سوالاتی درباره یک اعدام ناگهانی

اعدام «محسن شکاری» موجی از واکنش‌ها را در شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی برانگیخت. شکاری از جمله بازداشت شدگان اعتراضات اخیر بود که بنا به گفته منابع رسمی در سوم مهرماه دستگیر شده بود و اولین جلسه دادگاه او در دهم آبان ماه برگزار شد. با این حال او کمی بیشتر از یک ماه پس از اولین جلسه دادگاهی خود صبح روز پنج شنبه 17 آبان ماه اعدام شد. موضوعی که باعث انتقادات برخی شد. بسیاری می‌گویند چگونه ممکن است حکم اعدام یک شهروند با این سرعت صادر و بعد اجرا شود. در حالی که دیگر احکام مسئولین متخلف ماه‌ها و حتی سال‌ها در دستگاه قضایی تحت بررسی قرار می‌گیرد. شخصیت‌های سیاسی، اجتماعی و ورزشی مختلفی درباره این اعدام طی دو روز گذشته صحبت کردند. اما با این حال روز گذشته رئیس جمهوری به طور تلویحی از این اتفاق دفاع کرد. 

خبرگزاری فارس از جمله رسانه‌های نزدیک به منابع امنیتی گزارش داده که محسن شکاری فرزند مسعود سوم مهرماه دستگیر شده بود و اولین جلسه دادگاه وی در مورخه ۱۰ آبان ماه برگزار شد. فارس درباره اتهامات شکاری نوشته که او «سوم مهرماه در منطقه ستارخان تهران ضمن بستن خیابان با در دست داشتن «قمه» مردم را تهدید به هم‌صدایی و همراهی با خود می‌کرد. وی در ادامه اقدامات مجرمانه با حمله مسلحانه به یکی از نیروهای حافظ امنیت با قمه ضرباتی را به بدن وی وارد کرد و کتف سمت چپ این نیروی حافظ امنیت را به نحوی مورد ضربه قرار داد که منجر به بخیه خوردن محل زخم به تعداد ۱۳ عدد شد. متهم پس از وارد کردن ضربه به نیروی حافظ امنیت، قصد فرار از مهلکه را داشت که در نهایت توسط ماموران امنیتی و انتظامی دستگیر شد.»
فارس همچنین درباره روند قضایی این پرونده نوشته: «پس از برگزاری جلسات دادگاه این متهم، ۲۹ آبان‌ماه و بر اساس مستندات متقن پرونده و اظهارات شهود حاضر در صحنه، حکم بدوی این پرونده صادر می‌شود که براساس آن محسن شکاری فرزند مسعود به اتهام محاربه به مجازات اعدام محکوم می‌گردد. دادگاه انقلاب تهران بر اساس شواهد موجود علت محارب تشخیص دادن محسن شکاری را، کشیدن سلاح به قصد جان و ایجاد رعب و وحشت و سلب آزادی و امنیت مردم و همچنین جرح عمدی با سلاح سرد به مامور حافظ امنیت حین انجام وظیفه و مسدود نمودن خیابان ستارخان تهران و اخلال در نظم و امنیت جامعه اعلام کرده بود. در این مرحله پرونده پس از فرجام‌خواهی متهم برای بررسی‌های دقیق‌تر، به دیوان عالی کشور ارسال گردید. در نهایت، حکم صادره پس از بررسی در دیوان عالی کشور، مورد تأیید قرار گرفت و صبح امروز، ۱۷ آذرماه حکم اجرا شد.»

در واکنش به این اتفاق شخصیت‌های مختلفی اظهار نظر کردند. دیروز محمود صادقی حقوق‌دان و نماینده سابق تهران در مجلس شورای اسلامی در توییتر خود نوشت: «اعدام متهمی که از حق دسترسی به وکیل انتخابی محروم بوده هم ناقض اصل ۳۵ قانون اساسی و هم ناقض پیمان‌های بین‌المللی است که ایران عضو آنها است، مغایرت دارد. صدور احکام شداد و غلاظ نه تنها باعث فروکش کردن اعتراضات نخواهد شد بلکه آتش خشم معترضین را شعله ور تر خواهد کرد.» برخی می‌گویند سرعت عمل برای اعدام شکاری با نیت آرام‌سازی اعتراضات صورت گرفته در حالی که این اتفاق تنها باعث خشم بیشتر مردم می‌شود. 

عباس عبدی تحلیل گر نیز در این باره در توییتر نوشته است: «‏به نظر می‌رسید که بعد از اتفاقات کرج که زنگ خطر اوج‌گیری خشونت بود، اعتراضات با آرامش بیشتری رخ می‌داد. ‏اگر حکومت مدعی است که می‌خواهد میان اعتراض و اغتشاش مرزبندی کند، پس باید فضا را آرام می‌کرد تا اعتراضات تندتر نشود. ولی اعدام عجولانه محسن شکاری خلاف این ادعا است.»

عبدی در توییت دیگری به تحلیل افزایش خشم مردم پرداخته و گفته: «هدف مجازات: ‏۱. اجرای عدالت و رضایت مردم ‏۲. بازدارندگی و ارعاب دیگران، ‏هیچ مجازاتی بدون دادگاه علنی، وکیل انتخابی و رعایت کامل قانون آیین دادرسی، هدف اول را محقق نمی‌کند. ‏هدف دوم نه تنها عادلانه نیست بلکه در اعدام محسن شکاری بازدارنده هم نیست، چون موجب افزایش نفرت و کینه می‌شود.» با انتشار خبر اعدام محسن شکاری، موجی از اعتراضات در شبکه‌های اجتماعی راه افتاد. بسیاری با بازنشر تصویر او نسبت به این حکم و اجرای سریع آن اعتراض کردند. 

تحلیل‌های زیادی درباره اثر این اعدام ارائه شده است. برخی جدای از مسئله خشونت به گسترده‌تر شدن ناامیدی اشاره کرده‌اند. صادق زیباکلام استاد دانشگاه تهران در این باره نوشته: «کاش یک نفر که حرفش برای حاکمیت حجت است می‌توانست به آنان بگوید که اعمال خشونت همچون اعدام محسن شکاری چگونه باعث انبساط خاطر دشمنان نظام از جمله براندازان میشود. اگر چه به‌ظاهر آنرا محکوم میکنند. کاش مسئولین متوجه می‌شدند که اینگونه اعمال باعث قطع آخرین پیوند‌های نظام با مردم می‌شود.»

با این حال بودند چهره‌هایی که از این اتفاق دفاع کردند. رئیس جمهوری سید ابراهیم رئیسی عصر پنج شنبه درباره مسئله امنیت و برخورد با کسانی که به زعم رئیس جمهوری مخل امنیت هستند صحبت کرد. رئیسی در جمع خانواده‌های شهدای مدافع امنیت با اشاره به رفتار دوگانه دشمنان در حمایت از تروریسم و ادعای حمایت از مردم گفت: «امروز دشمنان ملت‌ ایران برای مردم ما شعار «زندگی» سر می‌دهند، اما از آن طرف عمال اسلحه به دست‌شان در حرم شاهچراغ جان کودک ۱۰ ساله و پدر و مادرش را می‌گیرند.»

 رئیسی با بیان اینکه فضاسازی‌ها تمام می‌شود و باطل از بین می‌رود و حق پایدار خواهد ماند، در واکنش به درخواست خانواده معظم شهدای مدافع امنیت برای شناسایی، محاکمه و مجازات اغتشاشگران و عوامل شهادت نیروهای حافظ امنیت تاکید کرد که این مسئله با قاطعیت از سوی دستگاه‌های ذیربط پیگیری خواهد شد. بسیاری این قسمت از سخنان رئیسی را واکنشی به انتقادات درباره اعدام محسن شکاری تعبیر کردند. 
اما سیداحمد خاتمی خطیب جمعه تهران در همایشی در هرمزگان به خاطر این اعدام از قوه قضاییه تشکر کرد. او در سخنان خود اظهار کرد: « نباید اقتدار نظام ملعبه دست عده ای اغتشاشگر قرار بگیرد، اغتشاش‌گران از تهدید گرفته تا ناامن کردن فضا برای خانم‌های چادری و عمامه‌پرانی پیش رفتند و اگر حضور مردم و قاطعیت قوه قضائیه نبود این پیروان رضاخان و داعش دست به هر جنایتی می‌زدند. ما تشکر می‌کنیم از قاطعیت قوه قضائیه که در همین روزها اولین اغتشاش‌گر را به حکم قانون پای چوبه دار فرستاد، تا بدانند قانون در این کشور حکم‌فرماست. اغتشاش‌گران می‌خواستند به اقتدار پلیس تعرض کنند و برخی بسیجیان عزیز را شکنجه کردند و به شهادت رساندند؛ همه هدف اینها این‌ها از بین بردن اقتدار نظام بود. ساکتین توجه داشته باشند به فضل خدا انقلاب در قله باقی خواهد ماند و ایران، هرگز سوریه و افغانستان نخواهد شد. در برخی از شهرها شعار مرگ دیکتاتور را سر می دهند. دیکتاتور کسی است که به شخصیت‌ها اجازه نمی‌دهد حتی گفت‌وگوی ساده انجام دهد و امنیت جانی و مالی مردم را به خطر می‌اندازد.»

در همین حال هم سید نظام الدین موسوی نماینده مجلس در توییتر خود با دفاع از این اعدام نوشت: «تقسیم نقش این است: ۱.براندازان آشوب برپا می‌کنند، آتش می‌زنند، غارت می‌کنند، زنده زنده میسوزانند، میزنند و میکشند. ‏۲.آتش آشوب که فرونشست و نوبت برخورد با راهزنان امنیت رسید؛ کار اصلاح‌طلبان برای مظلوم‌نمایی و سفیدنمایی قاتلان و قداره‌بندان و تغییر جای قاتل و جلاد، آغاز می‌شود.»