد تومان اعتبار است که با تخصیص این اعتبار برای سال‌های آینده شاهد کاهش آلاینده‌ها در سطح کشور باشیم.

بودجه ۱۸هزار میلیارد تومانی چه شد؟

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: هرچند زیرساخت‌های حوزه نفت و گاز کشور در طول چند سال تغییری نداشته اما در این مدت مصرف سوخت در کشور افزایش‌یافته است و البته مردم در حوزه حفظ محیط‌زیست و مصرف انرژی با برنامه‌های دولت همراهی کرده‌اند. در راستای کاهش مصرف سوخت و کیفی و بهینه‌سازی سوخت وزارت نفت قول مساعد داده با ارتقاء زیرساخت‌های نفتی و گازی سوخت پاک تحویل نیروگاه‌ها و صنایع داده شود. مهدی پیرهایی، رئیس گروه سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران گفت: ۶۰ تا ۷۰ درصد از علت آلودگی هوای تهران مربوط به منابع متحرک و ۳۰ الی ۴۰ درصد از آن هم به منابع دیگر شامل صنایع و نیروگاه‌ها برمی‌گردد. موتورسیکلت‌ها عامل بیش از ده درصد از آلودگی هوای تهران هستند. بیش‌ترین بودجه شهرداری تهران در سال ۱۴۰۱ و با بیش از ۱۸هزار میلیارد تومان به بخش حمل‌ونقل عمومی و توسعه ناوگان آن اختصاص‌یافته است.

مازوت سوزی

بر اساس آمار سامانه پایش کنترل کیفیت هوای شهر تهران از کل ایستگاه‌های موجود، این‌طور به نظر می‌رسد که شهر تهران در سه‌ماهه اول امسال یعنی ۶۳ روز، فقط ۴۱ روزبه لحاظ آلایندگی، در شرایط قابل‌قبول بوده و در این سه ماه یعنی از ۶۳ روز، ۱۹ روز آن ناسالم برای گروه حساس، ۲ روز ناسالم و یک روز هم خطرناک گزارش‌شده است. از میان ۱۳۲ نیروگاه در کشور تنها ۱۴ نیروگاه، امکان استفاده از سوخت مازوت دارند و سوخت دوم سایر نیروگاه‌ها گازوئیل است؛ ازاین‌رو ۱۰ درصد از نیروگاه‌های کشور مازوت‌سوز هستند. اساساً نیروگاه‌های تهران مازوتی نمی‌سوزانند که دلیل آلایندگی شهر تهران از مازوت سوزی این نیروگاه‌ها باشد. درصد بالای گوگرد موجود در مازوت باعث می‌شود این فراورده نقش بسزایی در آلایندگی داشته باشد و هزینه گوگرد زدایی از فراورده هم که بایستی از مبدأ یعنی پالایشگاه‌ها صورت بگیرد نیز انجام نمی‌شود و بدین ترتیب مازوت به عنوان سوختی مخرب و متهم ردیف اول آلایندگی هوا محسوب می‌شود.

خودروهای فرسوده

اینکه در ابتدای سال و در شرایط آب و هوایی بهار و تابستان نیز شهر‌ها آلایندگی را تجربه می‌کنند این موضوع به دیگر عامل یعنی سوخت خودرو‌ها به ویژه در دستگاه حمل‌ونقل شهری نیز ناشی می‌شود. نیمی از خودرو‌های سبک و سنگین در کشور به دلیل غیراستاندارد بودن و یا بعضاً فرسوده بودن، گاز‌های آلاینده‌ای را ناشی از سوختن در فضا منتشر می‌کنند که در صورت وزش باد و جابه‌جایی هوا، آلایندگی کمتری به ثبت می‌رسانند، اما با شروع روز‌های سرد سال به دلیل حاکمیت پدیده اینورژن (وارونگی هوا) این جابه‌جایی کمتر بوده و شاخص آلایندگی از مرز ناسالم نیز عبور می‌کند.

افزایش مصرف سوخت

افزایش روز‌های آلاینده در شهر‌ها به ویژه تهران بین دو سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ و مقایسه دوره‌های مشابه این دو سال نشان می‌دهد که میزان افزایش مصرف سوخت خودرو‌ها به افزایش میزان آلایندگی دامن زده است و این میزان در آمار‌های ارائه‌شده شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی کاملاً مشهود است. میزان میانگین مصرف بنزین در سال ۱۴۰۰ نزدیک به ۹۵ میلیون لیتر در روز برآورد می‌شود که این میزان مصرف با افزایش چنددرصدی روزانه به میانگین ۱۰۴ تا ۱۰۵ میلیون لیتر در سال ۱۴۰۱ می‌رسد و با وجود افزایش مصرف سوخت و ناپایداری هوا این موضوع به تشدید آلایندگی هوا در زمستان کمک می‌کند. گفتنی است که آمار‌های موجود در سازمان پایش کنترل کیفیت هوای تهران از کاهش چشمگیر روز‌های پاک در تهران به ویژه در ۶ ماهه اول سال حکایت می‌کند که بر مبنای آماری، تعداد روز‌های پاک به بیشتر از ۳ روز نیز نمی‌رسد؛ بنابراین چاره‌اندیشی اساسی و بنیادینی برای رفع آلودگی هوا از جهات متعدد نیازمند رسیدگی است و کلیه دستگاه‌ها و نهاد‌های متولی می‌بایست نسبت به واکاوی و رفع این مهم پیش‌قدم شوند.

خسارات ۱۱ میلیارد دلاری آلودگی هوا

رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس با اشاره به پیشنهاد وزارت (صمت) مبنی بر عقب رفت یک پله‌ای استاندارد آلایندگی خودرو‌های وارداتی، گفت: متأسفانه وزارت صمت در جلسه ۲ هفته قبل دولت پیشنهادی را ارائه کرد و استاندارد آلایندگی خودرو‌های وارداتی را که سال‌ها یورو ۶ بود به یورو ۵ کاهش داد که این موضوع در هیئت‌وزیران به تصویب رسید.

آفتاب نیوز :سمیه رفیعی در متنی که دفتر وی منتشر کرده است، بابیان اینکه «بر اساس گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۲۱ بیش از ۴۱ هزار و ۷۰۰ نفر در کشور به دلیل آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در هوا جان‌باخته‌اند»، اظهار کرد: خسارات ناشی از آلودگی هوا به کشور سالانه بین ۷ تا ۱۱ میلیارد دلار است؛ رفیعی گفت: استدلال آقایان برای این مصوبه که خلاف قانون هوای پاک است، این بود که، چون بنزین یورو ۶ در کشور تولید نمی‌شود لذا استفاده از بنزین یورو ۴ در خودرو‌های وارداتی با استاندارد آلایندگی یورو ۶ به صلاح نیست و موجب افزایش بار مالی خودرو‌های وارداتی می‌شود؛ این در حالی است که سال‌هاست خودرو‌های روز اروپایی گران‌قیمت که همگی استاندارد یورو ۶ دارند در کشور تردد و از همین بنزین موجود استفاده می‌کنند و هیچ مشکلی نداشتند. وی بابیان اینکه «آقایان دم از آلودگی هوا می‌زنند، ولی در عمل به نفع آلودگی هوا اقدام می‌کنند»، تصریح کرد: هنوز اقدام قبلی وزارت صمت مبنی بر دریافت پول به جای جایگزینی خودرو‌های فرسوده فراموش نشده، در اوج آلودگی هوا پیشنهاد دیگری برای افزایش آلودگی هوا مصوب کرده‌اند. رفیعی بابیان اینکه «مجلس در خصوص دستگاه‌هایی که وظایف خود را برای کاهش آلودگی هوا انجام می‌دهند، هیچ اغماضی نمی‌کند»، اظهار کرد: در حال حاضر تمامی تخلفات و ترک فعل‌های ۲۳ دستگاه متولی بحث آلودگی هوا مشخص و با اعمال ماده ۲۳۴ پرونده تمامی مسئولان و دستگاه‌های متخلف در این زمینه به دادسرا ارجاع شده و هم‌اکنون در شعبه یک دادسرای کارکنان دولت در حال رسیدگی است و در جلسه اخیر با دادستان کل کشور درخواست کردیم که رسیدگی به این پرونده با سرعت بیشتری انجام شود.

افزایش تعداد روزهای خطرناک و ناسالم

وی با اشاره به آخرین وضعیت آلودگی هوا در کشور گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون تعداد روز‌های ناسالم پایتخت نسبت به سال گذشته ۲ برابر شده و تعداد روز‌های بسیار ناسالم و خطرناک نیز ۲۰۰ درصد افزایش‌یافته است. در کرج نیز روز‌های بسیار ناسالم ۲ برابر و خطرناک ۴ برابر شده است. در تبریز روز‌های خطرناک ۱۰۰ درصد افزایش‌یافته و در مشهد روز‌های ناسالم ۲ برابر شده است. از سوی دیگر در اراک تعداد روز‌های بسیار ناسالم و خطرناک ۲ برابر شده و در شیراز تعداد روز‌های ناسالم ۹ برابر شده و روز‌های پاک هم به نصف کاهش‌یافته است. به گفته رفیعی در اهواز وضعیت بسیار بدتر بوده به شکلی که تعداد روز‌های ناسالم حدود ۵ برابر شده و تعداد روز‌های بسیار ناسالم ۱۲ برابر و روز‌های خطرناک ۲۱ برابر شده است. وی تصریح کرد: متأسفانه امسال تهرانی‌ها ۲روز، اصفهانی‌ها، کرجی‌ها، اهوازی‌ها و اراکی‌ها فقط یک روز پاک داشتند.

تداوم آلودگی هوا

رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا وضعیت جوی استان‌های کشور طی پنج روز آینده را تشریح کرد. صادق ضیائیان اظهار کرد: شنبه (۲۶ آذرماه) بانفوذ جریانات شمالی به سواحل دریای خزر بارندگی در گیلان، مازندران و گلستان افزایش می‌یابد و غرب دریای خزر مواج است، گفت: همچنین در شمال شرق خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، شمال فارس و کرمان، برخی مناطق اصفهان، یزد، سمنان و ارتفاعات تهران بارش باران و در ارتفاعات برف انتظار می‌رود. به گفته رئیس مرکز پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا، یکشنبه در مرکز، شرق و جنوب شرق کشور وزش باد و ابرناکی و در ارتفاعات رگبار پراکنده پیش‌بینی می‌شود. ضیائیان افزود: دوشنبه (۲۸ آذرماه) فقط در جنوب شرق کشور وزش باد پدیده غالب است و در سایر مناطق کشور جو آرام و پایدار است.وی بابیان اینکه سه‌شنبه (۲۹ آذرماه) در شمال غرب و غرب کشور ابرناکی و بارش پراکنده رخ می‌دهد یادآور شد: به تدریج از اوایل شب در شرق اردبیل و گیلان نیز ابرناکی، کاهش دما و بارش انتظار می‌رود و در سایر مناطق کشور جوی آرام و پایدار حاکم می‌شود.بنابر اظهارات رئیس مرکز پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا، تا اواسط هفته آینده در شهرهای صنعتی و پرجمعیت آلودگی هوا ادامه خواهد داشت.