هشدار هسته‌ای درباره فعالیت موشکی

الهه ابراهیمی

دبیر بخش خبر
در آستانه رونمایی ازموشک بالستیک هایپرسونیک‌ بیانیه‌ ضدایرانی تروئیکای اروپا صادر شد

مسائل متعددی موجب‌شده تا مجددا توجهات در عرصه بین‌الملل به سمت ایران جلب شود تا در صدر اخبار قرار گیرد. از جمله اعلام رونمایی از موشک بالستیک هایپرسونیک که با واکنش سریع رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مواجه شده است. به‌طوری‌که او درباره برنامه هسته‌ای این کشور ابراز نگرانی کرده است. این‌در‌حالی است که به‌زودی ناظران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با مقامات ایران نشستی فنی درباره پاسخ‌دهی ایران به سوالات اخیر آژانس خواهند داشت و ایران در این رابطه اعلام آمادگی کرده است. با این حال اگر ناظران در این نشست قانع نشوند، احتمال صدور قطعنامه علیه ایران جدی خواهد بود؛ آن‌هم در شرایطی که برگزاری نشست ویژه شورای حقوق بشر در مورد ایران در دستور کار است. متاسفانه با وجود همکاری ایران و اعلام آمادگی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، عصر روز گذشته سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیه‌ای، از همکاری ناکافی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ابراز نگرانی کرده‌اند. همزمانی این رویدادها در شرایطی که ناآرامی‌ها در داخل کشور در برخی از استان‌ها همچنان ادامه‌دار است و در خارج از مرزها تلاش‌های بی‌شماری برای گرم نگه داشتن این ناآرامی‌ها در حال انجام است، می‌تواند شرایط ایران را در عرصه بین‌المللی به بحرانی‌ترین شکل ممکن تبدیل کند. خواسته یا ناخواسته وضعیت اقتصادی ایران متاثر از این فضا است و درحال‌حاضر نیز با افزایش نرخ دلار در طول هفته گذشته، اقتصاد ایران مجددا در وضعیت نوسان قرار گرفته است.

ساخت موشک بالستیک هایپرسونیک توسط ایران

شنبه 14 آبان با حضور سردار سرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده و جمعی از مقامات و مسئولان نیروهای مسلح، آزمایش پروازی زیرمداری موتور مرحله اول رافع در ماهواره‌بر سوخت جامد قائم ۱۰۰ با موفقیت انجام پذیرفت. ماهواره‌بر سوخت جامد قائم ۱۰۰، ماهواره‌ای است که با سه مرحله سوخت جامد قادر خواهد بود ماهواره‌های با وزن ۸۰ کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار دهد. ایران با عبور از این مرحله در آینده‌ای نزدیک ماهواره ناهید سازمان هوافضای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را توسط سپاه پاسداران با بهره‌برداری از ماهواره‌بر سه‌مرحله‌ای قائم ۱۰۰ در مدار قرار می‌دهد. موشک‌های ماهواره‌بر به ادعای منابع غربی می‌توانند به صورت قاره‌پیما و در مصارف نظامی استفاده شوند. به گزارش العالم سخنگوی وزارت خارجه آمریکا که به نام او اشاره‌ای نشده، گفت: «ایالات متحده همچنان نگران ادامه توسعه وسایل پرتاب فضایی ایران است که نگرانی قابل توجهی را در مورد گسترش سلاح‌های اتمی ایجاد می‌کند». این دیپلمات آمریکایی مدعی شد که پرتاب موشک‌های فضایی سرپیچی از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد است که از ایران می‌خواهد هیچ‌گونه فعالیتی در رابطه با موشک‌های بالستیک طراحی‌شده برای حمل تسلیحات اتمی انجام ندهد. این درحالی‌است که ایران بارها اعلام کرده هرگز در پی توسعه سلاح‌های اتمی نبوده و نیست.

همچنین سردار حاجی‌زاده از ساخت موشک بالستیک هایپرسونیک پیشرفته خبر داد که قادر است در فضایی که مهم‌ترین و پیشرفته‌ترین سامانه‌های سپر دفاع موشکی وجود دارد، از آن‌ها عبور کرده و همان سامانه‌های سپر موشکی که می‌تواند جزو مهم‌ترین ارکان دفاعی دشمن باشد را هدف قرار بدهد. او درباره ویژگی‌های این موشک گفت: «این سامانه سرعت بسیار بالایی دارد و قابلیت مانورپذیری در جو و بیرون جو را دارد. هم سامانه‌های پدافندی که در داخل جو دفاع می‌کنند و هم سامانه‌های فوق‌العاده گران‌قیمتی که در بیرون جو با موشک‌ها مقابله می‌کنند، این موشک جدید جمهوری اسلامی ایران از همه آن‌ها عبور می‌کند و فکر نمی‌کنم تا ده‌ها سال بعد هم فناوری‌ای پیدا شود که بتواند با آن مقابله کند.» فرمانده نیروی هوافضای سپاه با اشاره به سایر قابلیت‌های موشک جدید این نیرو گفت: «این موشک سامانه‌های ضدموشکی دشمن را هدف قرار می‌دهد و یک جهش بزرگ نسلی در حوزه موشکی است.» رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نسبت به انتشار این خبر واکنش نشان داد. او در حاشیه کنفرانس آب‌وهوایی در شرم‌الشیخ مصر در گفت‌‌وگو با خبرگزاری فرانسه نسبت به توسعه توان موشکی ایران ابراز نگرانی کرد. گروسی مدعی شد: «اعلام ایران مبنی بر ساخت موشک بالستیک هایپرسونیک نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای این کشور را تشدید می‌کند. ما شاهد هستیم که تمام این اعلام‌های ایران نگرانی‌ها و توجهات عمومی نسبت به برنامه هسته‌ای این کشور را افزایش می‌دهد.»

بازدید ناظران آژانس و احتمال صدور قطعنامه علیه ایران

خبرگزاری فارس در گزارشی ادعا کرده است: «اخیرا ایران پیامی درباره مذاکرات رفع تحریم‌ها از طریق انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای طرف آمریکایی ارسال کرد و امیرعبداللهیان روز شنبه ۱۴ آبان‌ماه در پاسخ به خبرنگار فارس اعلام کرد که منتظر پاسخ طرف آمریکایی هستیم.» درباره این مسئله نیز رویترز در گزارشی نوشته، تهران در دوم نوامبر اعلام کرده بود که هیئتی را به وین می‌فرستد تا اختلافات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را که در تلاش است فعالیت‌های هسته‌ای ایران را زیر نظر بگیرد، کم کند. اما مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این باره به رویترز گفته است: «ایران در نشست اخیر در وین درباره برنامه هسته‌ای خود هیچ چیز جدیدی ارائه نکرد، اما مذاکرات در هفته‌های آینده ادامه خواهد یافت.» گروسی مدعی شد: «آنها چیز جدیدی به همراه نداشتند، قرار است تا چند هفته دیگر در سطح فنی دوباره در ایران ملاقات کنیم.»

حالا بعد از انتشار این خبر، مجددا این خبرگزاری در گزارشی آورده که قرار است ناظران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با مقامات ایران نشستی فنی درباره پاسخ‌دهی ایران به سوالات اخیر آژانس داشته باشند. گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که رویترز آن را روز پنجشنبه رویت کرده، نشان می‌دهد که ایران با سفر مقامات دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل به ایران در ماه جاری برای پاسخ‌گویی به سوالات آژانس و شورای حکام درباره ذرات اورانیوم کشف‌شده در سه محل موافقت کرده است. ایران هنوز اطلاعات جدیدی در این باره ارائه نداده است، اگرچه پیشنهاد آن پیش از جلسه هفته بعد شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطرح شده است که به گفته دیپلمات‌ها، انتظار می‌رود قدرت‌های غربی در این نشست تلاش کنند قطعنامه‌ای علیه ایران صادر کنند که خواستار همکاری ایران در این زمینه باشد. بسیاری از دیپلمات‌ها این پیشنهاد ایران را تلاشی برای کاهش حمایت از صدور قطعنامه‌ای می‌دانند که مشابه آن در ماه ژوئن صادر شد؛ اگرچه بدون پیشرفتی محسوس. احتمال اینکه این اقدام تهران بتواند مانع از انتقاد رسمی شورای حکام شود، کم است.

یک دیپلمات ارشد در این باره گفت، آژانس امیدوار است این نشست با مقامات ایرانی آغاز روندی برای رسیدن به پاسخ‌های لازم باشد، اما پیشرفت ملموس هم باید در خود این نشست انجام شود. دیپلمات‌های دیگری مدعی شده‌اند، انگلیس، فرانسه، آلمان و آمریکا سعی دارند در شورای حکام، قطعنامه دیگری علیه ایران صادر کنند. یکی از دیپلمات‌ها مدعی شد که گمان نمی‌کند پیشنهادات اخیر ایران تغییری در این موضع ایجاد کند. به گفته این دیپلمات، آخرین قطعنامه، حمایت بیشتری را نسبت به قطعنامه ژوئن جلب خواهد کرد و با توجه به «تداوم پایبندی نکردن» ایران، سخت‌گیرانه‌تر خواهد بود.

بر اساس گزارش سه‌ماهه جدید، کل ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران با کاهشی ۲۶۷ کیلوگرمی تا ۳۰ مهر سال جاری به حدود سه هزار و ۶۷۴ کیلوگرم رسیده، اما حجم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد ایران نزدیک‌ به ۶۲ کیلو و ۳۰۰ گرم برآورده شده است که این رقم نسبت به آخرین گزارش آژانس در ماه سپتامبر، افزایش شش کیلو و ۷۰۰ گرمی را نشان می‌دهد.

بیانیه ضدایرانی تروئیکای اروپا

با وجود اینکه امیدواری برای آمدن ناظران آژانس بسیار است و ایران اعلام همکاری کرده است، اما سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان که دو کشور از آنها یعنی انگلیس و فرانسه دارای زرادخانه اتمی هستند، روز جمعه در بیانیه‌ای مدعی همکاری ناکافی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شدند. این سه کشور اروپایی در بیانیه‌ای به ابراز نگرانی از برنامه هسته‌ای ایران پرداختند. تروئیکای اروپا در این بیانیه اظهار داشتند: «از همکاری ناکافی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نگران هستیم. فعالیت‌های بی‌ثبات کننده ایران در خاورمیانه و منطقه را محکوم کرده و به مقابله با آن پایبند هستیم».

برگزاری نشست ویژه شورای حقوق بشر در مورد ایران

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با دبیرکل سازمان ملل از مواضع و اقدامات غیرسازنده برخی کشورها به شدت انتقاد کرد و گفت: «برخلاف منشور ملل متحد، تعداد معدودی از دولت‌های غربی با سوءاستفاده از مطالبات مسالمت‌آمیز در ایران، اقدام به تشویق خشونت و آموزش ساخت سلاح و کوکتل مولوتف در فضای مجازی و رسانه‌ای کردند که در نتیجه سبب کشتار پلیس و ناامنی در ایران شدند، تا جایی که زمینه را برای اقدام تروریستی داعش مهیا ساختند.» او با انتقاد از رفتار دوگانه برخی دول غربی، تلاش آنان جهت برگزاری نشست ویژه شورای حقوق بشر در مورد ایران را اقدامی مردود دانست و تاکید کرد:«نشست شورای حقوق بشر برای دولت‌هایی که مروج خشونت و ترور هستند، باید تشکیل شود و ‌نه در مورد جمهوری اسلامی ایران که مدافع واقعی حقوق بشر است و در اغتشاشات اخیر نیز عمیقا خویشتنداری به‌خرج داده است.» امیرعبداللهیان نسبت به تاثیرات منفی اقدام سیاسی شورای حقوق بشر بر همکاری‌های ایران با غرب هشدار داد. در این‌باره آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد با اشاره به وظایف شورای حقوق بشر، هرگونه مداخله سیاسی شورای حقوق بشر در امور کشورها را مردود خواند. او تاکید ایران بر دیپلماسی را ستود و درباره گفت‌وگوی لغو تحریم‌ها، احیای توافق را متضمن منافع تمامی طرف‌ها دانست. دبیرکل سازمان ملل ادامه همکاری‌های ایران با آژانس را گام مثبت تهران ارزیابی کرد.

ایران باید قدرت نظامی خود را افزایش دهد

حسن بهشتی‌پور، تحلیل‌گر سیاست خارجی درباره ساخت موشک بالستیک هایپرسونیک توسط ایران، با تاکید بر اینکه هر کشوری در تلاش است تا قدرت دفاعی خود را افزایش دهد، به هم‌میهن ‌گفت:«ایران در منطقه خاورمیانه است و باید قدرت خود را افزایش دهد. در این منطقه کشور عربستان با پیشرفته‌ترین جنگنده‌های آمریکایی، فرانسوی و انگلیسی تجهیز شده است و کشوری هم نسبت به این رویه اعتراض نمی‌کند، زیرا عربستان در مدل نظام غرب است. هرچند این کشور با وجود فشارهای آمریکا در مسئله نفت با کشور روسیه همراه است. با این حال تصور این است که این کشور نوکر آمریکا است. همراهی غرب با عربستان براساس منافع‌شان است، اما این همراهی توازن قدرت در منطقه خاورمیانه را برهم می‌زند.» این تحلیل‌گر سیاست خارجی با تاکید بر اینکه دخالت‌های آمریکا و غرب معادله قدرت در منطقه را برهم زده است، تاکید کرد: «ایران برای اینکه بتواند در این شرایط در خاورمیانه از خود دفاع کند، باید قدرت نظامی خود را افزایش دهد و هیچ کشوری حق ندارد مانع از این شود، زیرا جایگاه ایران ژئوپولیتیک است. این جایگاه از زمان صفویه تاکنون ویژه بوده و تغییری نکرده است و هر حکومتی در ایران حاکم باشد، نمی‌توان این جایگاه را نادیده گرفت. بنابراین ایران برای اینکه بتواند در برابر تهدید‌ها مجهز باشد و قادر به دفاع از خود باشد، یکی از این راه‌ها این است که موشک بسازد بدون تردید اگر می‌توانست هواپیمای جنگنده مدرن هم بسازد قطعا این کار را می‌کرد اما هنوز به اون فناوری نرسیده است. البته برای دفاع از کشور تنها راه تجهیزات نظامی نیست، بلکه باید به قدرت تولید، اقتصاد، مشارکت مردم در نهادهای حکومتی و قدرت فرهنگی و سایر مولفه‌ها توجه کرد و نباید فقط به عامل نظامی توجه کرد.»

بهشتی‌پور با تاکید بر اینکه کشورهای غربی با افزایش قدرت نظامی ایران مخالفت می‌کنند، اظهار کرد: «اگر غرب و آمریکا به دنبال صلح و ثبات در منطقه ناآرام در خاورمیانه هستند، نباید موازنه قدرت را برهم بزنند. البته ایران در کنار تجهیز نظامی، باید به سمت افزایش قدرت و تنش‌زدایی با غرب برود. اینکه همیشه با غرب در تنش باشیم و و دشمنان را تحریک کنیم، سیاست صحیحی نیست. لازم است تلاش کنیم با دیپلماسی کشورهای دشمن را خنثی کنیم، کشورهای خنثی را دوست و کشورهای دوست را به متحدان تبدیل کنیم.»

آمدن ناظران آژانس نشانه خوبی است

بهشتی‌پور درباره آمدن بازررسان و ناظران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران، گفت: «ارزیابی دولت این بود که می‌توان سوالات آژانس را به صورت سیاسی پاسخ داد، زیرا فشارها سیاسی است، اما با گذشت زمان دولت متوجه شد می‌توان در چارچوب آژانس به نتیجه بهتر رسید و تنها زمان از دست رفته است. بنابراین ایران اعلام آمادگی کرد که با آژانس موضوع را حل کند. امیدوارم این مسئله حل شود و مطمئن هستم با آمدن ناظران و بازدید از این سه مکان که درصد غنی‌سازی اورانیوم آن زیر پنج درصد است، ناظران پاسخ قانع‌کننده‌ای را دریافت خواهند کرد و نیازی به این نخواهد بود که قطعنامه‌ای علیه ایران صادر شود.» او معتقد است تنها مشکل درباره پرونده هسته‌ای ایران با آژانس این است که این سه مکان را اعلام نکرده بود وگرنه تمامی فعالیت‌های هسته‌ای ایران زیر نظر آژانس است.

تحلیل‌گر سیاست خارجی درباره برگزاری نشست ویژه شورای حقوق بشر در مورد ایران نیز تاکید کرد: «توجه به بعد سیاسی این موضوع مهم است. حقوق بشر موضوع جهانی است و حتی کشورهایی که در موضوع هسته‌ای از ایران طرفداری می‌کردند، در مورد مباحث حقوق بشر دیدگاه دیگری دارند.» او ادامه داد: «حقوق بشر میراث جهانی است و استانداردهایی برای آن تعیین شده و هر کشوری آن را زیرپا بگذارد، با آن کشور برخورد می‌شود. همانگونه که ایران در مورد حقوق بشر، عربستان را محکوم می‌کند، سایر کشورها هم درباره نوع رفتار در داخل کشور، می‌‌توانند ایران را محکوم کنند. تنها ایراد این است که این مداخلات به صورت نظامی و براندازانه یا برنامه‌ریزی برای جنگ داخلی باشد، در این شرایط است که ایران می‌تواند واکنش داشته باشد. بهتر است مسئولان به این امر توجه کنند که بهانه حقوق بشری به کشورها ندهند.»