ارزپاشی با طعم خروج سرمایه از کشور

باران زرین قلم

بازار ارز یکی از بی‌ثبات‌ترین دوره‌های خود را سپری می‌کند و رفت و برگشت نرخ ارز به حدی شدید است که معاملات، بدون استعلام قیمت صورت نمی‌گیرد.

در حالی که وزیر اقتصاد وعده داده است که بازار ارز به زودی به روند عادی بازخواهد گشت و رئیس‌کل بانک مرکزی نیز تاکید دارد که نهاد تحت تصدی‌اش ابزار لازم برای اداره بازار ارز را در اختیار دارد؛ اما بازار ارز به رغم پول‌پاشی گسترده همچنان درگیر نوسانی جدی است.

قیمت ارز در اولین روز هفته تا میانه کانال 34 هزار تومان عقب رفته بود اما روز گذشته بار دیگر رشدی نزدیک به هزار تومان را تجربه کرده و به میانه کانال 35 هزار تومان رسید. این بدان معنی است که سیاست ارزپاشی در کنار سایر سیاست‌هایی که طی روزهای اخیر در دستور کار قرار گرفته است نتوانسته سرمایه‌داران خرد و کلان را راضی به عادی بودن شرایط کند.

وزیر اقتصاد نیز پیش از این تاکید کرده بود که به دلیل وقوع ناآرامی‌ها برخی پول‌های خود را به دلار تبدیل کرده و خروج سرمایه از کشور رخ داده است.

حالا در این شرایط بررسی روند یک هفته‌ای قیمت‌ها در بازار نشان می‌دهد اقتصاد ایران همچنان درگیر این بی‌ثباتی است و سیاست‌های اجرایی نظیر عرضه دو هزار یورو و معادل آن دلار به نرخ توافقی تنها با ارائه کارت ملی نیز نتوانسته است افکار عمومی را به این نتیجه برساند که شرایط در کشور عادی است و مشکلی بابت تامین ارز وجود ندارد.

از جمله فعالیت‌های بازارساز در روزهای اخیر می‌توان به راه‌اندازی سامانه برخط خرید ارز از صرافی‌ها، ارائه گواهی سکه طلا، حذف مالیات بر سود سپرده اشخاص حقوقی از بودجه ۱۴۰۱ و افزایش نرخ توافقی ارز اشاره کرد.

برآوردها حکایت از آن دارد که میزان رشد تورم در ماه‌های پیش رو همچنان بالا خواهد بود. در این فضا تزریق ارز و ارزپاشی تنها به خروج سرمایه از کشور دامن زده و فضا را برای پایین نگهداشت مصنوعی نرخ دلار مهیا می‌کند

تیم اقتصادی دولت با محوریت بانک مرکزی روز پنجشنبه از بسته‌ای مشتمل بر سه رویکرد رونمایی کرد که سامانه برخط صرافی‌ها برای فروش ارز از روز شنبه از جمله مهم‌ترین تصمیمات بانک مرکزی در این بسته بوده است. این اقدام با هدف پیشگیری از تشکیل صف‌های طولانی مقابل صرافی‌ها و کاهش اثر روانی این اتفاق بر بازار صورت گرفته است.

سخنگوی بازار متشکل ارزی در خصوص تشکیل صف‌های خرید ارز با نرخ توافقی در مقابل صرافی‌ها گفته است: «این صف‌ها بار روانی به وجود آورده که تقاضا زیاد است و افراد باید با هر قیمتی دلار خریداری کنند. علت صف‌های طولانی این بود که مردم معمولاً آگاهی از صرافی‌های مختلف در سطح شهر ندارند بنابراین چند صرافی در موقعیت مکانی در شهر تهران شناخته‌شده‌تر هستند و مراجعه افراد به این صرافی‌ها زیاد است و صف‌های طولانی این شائبه را به وجود می‌آورد که هجوم برای خرید دلار در بازار ارز وجود دارد.»

چرا دلار گران شد؟

این اولین باری نیست که سیاست بانک مرکزی برای مهار قیمت ارز، ارزپاشی است. همواره در دوره‌های خیز بازار ارز، بانک مرکزی نسبت به ارائه ارز با روش‌های آسان به مردم اقدام می‌کند اما این اقدام تنها زمینه را برای تخلیه ذخایر ارزی مهیا کرده و امکان خروج سرمایه از کشور را تسهیل می‌کند.

حالا اما بررسی دلایل افزایش نرخ ارز نشان می‌دهد جدا از نابسامانی سیاسی، به تورم ریالی نیز بازمی‌گردد چرا که تورم در کشور روندی افزیش را تجربه کرده است.

میثم رادپور در گفتگویی با خبرآنلاین درباره دلایل افزایش نرخ ارز تاکید کرده است: با تورمی که اقتصاد ما با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و همه آن را در محل احساس می‌کنند، اینکه دلار تاکنون بالا نرفته‌است، نجابت به خرج داده‌است و این امر نگران کننده‌است که دلار چرا تاکنون آنقدر محتاط عمل کرده است. به عبارت دیگر فشار تورمی در کشور موجود است و بنابر نظریه برابری قدرت خرید اگر تورم کشور شما با یک کشور مورد نظر مانند ایالات متحده اختلاف داشته باشد که در بازه زمانی یک ساله نزدیک به۳۷ تا ۳۸ درصد با آمریکا اختلاف تورمی داریم، نرخ ارز شما نیز باید به این مقدار در بازه یک ساله تضعیف شود و تا زمانی که تورم هست نیاز به دلیل بیشتری برای فشار به بازار ارز نیست اما قطعا ناآرامی‌های اخیر فشار بیشتری به قیمت ارز آورده ‌است.

قیمت دلار در اولین روز هفته تا میانه کانال 34 هزار تومان عقب رفته بود اما روز گذشته بار دیگر رشدی نزدیک به هزار تومان را تجربه کرده و به میانه کانال 35 هزار تومان رسید. این بدان معنی است که سیاست ارزپاشی نتوانسته سرمایه‌داران خرد و کلان را راضی به عادی بودن شرایط بازار ارز کند

مسیر حرکت دلار کجاست؟

در حالی که رسانه‌های همسو با دولت تلاش دارند وضعیت بازار ارز را عادی نشان دهند و در گفتگوهایی با اعضای کانون صرافان تاکید دارند خریداران ارز و متقاضیان پیشمان شده‌اند و نرخ ارز فردایی حباب دارد... دلار روند رو به رشد را هر از گاهی ازسرمی‌گیرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد تغییر ماهوی خاصی در بازار اتفاق نیفتاده است. مذاکرات در حالت بلاتکلیف قرار دارد و چشم‌اندازی برای پیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف و برقراری روابط مالی بین‌المللی نیست. از سوی دیگر تورم ریالی روند رو به رشد خود را همچنان ادامه می‌دهد و برآوردها حکایت از آن دارد که میزان رشد تورم در ماه‌های پیش رو همچنان بالا خواهد بود. در این فضا تزریق ارز و ارزپاشی تنها به خروج سرمایه از کشور دامن زده و فضا را برای پایین نگهداشت مصنوعی نرخ دلار مهیا می‌کند.

بسیاری از کارشناسان بر این اعتقادند که دلار حالا بیش از هر زمانی به 40 هزار تومان نزدیک است. این بدان معناست که اقتصاد ایران در آستانه تورمی دوباره این بار از ناحیه رشد قیمت ارز است. ردگیری بازار خودرو و بازار مسکن و بازار سایر کالاهای بادوام نیز نشان از آن دارد که این تاثیرات در بازارها در حال مشاهده است.

در این شرایط به نظر می‌رسد تا زمانی که دولت نتواند برنامه جامعی برای مهار تورم و ایجاد ثبات سیاسی بیندیشد، مهار نرخ ارز برنامه‌ای دور از دسترس خواهد بود چرا که بحران ارز ناشی از بحران سایر بخش‌های اقتصادی ایران است .

آفت بخشی‌نگری در سال‌های اخیر، به شدت اقتصاد ایران را آزار داده و حتی در این شرایط نیز دولت تلاش دارد بحران ناشی از کلیت اقتصاد را با اقدامات مصنوعی و تزریق ارز مهار کند که البته دستاورد چندانی دربرنخواهد داشت.