بسیاری از منتقدان و تحلیل‌گران تلاش دارند این موضوع را به مقامات کشور نشان دهند که مسائل و مشکلات امروز ایران را باور کنند. این گروه می‌گویند قدم اول در حل مشکلات کشور باور کردن آن است. مسئله‌ای که به نظر می‌رسد طیف عظیمی از مسئولان بخصوص مقامات دولتی به آن توجهی ندارند و در عین حال حتی تلاش می‌کنند که آن را نادیده بگیرند. 

تحلیل‌گران سیاسی می‌گویند با نادیده گرفتن مشکلات امروز ایران و تمرکز تنها بر آرام کردن فضا، هیچ مسئله اساسی حل نمی‌شود. با این حال مقامات دولتی تأکید دارند که فقط فضای عمومی کشور آرام شود. به‌خصوص آن‌که سیدابراهیم رئیسی از ابتدای مهر تاکنون که فضای اعتراض و التهاب در جریان بوده است کم‌تر از همه و حتی کم‌تر از روسای دو قوه مقننه و قضاییه نسبت به اعتراضات واکنش نشان داده و حالا هم تنها سعی می‌کند که بر آرام کردن فضای کشور تأکید داشته باشد. این یعنی حداقل رئیس جمهوری باور ندارد که بخشی از مردم معترض شرایط موجود هستند. 

جلیل رحیمی جهان آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت وگو با جماران، به تحلیل شرایط کشور پرداخته و گفته: «اگر نگاهی به کشورهای خاورمیانه داشته باشیم، عمدتا هر ۵۰ سال دچار بحران می‌شوند؛ به این علت که تغییر نسل‌، ارزش‌، آرمان‌ ودیدگاه‌ها اتفاق می‌افتد. مواجهه با این بحران‌ها این دو حالت دارد؛ یکی اینکه حکومت‌ها در برابر این خواسته‌ها مقاومت کرده و سرکوب می‌کنند که نمونه‌اش را در سوریه، مصر و تونس مشاهده کردیم. حالت دوم هم اینکه، حکومت‌ها این تغییرات را می‌پذیرند و پیش‌روتر از ملت شروع به اصلاح کرده و راه‌کارهایی ارائه می‌دهند که خواسته‌های مردم را در چارچوب نظام پاسخ دهند. ما در کشور خودمان باید بپذیریم در چهار دهه‌ی زندگی خیلی از نیازها و مطالبات مردم تغییر کرده، نه به این مفهوم که نیازها به سمت و سویی رفته که ما اساس نظام را تغییر بدهیم.»

رحیمی جهان آبادی به عنوان نماینده مجلس بر ضرورت تن دادن به تغییرات اساسی تأکید کرده و توضیح داده: «به نظرم ما باید در چارچوب قانون اساسی و شرایط موجود، مطالبات را مورد بررسی قرار دهیم، شرایط را اصلاح کنیم و سیاست‌ها را تغییر دهیم تا جوانان در این کشور زیست شرافت‌مندانه، عادلانه و آزادانه‌ای داشته باشند، اما امروز شرایط کشور به گونه‌ای است که شرایط و بستر برای آن فراهم نیست. در این چند دهه عده‌ای به تصور اینکه به نظام خدمت می‌کنند، هر تفکر اصلاح طلبانه‌ و دلسوزانه‌ای را ساکت کرده، به حاشیه بردند و حذف کردند. آنها انتخابات را به سمتی بردند که کسانی که منتقد و خواهان اصلاحات بودند تا دیدگاه‌های مردم را در قالب ظرفیت‌های درون نظام حل کنند، را به حاشیه بردند. وقتی شما فرصت اصلاحات را می‌گیرید دشمن جایگزین می‌شود. در این صورت به ازای حذف تفکر اصلاحی، تفکر تخریبی به جای آن می‌آید و دشمن به زنان و فرزندان شما رجوع می‌کند و آنان را با خود همراه می‌کند و می‌گوید نظام شما قابلیت اصلاح ساختار ندارد و تغییر پذیر نیست. در این راستا ما در بخش‌های مختلف فرهنگی، سیاسی، هنری و مذهبی سرمایه‌های اجتمای بسیاری در جامعه داریم که مردم آن‌ها را قبول دارند. مردم شاید نماینده مجلس را قبول نداشته باشند، اما آن‌ها سرمایه اجتماعی ما هستند؛ سرمایه‌هایی که نظام و رهبری را قبول دارند اما به برخی سیاست‌ها انتقاد دارند.ما باید از این ظرفیت ها استفاده کنیم، اما یک رفتار غیرمنطقی در پیش گرفتیم و سرمایه‌های اجتماعی را سوزاندیم؛ فوتبالیست‌ها، هنرمندان و فعالین سیاسی و یا مسئولی که تا دیروز سرکار بود را به حاشیه بردیم و می‌خواهیم آن‌ها را ساکت کنیم و این یکدست‌سازی مملکت را قدرت به حساب می‌آوریم؛ در حالی‌که این ضعف است!»

او می‌گوید: «در کشورهای دموکراتیک به احزاب پول می‌دهند که دولت فعلی را نقد کنند و یا دولت در سایه تشکیل می‌دهند تا بیایند دولت را زیر ذره‌بین برده، نقد کرده و راه کار بدهند؛ اما ما در کشور برعکس عمل می‌کنیم و فکر می‌کنیم یکدست‌سازی‌ها کمک به حاکمیت است. اما اکنون باید پرسید، حال با وجود یکدستی دولت و مجلس، آیا مشکلات حل شده است؟ نه نشده! ما نیاز داریم که به مردم و سرمایه‌های اجتماعی مورد قبول نزد مردم در حوزه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری رجوع کنیم. از اساتید دانشگاه‌ها، وکلا، پزشکان، مهندسان و دانشجویان راه‌کار بگیریم و حرف‌های نسل جدید را بشنویم و این تنها راهی است که می‌توانیم از این بحران و چالش‌ها خود و نظام را عبور بدهیم.»

این نماینده مجلس باور دارد: «اگر ما بخواهیم صورت مسأله را با جمع کردن مردم از کف خیابان پاک کنیم، نمی‌شود؛ چون بالاخره کف خیابان جمع می‌شود ولی مسئله حل نمی‌شود! در آن صورت این بحران تداوم پیدا می‌کند و عمیق و شدیدتر می‌شود و نظام را زمین‌گیر میکند.»

تأکید بر اعمال تغییرات اساسی در حالی مطرح می‌شود که به نظر می‌رسد حداقل رئیس جمهوری نظر بسیار متفاوتی دارد. سیدابراهیم رئیسی گویا تنها فعلا به فکر آرام کردن اوضاع کشور است. او دیروز در همایش گام دوم شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: «وقایع اخیر یک ساحت امنیتی دارد که مسئولان امنیتی متکفل آن هستند و دنبال می‌کنند که الحمدالله امنیت برقرار شده است و بیشتر هم برقرار خواهد شد. بخش دوم حوزه و ساحت فرهنگی و اقتصادی قضیه است موضوع یک ساحتی نیست کسانی که قضیه را درست تحلیل کنند می‌گویند که بخشی از متکفلان این مساله مسئولین فرهنگی جامعه هستند که باید بازنگری کنند آنچه باید انجام می‌شد و آنچه انجام شد مناسب است یا خیر اگر نه چه کاری باید انجام شود.»

رئیسی گفت: «باید کار جهادی شود دانشجویان، دانش‌آموزان، اساتید مردم کوچه و بازار باید به میدان بیایند. یک بار به حاج قاسم گفتم در حوزه نظامی پیروز شدیم اما گفتم کسانی که در مقابل ما هستند در همین کشورها داعش ذهن‌شان را آلوده کرده است برای مقابله با این فکرها لشکرهای فرهنگی می‌خواهیم که روی باورهای این‌ها کار کند گفت بله دنبال چنین لشکری هستیم.»

در عین حال دیروز یک مقام دولتی دیگر هم اظهار نظر کرد. سیدمجید میراحمدی معاون امنیتی وزیر کشور در سخنانی تنها به مسئله برخوردها اشاره کرد و گفت: «دستگاه قضایی با محاکمه اغتشاش‌گران و آشوب‌گران هم اکنون به مطالبات بر حق مردم پاسخ داده و قانون را اجرا می‌کند. البته فضاسازی‌های دشمنان علیه اقدامات دستگاه قضایی کاملاً طبیعی است، چراکه می‌خواهند شرایط کشور به گونه‌ای باشد تا اغتشاش‌گران و گروه‌های ضدانقلاب مسلح که در این مدت ۲۵ نفر از مردم بی‌گناه ما را با سلاح‌های گرم یا سرد فقط به خاطر کشته‌سازی به شهادت رساندند، آزادانه فعالیت کنند.»

او افزود: «اغتشاشگران با اجرای احکام قضایی احساس می‌کنند شرایطی پیش آمده که دیگر افراد به خود اجازه نخواهند داد چنین جنایت‌هایی را مرتکب شوند، هجمه رسانه‌ای دشمنان علیه اقدامات دستگاه قضایی در برخورد با اغتشاش‌گران یک فضاسازی رسانه‌ای است تا نظام را وادار به عقب‌نشینی کنند تا فضای ادامه اغتشاشات فراهم شود. دشمنان باید بدانند که این هجمه رسانه‌ای و فضاسازی‌ها ذره‌ای در اراده مسئولان قضایی کشور تاثیر نداشته و قطعاً این افراد را تا آخرین نفر آن‌ها به سزای اعمال‌شان خواهد رساند که این موضوع نیز مطالبه بر حق مردم است.» 

معاون امنیتی وزارت کشور گفت:«این حق مردم است و اگر قوه قضائیه این اقدامات را انجام ندهد و به وظایف خود عمل نکند در پیشگاه خداوند، ملت و شهدا مسئول است و باید پاسخگو باشد. اقدامات دستگاه قضایی به طور قطع مورد حمایت کامل مردم است چون میلیون‌ها نفر در خیابان‌ها بارها و بارها با فریاد خود آن را مطالبه کردند و خواست عمومی این است که با اغتشاش‌گران و آشوبگران به طور جدی برخورد شود. اکنون برخی با جنگ روانی و فضاسازی‌های رسانه‌ای خود می‌خواهند دستگاه قضا را وادار به عقب‌نشینی در برابر اغتشاش‌گران کنند، این موضوع امکان‌پذیر نیست و این مسیر با قاطعیت ادامه پیدا خواهد کرد.» این اظهارات در حالی است که از ابتدای امسال تاکنون اعتراض نمایندگان مجلس نسبت به عملکرد دولت رئیسی افزایش چشمگیری داشته است. نمایندگان معتقد هستند که دولت ضعیف است و نیازمند است که اعضای کابینه خود را تغییر دهد. موضوعی که به نظر می‌رسد دولت خیلی توجهی به آن ندارد و تنها می‌خواهد اوضاع را آرام کند.