ستاره لطفی- این روزها بسیاری از بیلبوردهای تبلیغاتی شهر تهران آثار تالیفی برخی از نویسنده‌ها و تصاویر آنان اختصاص یافته است، این حرکت فرهنگی به مناسبت هفته کتاب و با هدف تبلیغ کتاب‌خوانی از سوی سازمان زیبا سازی شهرداری تهران و چند مجموعه فرهنگی دیگرانجام گرفته است.

اگرچه به نظر می‌رسد این اقدام شهرداری تهران یک عمل فرهنگی و در راستای تشویق به کتاب‌خوانی است، اما آنچه بیشتر از این عمل فرهنگی شهرداری به چشم می‌آید این است که شهرداری در اجرای این پویش، به سلیقه‌های مختلف توجه نداشته است و اغلب کتب و نویسنده‌های معرفی شده در این سازه‌های تبلیغاتی، یک تفکر خاصی را نمایندگی می‌کنند و غالبا همفکر و همسو با شهردار تهران یا طیف فکری وی هستند.

گزینشی عمل کردن شهرداری تهران در انتخاب کتاب‌ها و نویسندگان برای تبلیغات شهری، زمانی بیشتر به چشم می‌آید که سری به پیشخوان کتابفروشی‌ها بزنیم و لیست کتاب‌های پرفروش‌ها را ببینیم یا پای صحبت نویسندگان شهیری بنشینیم که چگونه با وجود مشکلات و فیلترهای فراوان وزارت ارشاد، اما کتاب‌هایشان در این لیست فرهنگی شهرداری جایی ندارند.

شعار امسال این پویش « ما همانیم که می‌خوانیم » نیز این باور را تقویت می‌کند که شهرداری تهران در ترغیب مردم به کتاب‌خوانی خط‌کشی مورد نظر خود را اعمال کرده و دست به تبلیغ کتاب‌ها و نویسندگانی زده است که سلیقه طیف محدودی از جامعه را پوشش می‌دهند. بدیهی است این اقدام به زعم مسئولان شهرداری، فرهنگی، نه تنها حرکت مثبتی تلقی نمی‌شود که تنها تبلیغ یک جریان و تفکر خاص از جیب اموال عمومی همه شهروندان پایتخت به حساب می‌آید.

حذف نویسندگان نامی در تبلیغات شهری

از سویی دیگر، میدان دادن به برخی از نویسنده‌های گمنام و حذف کردن نویسنده‌های نامی که آثارشان مورد اقبال عمومی است، این ذهنیت را ایجاد می‌کند که شهرداری تهران و مجموعه‌های فرهنگی دخیل در این پویش، براساس رویه معمول در این چهاردهه اخیر تبعیت کرده و با اقدام به زعم آنان فرهنگی، با کم‌رنگ کردن تنوع و سلایق به دنبال ایجاد شکاف دیگری بر پیکره جامعه هستند، آن هم درست در زمانه‌ای که بسیاری از کارشناسان معتقدند که جامعه ایران بشدت دوشقه شده است و خطر تقابل‌های خطرناک بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود.

البته مدیران شهری خود، به این باور اعتقاد ندارند و مدعی شدند در این پویش همه سلایق را مدنظر قرار داده‌اند. همین چند روز پیش رضا صیادی، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران به مهر گفته: «در این پویش سعی شده با انتخاب بیش از ۶۰ نویسنده و عنوان کتاب، ژانرهای مختلف و نیز سلایق مخاطبین لحاظ شود.»
وی همچنین عنوان کرده که سازمان زیباسازی شهر تهران با اکران فرهنگی کتاب‌ها و نویسندگان شاخص معرفی شده توسط کارگروه مشترک با وزارت ارشاد اسلامی، حوزه هنری و نهاد کتابخانه‌ های عمومی کشور با تلاش در حفظ تنوع نویسنده‌ها و ژانر کتاب‌ها در بیش از ۶۰۰ سازه فرهنگی و تجاری پایتخت، به استقبال هفته کتاب رفته است.

سابقه گزینشی عمل کردن مدیران شهرداری

البته این اولین بار نیست که شهرداری تهران به همراه برخی از سازمان‌های فرهنگی دیگر در تبلیغات محیطی کتاب، تصاویر نویسندگان شهیر و صاحب سبک را نادیده می‌گیرند و بیشتر به ناشران و نویسندگانی میدان می‌دهند که مبلغ یک خط فکری خاص هستند. پارسال در هفته کتاب این موضوع باز تکرار شد و بر روی سازه‌های تبلیغاتی شهر، تصویر نویسندگان و شاعرانی به همراه آثارشان نشست که اغلب آنان نه مشهور بودند و نه متعلق به اقشار و دیدگاه‌ها و سلایق مختلف.

سال گذشته جهت دار بودن تبلیغ نویسنده‌ها تا جایی بود که از دید مردم پنهان نماند و انتقادات زیادی به این نویسنده‌های گزینشی و آثارشان از سوی فعالان فرهنگی، مردم و کاربران شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت.
سعید حجاریان، فعال سیاسی پارسال وبه دنبال حواشی بنرهای پارسال هفته کتاب در تهران در توئیترش نوشت: «ماحصل سیاست‌های فرهنگی کشور را در برخی بنرهای هفته کتاب و سوابق وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش می‌بینیم. روز به روز وامی‌ترقیم!».

تبلیغ کتاب‌های مدنظر شهرداری از جیب مردم

سازه‌های تبلیغاتی تهران در حالی از سوی سازمان زیباسازی شهرداری تهران به تبلیغات کتاب‌های خاص اختصاص یافته است که این سازه‌ها یکی ازمنابع درآمدی شهرداری تهران است و درآمد حاصله از آن خرج امور شهری مانند الودگی هوا، حمل و نقل و هزاران مشکل ریز و درشت دیگر می‌شود، اما این پول در این مدت تبلیغات فرهنگی شهرداری تهران، قرار است به خزانه شهری واریز نشود و خرج امور فرهنگی شود. اموری که بسیاری نسبت به جهت‌دار بودن آن اعتراض دارند و معتقد هستند به خاطر گزینشی انتخاب کردن نویسندگان و ناشران، نه تنها چنین کتاب‌ها و نویسندگانی قادر به ترغیب مردم به کتاب‌خوانی نیستند، بلکه حتی ممکن است باعث تبلیغ منفی شود و مردم را از کتاب خواندن دور کند. به ویژه در این فضای دوقطبی جامعه که هر روز عمیق‌تر از دیروز می‌شود و تقابل‌ها آشکارتر خود را نشان می‌دهد.

شکی نیست تبلیغ کتاب در بیلبوردهای شهری می‌تواند حرکتی مثبت تلقی شود، اما انتخاب تنها یک طیف از جامعه بدون در نظر گرفتن فاکتورهایی مثل کیفیت، اقبال عمومی و ... نه تنها خدمت‌گزاری به مردم محسوب نمی‌شود، بلکه هزینه از اموال عمومی برای معرفی قشری خاص تلقی می‌شود. افزون بر این، این اقدام شهرداری در ندیدن سلایق مخاطبان خود، در تبلیغات کتاب و کتاب‌خوانی می‌تواند شکاف‌های به وجود آمده در چند وقت اخیر را عمق بیشتری ببخشد این حرکت شهرداری تهران را می‌توان تحریک معترضان به ناآرامی بیشتر، تلقی کرد.