سفر؛ در مسیر خروج از سبد خانوار

روزنو :افزایش نرخ تورم روز به روز سبد مصرفی خانوارهای ایرانی را کوچک و کوچک‌تر می کند.

در شرایطی که طبق آمارها امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته مصرف گوشت قرمز ۵۰ درصد و مصرف مرغ ۳۰ درصد کاهش یافته دور از انتظار نیست که مواردی همچون سفر و خرید کالاهای فرهنگی از تاریخچه زندگی ایرانیان به مرور کم‌رنگ‌تر شود.

در موضوع سفر، تازه‌ترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد تنها ۳۰درصد از خانوارهای کشور در سال ۱۴۰۰ به سفر رفتند. علاوه بر تشدید مهاجرت تفریح از زندگی ایرانیان، آمار قابل توجه، کاهش کیفیت سفرهای ایرانیان است به صورتی که اقامت 76 درصد از مسافران در خانه بستگان و آشنایان بوده است و این موضوع در تضاد با برنامه توسعه گردش‌گری در سال گذشته بوده است.

همچنین نتایج خداحافظی تفریح از زندگی ایرانی‌ها نیز بر سلامت مردم مثل روز روشن است.

مرکز آمار ایران با انتشار گزارشی از وضعیت تعداد سفرهای ایرانیان نشان داد تنها ۳۰ درصد از مردم ایران در سال گذشته به مسافرت رفته‌اند. طبق این آمار، تعداد سفرهای داخلی در سال ۱۴۰۰، حدود ۲۴ میلیون و ۶۳۹ هزار سفر بوده که ۴۲ درصد از آن، با اقامت شبانه و ۵۸درصد بدون اقامت شبانه (زیر یک روز) بوده است.
طرح آمارگیری از گردش‌گران ملی، یکی از طرح‌های مرکز آمار ایران است که با هدف تهیه آمار و اطلاعات مربوط به سفرهای گردش‌گری خانوارهای کشور، برای بررسی‌های اقتصادیو تصمیم‌گیری مدیران و برنامه‌ریزان در حوزه گردش‌گری، توسط آن مرکز به اجرا درمی‌آید. در این طرح با مراجعه به خانوارهای نمونه، اطلاعاتی در مورد ویژگی‌های سفر از جمله تعداد سفر، نوع سفر (با اقامت شبانه و بدون اقامت شبانه)، هدف اصلی سفر، شیوه سفر، نوع اقامتگاه گردش‌گران، نوع وسیله نقلیه مورد استفاده، تعداد شب اقامت و هزینه‌های سفر و همچنین اطلاعاتی در مورد ویژگی‌های اجتماعی اعضای خانوار مانند سن، جنس، وضع سواد و وضع اشتغال جمع‌آوری می‌شود.

نتایج این طرح آماری در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد: در سال ۱۴۰۰، حدود ۳۰ درصد از خانوارهای کشور، یعنی حدود ۷ میلیون و ۸۰۰ خانوار حداقل یک سفر داشته‌اند. همچنین در طول سال ۱۴۰۰.۲۴ میلیون و ۶۸۷ هزار سفر انجام شده است.

پنج استان خراسان رضوی، مازندران، تهران، فارس، اصفهان، مقصد بیشترین سفرهای با اقامت شبانه در سال ۱۴۰۰ بوده‌اند.

پنج استان مازندران، اصفهان، تهران، فارس، گیلان مقصد بیشترین سفرهای بدون اقامت شبانه در سال۱۴۰۰ بوده‌اند.

کاهش کیفیت سفرهای ایرانیان

بیشتر سفرهای با اقامت شبانه در سال ۱۴۰۰، با هدف دیدار دوستان و بستگان (۶۵ درصد)، گردش و تفریح (۱۶ درصد) و درمان (۱۰ درصد) انجام پذیرفته است. بیشتر سفرهای بدون اقامت شبانه در سال ۱۴۰۰، با هدف دیدار دوستان و بستگان (۳۱درصد)، درمان (۲۴ درصد) و گردش و تفریح (۲۰ درصد) انجام شده است.
اقامت‌گاه اصلی مورد استفاده در سفرهای داخلی با اقامت شبانه خانوارها در سال ۱۴۰۰، خانه بستگان و آشنایان با ۷۶ درصد، ویلا و آپارتمان شخصی با ۱۲ درصد، ویلا و آپارتمان اجاره‌ای با ۶ درصد، اقامت‌گاه عمومی با ۳ درصد، سایر اقامتگاه‌ها ۲ درصد و چادر و کمپ شخصی و اقامت‌گاه سازمانی هر یک با یک درصد بوده است.
در صورت ادامه روند فعلی، شرایط برای بازار گردش‌گری به مراتب فاجعه‌بارتر خواهد بود. دلیل مهم فقر 70 درصدی سفر را در استطاعت مردم می‌توان جستجو کرد؛ جایی که به دلیل افزایش چشم‌گیر تورم و کاهش بی‌‌سابقه درآمد خانوارها، سفر و تفریح از سبد اقتصادی و هزینه‌‌کرد بسیاری از خانوارها حذف شد و تمرکز صرف بر تهیه ضروریات و ابتدایی‌‌ترین مسائل زندگی همچون خوراک و مسکن شده است و سفر به امری غیرضروری تبدیل شد.

دلیل این امر را می‌توان در ناکارآمدی مدیران و سیاست‌گذاری‌‌های اشتباه دانست که به‌‌جای ایجاد سپری در مقابل تورم در جهت حفظ معیشت و اقتصاد مردم و ارائه تسهیلات و اقدامات کاربردی و راه‌گشا برای سفرهای در استطاعت؛ شرایط سفر برای افرادی که تا پیش از این امکان سفر داشتند نیز از بین رفت. البته برخی از کارشناسان نیز علاوه بر این موضوع، بر مساله نبود تعطیلات و شرایط کرونا نیز تاکید دارند. هر چند با توجه به کاهش کیفیت سفرها و استفاده از منازل خویشاوندان به عنوان اقامت‌گاه گزینه اول مصداق پررنگ‌تری دارد.
اما به گفته این دسته از کارشناسان به دلیل هجمه مسافران در روزهای خاصی از سال و نبود خدمات رفاهی کافی و امکانات و زیرساخت‌‌های لازم، امکان سفر برای همه افراد در آن تعطیلات مناسبتی فراهم نیست و باتوجه به یک‌روزه بودن تعطیلی آخر هفته، امکان سفر در بقیه ایام سال به‌‌صورت یک‌نواخت برای خانوارها وجود ندارد.

جای خالی تفریح از سبد حداقل معیشت کارگران

علی خدایی، عضو کارگری شورای عالی کار در این باره گفت: سفر از جمله اقلامی است که در سبد حداقل معیشت خانوار کشور ذیل عنوان «تفریحات» قرار می‌گیرد. برای این عنوان در محاسبه سبد حداقل معیشت رقم یا درصد معینی در نظر گرفته نشده اما جزئی از موارد سبد حداقل معیشت در ایران است.

مسافرت معمولا اصلی‌ترین شاخص در رونق بازار کار و کسب و کارهای مربوط به گردشگری به حساب می‌آید و از این بابت نیز کارنامه سیاست‌گذار این حوزه مردود است.