دعوای رفراندوم!

روز نو :با بالا گرفتن صدای اعتراضات، برخی ایده‌های مختلفی را درباره مواجهه با آن مطرح می‌کنند. گروهی سخن از اجرای رفراندوم را به میان می‌آورند و تأکید دارند که استفاده از ظرفیت قانون اساسی دربرگزاری رفراندوم می‌تواند مشکلات کشور را کاهش دهد و تنش‌ها را به حداقل برساند. در قانون اساسی جمهوری اسلامی برگزاری رفراندوم در مسائل حساس پیش‌بینی شده است. اما معمولا طرح این موضوع با واکنش منفی اصول‌گرایان و برخی از جریانات سیاسی مواجه می‌شود. چندی پیش که چهره‌های مختلف برگزاری رفراندوم را برای عبور از مشکلات کشور پیشنهاد دادند؛ اصول‌گرایان یک صدا نسبت به آن واکنش منفی نشان دادند.

در اصل پنجاه و نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است: «در مسائل بسیار مهم اقتصادی, سیاسی, اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه‌پرسی و مراجعه مستقیم به آراء مردم صورت گیرد. در خواست مراجعه به آراء عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد.»
گسترش ناآرامی‌ها در کشور و ادامه آن در نزدیک به 50 روز وناتوانی سازوکارهای موجود در نظام سیاسی یک بار دیگر سبب طرح این امکان قانونی در فضای ملتهب کنونی شد.چندی پیش مولوی عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان در نماز جمعه این شهر با توجه به اعتراضات و مسائل کشور در خطبه‌های خود پیشنهاد داد که در کشور همه‌پرسی برگزار شود. پیش از این هم گروه‌های مختلفی از اصلاح‌طلبان برگزاری همه‌پرسی را در مسائل مهم نیز پیشنهاد داده بودند. از جمله در موضوع برجام در دولت روحانی بسیاری پیشنهاد می‌دادند با توجه به بالا گرفتن اختلافات همه‌پرسی برگزار شود. مشابه همین اتفاق درباره لوایح اف‌ای‌تی‌اف هم رخ داد. ولی این مسئله رخ نداد.

حالا با توجه مشکلات کشور برخی نیز برگزاری همه‌پرسی را پیشنهاد می‌کنند. اما این بار هم اصول‌گرایان به شیوه گذشته از این پیشنهاد استقبال نمی‌کنند و حتی نسبت به آن نیز واکنش منفی نشان می‌دهند.
اصول‌گرایان معتقد هستند برگزاری اولین همه‌پرسی در ایران نظر مردم را مشخص کرده و به برگزاری مجدد همه‌پرسی نیازی نیست. علیرضا پناهیان، سخنران مذهبی جریان اصول‌گرایی در واکنش به سخنان اخیر مولوی عبدالحمید گفت:« هرکسی در طول تاریخ انقلاب اسلامی از لحاظ سیاسی شکست خورده، از کلمه رفراندوم استفاده کرده است. ای عالمان دینی، شما بیشتر و بهتر از هرکس دیگر شومی حرف تفرقه‌افکنانه را می‌دانید.»

به گزارش تسنیم، او افزود: «یک فردی به عنوان عالم دینی سخنانی مثل رفراندوم و ظلم به زن مطرح کرده است. این‌ها واقع‌بینانه نیست؛ اشکالش هم همین است. برای اینکه عالم دینی همیشه سخنان واقع‌بینانه می‌زند. آقای عبدالحمید! رفراندوم را به دوستان دیکتاتور سعودی‌تان پیشنهاد نمی‌دهید؟ تحریک به‌ آشوب را پایان دهید.»

سید محمد حسینی، معاون امور مجلس رئیس‌جمهور ظهر دیروز(سه‌شنبه ۱۷ آبان) با حضور در دانشگاه تربیت مدرس، در نشست پرسش و پاسخ با دانشجویان این دانشگاه حاضر شد. به گزارش فارس، سید محمد حسینی معاون امور مجلس رئیس‌جمهور در این مراسم که با عنوان «جمهوری اسلامی، آزادی و حق اعتراض» برگزار شد، هنگامی که در ابتدای سخنرانی با شعار دانشجویان مواجه شد، گفت: «ما آمده‌ایم تا حرف‌های شما را بشنویم و با شعار آزادی موجب دیکتاتوری نشوید و با آزادی بیان مقابله نکنید.»
معاون پارلمانی رئیس‌جمهور گفت: «در دوران اختناق، دیکتاتوری و استبداد شاهنشاهی که با حمایت آمریکا در کشور حاکم بود، لایحه‌ای تصویب شد که امام (ره) نسبت به تحقیر ایرانیان در این لایحه اعتراض کرد و همین موجب تبعید امام شد.»

وی در ادامه در واکنش به شعار دانشجویان مبنی بر لزوم آزادی بیان در کشور، افزود: «ما تنها حکومت و نظام در جهان هستیم که براساس رفراندوم بنا شد و هیچ نظامی تاکنون آرای مردمی نداشت. کارنامه منافقان را بررسی کنید ببینید که این‌ها در سال 1360 اعلام جنگ مسلحانه کردند و ۱۷ هزار نفر در کشور قربانی ترور هستند که همه با حمایت آمریکا بود.»

معاون رئیس جمهور تاکید کرد: «قبول داریم که کاستی وجود دارد و در تلاش برای رفع آنها هستیم. رئیس جمهور هم تاکید دارد، حرف‌ها شنیده شود. در مجلس هم حرف‌های زیادی زده می‌شود. در قانون اساسی رفراندوم پیش‌بینی شده، اما مگر می‌شود اصل نظام به رفراندم گذاشته شود؟ رفراندوم برای مواردی است، نه اصل نظام.»

حمیدرضا ترقی،عضو حزب موتلفه اسلامی نیز از اساس برای برگزاری همه‌پرسی ضرورتی نمی بیند. او در گفتوگویی که با ایلنا داشته گفته: «مردم همینی هستند که روز جمعه شما مشاهده کردید. این‌ها مردم هستند. اکثریت مردم این‌ها هستند و حرف‌شان این نیست. یک عده اقلیت جزیی در کشور در یکی، دو ماه اخیر با اغتشاش و خراب‌کاری خواستند موضع خودشان را نسبت به نظام اعلام کنند. این‌ها نه اهل گفت‌وگو هستند، نه دنبال بحث اقتصادی هستند و نه با قانون اساسی کار دارند، کلاً با اسلام و با اصل نظام مشکل داشتند و شعارشان هم همین بود که «اصل نظام نشانه است» بنابراین این‌ها دنبال رفراندوم نیستند و طبیعی است برای یک اقلیت جزئی که حداکثر یک درصد جمعیت کشور می‌شوند نمی‌آیند قانون اساسی را به رفراندوم بگذارند.»

ترقی افزوده: «در هیچ کشوری نمی‌آیند برای نظر یک اقلیت همه‌پرسی بگذارند. شما یک کشور پیدا کنید که برای این‌ مسائل رفراندوم بگذارد. رفراندوم یک مسیر مشخص دارد باید یک معضلی در کشور باشد که به وسلیه هیچ دستگاه قانون‌گذاری و اجرایی حل نشود آن وقت بیایند آن را به رفراندوم بگذارند.»

حجت الاسلام حکمتعلی مظفری؛ رئیس دیوان عدالت اداری نیز ر.وز گذشته در نطق پیش از دستور جلسه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به این موضوع پرداخت و به رخ دادن اتفاقات تلخ و ناگواری در ماه های اخیر در کشور اشاره کرد و گفت: «این اتفاقات موجب شد که ملت شریف ایران روز به روز شناخت عمیقی نسبت به دشمنان دیرینه خود پیدا کنند. امسال استکبار جهانی با تمام وجود و ابزار به مبارزه انقلاب اسلامی آمده است و حضور در این راهپیمایی دشمنان را ناکام گذاشت و مردم حماسه دیگری خلق کردند و این نوعی همه‌پرسی و تایید نظام است. جامعه قضایی کشور و مجموعه دیوان عدالت اداری با قوت در کنار مردم و آرمان‌های الهی انقلاب اسلامی تا زمانی که رهبر معظم انقلاب پرچم ولایت را به دست امام زمان (عج) رساند، ایستاده است.»
با این حال اصلاح‌طلبان نظر دیگری دارند. به گزارش اعتمادآنلاین حسین نورانی‌نژاد، سخنگوی حزب اتحاد ملت در این باره گفته: «گذار مسالمت‌آمیز و قانونی به شاخص‌های قابل قبولی از دموکراسی از طریق رفراندوم و اصلاح ساختاری تا سطح تغییر قانون اساسی روزبه‌روز طرفداران بیشتری کرده است. راهی که شاید آخرین تیر در ترکش طرفداران اصلاح از درون ساخت قدرت باشد.»

اشرف بروجردی فعال سیاسی اصلاح طلب نیز در گفت‌وگو با ایلنا، درباره این‌که امروز با توجه به شرایط کشور بحث برگزاری همه‌پرسی و اصلاح قانون اساسی در برخی از مسائل مطرح می‌شود آیا واقعا چنین سازو کاری در کشور ما وجود دارد، گفت:«این‌که اصولا ما بتوانیم وارد فاز نظرخواهی عمومی یا رفراندوم شویم هم مبنای قانونی و هم تجربه جهانی در این مورد وجود دارد و هم این‌که شرایط جامعه ما به‌گونه‌ای است که این امر را می‌طلبد. منتها امروز شرایط به گونه‌ای است که دیگر شما نمی‌توانید مسائل کوچک را به رفراندوم بگذارید، زیرا مردم امروز مطالبه‌شان فراگیرتر از بحث گشت ارشاد و برجام و ... است.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب یادآور شد: «آن‌قدر به درخواست‌های مردم بی‌تفاوتی شده که من فکر نمی‌کنم در این مقطع نظرخواهی عمومی بتواند جواب دهد. اما این مسئله بسیار خوب است که بتوانیم در برخی مسائل رفراندوم برگزار کنیم.»

وی با بیان این‌که در این مقطع زمانی و تاریخی و باتوجه به میزان مطالبه مردم برگزاری همه‌پرسی قابلیت اجرایی ندارد، عنوان کرد: «آنچه شما به عنوان اصل یا یک موضوع برای رفراندوم مطرح می‌کنید بخشی از مطالبه عام مردم است؛ توجه داشته باشید مطالبه مردم امروز بسیار فراگیر شده است بنابراین به نظرم در این مقطع تاریخی برگزاری همه‌پرسی پاسخگو نخواهد بود و به نتیجه نمی‌رسد.»

بروجردی درخصوص این‌که امروز مردم چه مطالبات گسترده و فراگیری دارند، بیان کرد: «مردم امروز به تغییر مدیریت، برخی ساختارها و رفتارها می‌اندیشند نه به فلان نیاز کوچک اولیه‌شان. اگرچه نیازهای اولیه قابلیت پاسخگویی دارد و می‌تواند به رفراندوم گذاشته شود اما مطالبات گسترده‌تر از آن‌ها است. البته باید این کار قبلا صورت می‌گرفت ای کاش آن موقع که همه گفتند و اصلاح‌طلبان مخصوصا بر رفراندوم تاکید کردند این کار صورت می‌گرفت اما متهم شدند به این‌که حاکمیت را زیر سوال می‌برند. آن چه که امروز به عنوان مطالبه عمومی مردم می‌توان بر آن تکیه کرد تغییر در برخی ساختارها و یا به عبارتی شاید بتوان گفت به رفراندوم گذاشتن اصل قانون اساسی است که این برای مردم قابل قبول است و پای صندوق می‌آیند، ولی مشکل ما این است که اعتماد مردم به همان زمانی برگشته که می‌گفتند بنویسید خاتمی و بخوانید ناطق نوری.»