چشم زاکانی به اتوبوس‌های دست دوم جام جهانی

روزنو :شهرداری تهران با گردش مالی هزاران میلیاردی از تامین اتوبوس شهری برای پایتخت ناتوان است و ناچار دست به سوی اتوبوس‌های فرسوده دراز کرده است. مدیران این مجموعه یک زمانی از خرید اتوبوس‌های فرسوده اروپایی سخن به میان ‌می‌آوردند، زمانی دیگر اتوبوس‌های فرسوده ترکیه مدنظر بود، اکنون هم اتوبوس‌های دست دوم جام جهانی رویای مدیران شهرداری است و آنان چشم به قطر دوخته‌اند تا شاید اتوبوس‌های جام جهانی قطر را خریداری کنند.

آن‌گونه که مدیران شهری ‌می‌گویند، تهران حداکثر ۸۰۰۰ اتوبوس نیاز دارد و اتوبوس‌های توزیعی دولت فقط توانسته بخشی از این مشکل حمل و نقل پایتخت را برطرف کند، تامین رقم باقی مانده نیز خارج از توان تولیدات داخلی در کوتاه مدت است. آنها ‌می‌گویند حل مشکل اتوبوس‌های پایتخت راه‌کاری جز واردات اتوبوس ندارد و خرید اتوبوس‌های جام جهانی یکی از گزینه‌هایی است که ‌می‌تواند این مشکل را برطرف کند.

توپ خرید اتوبوس‌ دست دوم در زمین بخش خصوصی

البته شهرداری تهران توپ خرید اتوبوس‌های دست دوم جام جهانی را به زمین بخش خصوصی انداخته است. روز گذشته، سخنگوی شهرداری تهران در واکنش به ادعای برخی رسانه‌ها مبنی بر اینکه شهرداری می‌خواهد اتوبوس‌های دست دوم جام جهانی را خریداری کند، گفت: «شهرداری تهران اتوبوس دست دوم نمی‌خرد، بلکه از بخش خصوصی خرید خدمت می‌کند و ما نمی‌دانیم که بخش خصوصی می‌خواهد اتوبوس‌های جام جهانی را بخرد و یا اتوبوس‌های آلمانی را خریداری ‌می‌کند.»

وی با بیان اینکه تهران بر اساس طرح جامع حمل و نقل حداقل ۶۰۰۰ و حداکثر به ۸۰۰۰ اتوبوس احتیاج دارد و روزی که ما شهرداری تهران را تحویل گرفتیم تعداد اتوبوس‌ها تنها ۱۸۰۰ دستگاه بود که برخی از آنها نیز به دلیل فرسودگی و یا نیاز به تعمیرات در یک سال اخیر از چرخه خدمت‌رسانی خارج شدند، افزود:«در حال حاضر ما ۴۲۰۰ اتوبوس کم داریم تا بتوانیم سرفاصله حرکت اتوبوس‌هایمان را کم کرده و از اتلاف وقت و معطلی شهروندان بکاهیم و تراکم و تجمع مردم در اتوبوس‌ها کم شود؛ اما جای سوال است که آیا ظرفیت کشور و بودجه شهرداری و دولت اجازه خرید و تامین ۴۲۰۰ دستگاه اتوبوس را می‌دهد؟ حتما نه. ما می‌توانیم حرف بزنیم و وعده بدهیم اما با اتکا به ظرفیت‌های فعلی این مهم رخ نمی‌دهد.»

سخنگوی شهرداری تهران گفت:«ورود اتوبوس دست دوم بخشی از یک پازل بزرگ برای تامین اتوبوس تهران است، البته اولویت ما فعالیت اتوبوس دست دوم نیست؛ اما تولید داخلی و تامین مالی اتوبوس نو سخت است. چرا که برای خرید یک اتوبوس نو تولید داخل باید پنج میلیارد تومان هزینه کنیم، در حالیکه یک اتوبوس دست دو‌می‌که ساخت کشور اروپایی است و کمتر از پنج سال فعالیت کرده و تمام استانداردهای محیط زیستی و ایمنی را پاس می‌کند تنها یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان قیمت دارد و بخش خصوصی متعهد شده که این اتوبوس‌های دست دوم پنج تا ۱۰ سال فعالیت می‌کنند و حالا وقتی ما به اتوبوس احتیاج داریم و قیمت آن پایین و کارایی آن بالا است و بخش خصوصی نیز کارکرد آن را تضمین می‌کند چرا خرید خدمت نکنیم؟»

ایده واردات اتوبوس جام جهانی

اولین بار ایده واردات اتوبوس‌های جام جهانی به تهران را چند وقت پیش یک عضو شورای شهر تهران در حاشیه هجدهمین نمایشگاه حمل و نقل، عمران و خدمات شهری اعلام کرد. در همین رابطه یک عضو شورای شهر تهران در جمع خبرنگاران اعلام کرد که شهرداری برای نوسازی ناوگان اتوبوس‌رانی شهر تهران نیم نگاهی به اتوبوس‌های جام جهانی قطر دارد.

یک عضو دیگر شورای شهر تهران نیز تصمیم شهرداری برای واردات اتوبوس به تهران را تایید می‌کند. پرویز سروری، نایب رییس شورای شهر تهران به رسانه‌ها گفت: «دولت باید اجازه دهد مازاد را از بیرون کشور واردات داشته باشیم. بی تردید حمل و نقل عمو‌می ‌از اهمیت به‌سزایی برخوردار است و آلودگی هوا، ترافیک و… به این موضوع مرتبط است و جان مردم مهم است.»

البته این تصمیم تازگی ندارد و پیش از این نیز علیرضا زاکانی، شهردار تهران پیشنهاد واردات اتوبوس خارجی کارکرده را مطرح کرده بود. علیرضا زاکانی اواخر زمستان ۱۴۰۰ در نامه‌ای به رییس‌جمهور درخواست کرده بود تا دولت با واردات فوری ۱۰۰۰ اتوبوس دست دوم تک‌کابین از ترکیه با میانگین عمر فعلی ۱۳ سال و بازسازی در حد قابل استفاده با استانداردهای یورو ۲ با معافیت از هرگونه عوارض گمرکی موافقت کند.

مخالفت مجلس با خرید اتوبوس دست دوم خارجی

اگرچه موضوع خریداری اتوبوس دست دوم خیلی وقت است که مطرح شده و مدیران شهری واردات اتوبوس کارکرده را راه حل مشکلات حمل و نقل پایتخت می‌دانند، اما مجلس همواره با خرید اتوبوس دست دوم خارجی مخالفت کرده است.

همین چند روز پیش، رئیس کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلا‌می‌نظر مخالف خود را با خرید اتوبوس‌‌های دست دوم خارجی مطرح کرد. عزت‌الله تالارپشتی در این زمینه به رسانه‌ها گفت:«ما با واردات اتوبوس دست دوم به کشور مخالف هستیم و اگر قرار است اتوبوسی به کشور وارد شود، باید نو باشد تا از کمپانی ذی‌‌ربط بتوان امتیازاتی گرفت.» این نماینده مجلس با بیان اینکه واردات اتوبوس دست دوم شناسنامه، خدمات پس از فروش، شرایط مطلوب تامین قطعه و... ندارد گفت:«متقاضی باید شناسایی شود تا به تناسب نیاز، میزان تقاضای خود را به تولید‌کننده اعلام کند و آن شرکت هم بر اساس سفارش دریافت شده، نسبت به ساخت اقدام کند. تالارپشتی گفت: تولیدکنندگان اتوبوس نباید فقط بر نیازهای داخلی تمرکز کنند؛ کشور ما در چهارراه بین‌المللی واقع شده و این ظرفیت وجود دارد که به بسیاری از کشورهای دنیا اتوبوس صادر کنیم. بنابراین باید تمرکز ما هم پاسخ به نیاز داخلی و هم صادرات باشد.»

خرید اتوبوس کارکرده می‌تواند بستر بروز فساد باشد

برخی می‌گویند پشت خرید اتوبوس دست دوم نیزاحتمال سواستفاده مالی وجود دارد، چرا که قیمت کالای دست دوم -برخلاف کالاهای نو که معیار ارزش‌گذاری آن روشن، شفاف و قابل ارزیابی است- معیارمشخصی ندارد و براساس توافق طرفین قیمت‌گذاری می‌شود و همین می‌تواند تردیدهای را در مورد سلامت معامله ایجاد کند.

به همین دلیل خرید اتوبوس‌های دست دوم منتقدانی دارد. این منتقدان معتقدند اصرار بر خرید اتوبوس کارکرده می‌تواند بستر بروز فساد باشد و تاکید بر واردات اتوبوس بجای عقد قرارداد با شرکت‌های داخلی تنها به معنای رشد دلال‌های اتوبوس دست دوم است.