تشویق دانش‌آموزان به مهاجرت!
روزنو :غلامرضا ظریفیان کارشناس آموزش عالی در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« من نمی‌دانم اساسا با چه منطقی این افزایش هزینه‌ها صورت گرفته است. امیدواریم این مسئله مسیر قانونی خود را طی نکرده باشد و مسئولین در آن تجدید نظر کنند.
یگانه شوق الشعراء: به تازگی تصویری از ابلاغیه جدید سازمان امور دانشجویان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است که خبر از هزینه‌های چند برابری برای آزادسازی مدارک دانشگاه می‌دهد که این هزینه با توجه به رشته دانشگاهی و مقاطع تحصیلی متفاوت است.
این تصویر واکنش‌های زیادی را از سوی کاربران فضای مجازی برانگیخته است و بسیاری از دانشجویان نسبت به این هزینه‌ها معترض هستند. تصاویری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که نشان می‌دهد سازمان امور دانشجویان هزینه جدید آزادسازی مدرک تحصیلی را به روسای کلیه دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور ابلاغ کرده است.آنطور که برخی از دانشجویان و کاربران شبکه‌های اجتماعی می‌گویند هزینه‌های جدید 6 تا 10 برابر سال گذشته شده است. این مورد باعث می‌شود که دانشجویانی که قصد مهاجرت و ادامه تحصیل در کشور دیگری را دارند هزینه‌های زیادی را متحمل شوند. نکته مهم دیگر در این ابلاغیه، دانشجویان سنوات گذشته هستند. بنا بر اعلام سازمان امور دانشجویان مفاد این ابلاغیه شامل تمام دانشجویان و دانش‌آموختگان سنوات گذشته که قصد آزادسازی مدرک تحصیلی خود را دارند، می‌شود. البته هنوز هیچ‌کدام از مقامات مربوط به وزارت علوم و تحقیقات درباره این ابلاغیه سازمان امور دانشجویان اظهارنظر نکرده‌اند. برخی می‌گویند هدف از افزایش چند برابری هزینه آزادسازی مدارک دانشگاهی جلوگیری از مهاجرت گسترده دانشجویان است. این در حالی است که باید به مسئولین گوشزد کرد آن کس که سودای رفتن در سر داشته باشد راه آن را پیدا می‌کند و اگر مسئولین تمایل دارند نخبگان درکشور بمانند و مهاجرت نکنند باید به فکر چاره‌ای دیگر باشند. اگر نخبگان شرایط کشور را مناسب ببینند و امکان پیشرفت برای آنها فراهم باشد قطعا وطن خود را ترک نمی‌کنند و می‌مانند و کاری برای کشور می‌کنند. از سوی دیگر برخی از کارشناسان بر این اعتقاد هستند که با توجه به اینکه سن مهاجرت در کشور ما پایین آمده است و دانش‌آموزان نیز مهاجرت می‌کنند و به کشورهای دیگر برای ادامه تحصیل می‌روند چنین هزینه‌های گزافی برای آزاد کردن مدارک دانشگاهی می‌تواند به این موضوع دامن بزند. در این شرایط بسیاری از دانش‌آموزان تلاشی نمی‌کنند که به دانشگاه‌ها بروند زیرا برای آنها صرفه اقتصادی ندارد. لذا این گروه تصمیم می‌گیرند که از همان ابتدا برای ادامه تحصیل خود به دانشگاه‌های خارج بروند تا دیگر مجبور نشوند برای آزادسازی مدارک تحصیلی خود هزینه‌ای پرداخت کنند. قطعا مسئله مهاجرت گسترده دانشجویان و نخبگان کشور ما مسئله‌ای است که می‌تواند آینده، پیشرفت و توسعه کشور را تحت تاثیر قرار بدهد اما چنین مسئله‌ای باید به صورت ریشه‌ای حل شود و شرایط برای ماندن دانشجویان و نخبگان فراهم شود. این اتفاق در شرایطی در حال رخ دادن است که بسیاری از دانشجویان از ناکارآمدی آموزشی دانشگاه‌ها صحبت می‌کنند و بر این اعتقاد هستند که چنین هزینه‌هایی تناسبی با کیفیت آموزش در دانشگاه‌ها ندارد.
>تدریج در مناسبات
غلامرضا ظریفیان کارشناس آموزش عالی در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« من نمی‌دانم اساسا با چه منطقی این افزایش هزینه‌ها صورت گرفته است. امیدواریم این مسئله مسیر قانونی خود را طی نکرده باشد و مسئولین در آن تجدید نظر کنند. خارج از اینکه این افزایش هزینه‌ها چه تبعاتی برای دانشگاه و دانشجو دارد، اساسا هر تصمیمی که می‌خواهد برای جامعه گرفته شود نیازمند نوعی تدریج در مناسبات آن مسئله است. فرض کنیم که استدلال کسانی که چنین ابلاغیه‌ای را تنظیم کرده‌اند این باشد که مصوبه قبلی مربوط به سال‌های بسیار دور است و الان هزینه آموزش رایگان بسیار زیاد شده است و باید این خلا جبران شود. لذا حتی اگر این تصمیم هیچ تبعاتی نداشته باشد اما واقعیت این است که خود این افزایش سرسام‌آور و بی‌مهار هزینه‌ها یک تاثیر اولا منفی بر روی افکار عمومی دارد. حتی اگر نیاز است که قیمت‌ها منطقی شوند این کار باید در یک مسیر تدریجی صورت بگیرد. از سوی دیگر چنین سیاست‌هایی بر روی تورم جامعه نیز تاثیر‌گذار است این در صورتی است که جامعه ما به اندازه کافی دچار بحران مسائل معیشتی و تورمی است. در عین حال افکار عمومی این سوال را مطرح می‌کند که چه کسانی با چه انگیزه‌هایی دست به چنین اقداماتی می‌زنند؟ طبیعتا باید در چنین تصمیم گیری‌هایی آن هم در نظام آموزش عالی نوعی تدریج و اقناع وجود داشته باشد. همچنین نیاز است که این نوع از تصمیمات متناسب با نظام پولی کشور انجام شود و توجه شود که این نوع اقدامات تبعات وسیع‌تر و خارج از دانشگاهی نداشته باشد.»
>گذشت از خیر دانشگاه
وی ادامه داد:» در این زمینه اعلام نشده است که انگیزه چیست و ما با انگیزه طراحان و برنامه ریزان کاری نداریم. اما مبتنی
بر انگیخته این کار یعنی مسائلی که توسط آن به وجود می‌آید، حاصل این است که اولا این نوع از سیاست‌ها مانع نیست. به میزانی که تجربه تاریخی 4 دهه گذشته نشان می‌دهد که هرجا ما منع‌ها و محدودیت‌های غیر منطقی برای جامعه ایجاد کرده‌ایم نتیجه آنها دقیقا به عکس خود تبدیل شده است و جامعه تلاش کرده است تا جای ممکن محدودیت‌های فرهنگی را زیر پا بگذارد. در مسائل فرهنگی ما به وضوح شاهد این مورد بودیم که آن نقاطی که منع‌ها و محدودیت‌های غیر منطقی ایجاد شد، ما با گسترش واکنش‌ها مواجه شدیم. ممکن است برنامه ریزان چنین طرح‌هایی چنین انگیزه‌هایی نداشته باشند اما مهم این است که جامعه از عمل ما چه برداشت می‌کند. بسیاری از اوقات تصور از یک مسئله مهم‌تر از خود مسئله است و ما باید در برنامه ریزی‌های خود به این تصورات توجه کنیم. در شرایط کنونی جامعه، این نوع از سیاست‌ها چنین تصوری را ایجاد می‌کند که ما می‌خواهیم برای جامعه محدودیت ایجاد کنیم و خود این تصور تبدیل به یک واقعیت می‌شود. بنابراین طبیعتا چنین طرح‌هایی نمی‌تواند منع باشد و می‌تواند باعث شود که بسیاری از نخبگان با مشکلات مالی مواجه شوند بنابراین ترجیح می‌دهند که از خیر دانشگاه بگذرند و قبل از ورود به دانشگاه از کشور خارج شوند. متاسفانه در این زمینه هم آمار‌ها خوب نیست و ما شاهد هستیم که دانش‌آموزان قبل از ورود به دانشگاه اقدام به مهاجرت می‌کنند و این یک سرمایه بزرگی است که آسیب می‌بیند. جامعه ما به اندازه کافی با بحران سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی رو به رو است و این نوع از سیاست‌ها به سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی هم به شدت آسیب می‌زند. به نظر من بهتر است که در چنین تصمیماتی تجدید نظر جدی شود و مسیر به سمت سیاست‌های منطقی برود.»
>افزایش مهاجرت دانش‌آموزان
محمدرضا نیک نژاد کارشناس آموزشی نیز در این باره به آفتاب یزد گفت:« روند رو به افزایشی از مهاجرت دانش‌آموزان در کشور ما وجود دارد که علنی شده است. حتی دانش‌آموزان به کشورهایی مهاجرت می‌کنند که از نظر سطح آموزشی تفاوتی با ایران ندارد اما متاسفانه ناامیدی فزاینده، گره‌های اقتصادی، نبود آینده شغلی امیدوار‌کننده و... باعث شده است که خانواده‌ها فرزندان خود را برای ادامه تحصیل از همان مقاطع دانش‌آموزانی به کشورهای دیگر بفرستند. بسیاری از خانواده‌ها فکر می‌کنند فرزندانشان در ایران آینده خوبی نخواهند داشت و تمام تلاش خودشان را می‌کنند که فرزندانشان از کشور مهاجرت کنند. عمده دلیل مهاجرت دانش‌آموزان مسائل
غیر آموزشی است که باعث می‌شود این سرمایه‌های بزرگ از کشور مهاجرت کنند؛ تا زمانی که مسائلی مانند مسائل اقتصادی،سیاسی، اجتماعی و... حل نشود نمی‌توانیم مقابل موج مهاجرت بایستیم. »
>تقویت شکاف طبقاتی
وی ادامه داد:« من نمی‌دانم چرا هر نوع تصمیم جدیدی که در خصوص مسائل آموزشی گرفته می‌شود به سود پولدار‌های جامعه تمام می‌شود. ارقام چند صد میلیونی برای افراد عادی جامعه رقم بسیار سنگینی است اما برای عده اندکی از مردم کشور ما این رقم پولی نیست. یعنی آن ده درصدی از جامعه که توانایی مالی بالایی دارند به راحتی فرزندان خود را به بهترین دانشگاه‌ها در بهترین رشته‌ها می‌فرستند و در ادامه هم با پرداخت چنین مبالغی مدارک آنها را آزاد می‌کنند تا بتوانند از کشور مهاجرت کنند. این در صورتی است که مشکلات اقتصادی و معیشتی موجود در جامعه باعث شده است که بسیاری از خانواده‌ها نتوانند هزینه تحصیل فرزندان خود حتی در مقطع دبستان را بپردازند. چنین تصمیماتی نهایتا به شکاف طبقاتی جامعه دامن می‌زند و شکاف آموزشی در کشور را پررنگ‌تر می‌سازد. ازسوی دیگر می‌توانیم بگوییم بخشی از این نوع سیاست‌ها به جیب خالی دولت بر می‌گردد و دست‌کم یکی از منافع آن برای دولت همین است. الان 80 درصد مدارس کشور دولتی هستند اما خود این مدارس دولتی به خانواده‌ها هزینه تحمیل می‌کند. بنابراین قطعا چنین سیاست‌هایی باعث مهاجرت بیشتر دانش‌آموزان و دانشجویان کشور می‌شود و اگر مسئولان به دنبال آن هستند که کاری انجام دهند باید موانع موجود در کشور را رفع کنند. مسئولان اگر می‌خواهند واقعا جلوی مهاجرت گسترده را بگیرند باید شرایط اقتصادی، آموزشی،اجتماعی و سیاسی کشور را درست کنند. این نوع از اقدامات صرفا پاک کردن صورت مسئله است و دردی را از جامعه دوا نمی‌کند.»
