روز نو :چند روز پیش بود که یکی از منابع خبری آنچنان با آب و تاب از واردات 50 تنی داروهای آنتی بیوتیک گزارش تهیه کرد که گویی یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای دولت در حوزه بهداشت در حال رقم خوردن است، اما گزارش‌ها از تداوم مشکلات مردم در تامین دارو به خصوص داروهای آنتی‌بیوتیک حکایت دارد. در حالی که انتظار می‌رود تا با واردات دارو بخشی از مشکلات مردم در این زمینه برطرف شود روز گذشته رئیس هیات مدیره دیده بان شفافیت و عدالت با ارسال نامه‌ای به معاون اول رئیس جمهور نسبت به کمبود حدود 200 قلم دارو در آینده‌ای نزدیک هشدار داد. احمد توکلی در این نامه مقصر دانستن شرکت‌های تولیدکننده آنتی‌بیوتیک را مصداق «گم کردن سوراخ دعا» عنوان کرده و خواستار برخورد با عاملین این معضل شد. مشکل همیشگی کمبود دارو این‌بار برای بیماری‌های ساده و فصلی مانند سرماخوردگی فراگیر شده است. این معضل حالا وارد فاز جدید قرص‌ها و شربت‌های آنتی‌بیوتیک، به‌خصوص برای کودکان شده است. خانواده‌های ایرانی که بیمار دارند در داروخانه‌های کشور سرگردان هستند و دغدغه‌ی پیدا کردن داروهای نسخه خود را دارند.

بررسی‌ها در داروخانه‌های شهر تهران نشان می‌دهد که داروهای آنتی‌بیوتیک همچون کواموکسی‌کلاو و سفیکسیم ۱۰۰ برای کودکان و همچنین شربت دیفین‌هیدرامین، استامینوفن، بُرُم هگزین، ایبوبروفن، با کمبود مواجه است. یک متصدی داروخانه گفت:«این مشکل پیش از شیوع ویروس آنفولانزا و سرماخوردگی در کشور هم وجود داشته و داروهای آنتی‌بیوتیک به‌صورت قطره‌چکانی توزیع می‌شده است.» او همچنین عنوان کرد که داروهای خارجی از این نوع هم چند ماهی است که وارد نمی‌شود.رضا صمدی در این باره گفت:«شربت استامینوفن برای فرزندم پیدا نکردم و مسئول داروخانه پرسید که امکان بلع قرص دارد و قرصش رو از سر اجبار برای بچه گرفتم.»یکی از همراهان بیمار نیز گفت: «داروها به شدت گران شدند و مسولین فکر می‌کنند همه در ایران بیمه دارند. اول این‌که؛ خیلی‌ها بیمه ندارند و افزایش قیمت بیمه و ویزیت پزشک کمرشکن است، دوم این‌که؛ آن‌هایی که بیمه دارند هم برای استفاده باید از هفت‌خوان رستم بگذرند. سوم این‌که؛اکثر پزشک‌ها در دفترچه داروهایی می‌نویسند که شامل بیمه نیست و خلاصه یک بیماری ساده حدود 300 هزار تومان هزینه دارد.»

محمدولایی، بازنشسته هم گفت:«دراستان کهگیلویه وبویراحمد فقط برای قوم وخویش دارو هست و بقیه باید با دلال‌ها مشورت کنند، طوری که یک عدد سرم تزریق را 200هزارتومان خریدیم. البته داروی قند که از دو میلیون تومان گذشته و توان خریدش را نداریم.»

دارویار، هیزمی بر آتش کمبود داروها

سید علی فاطمی، نائب رئیس انجمن داروسازان ایران در خصوص علت افزایش قیمت بی‌رویه داروها و کمبود آن گفت:«طرح دارویار به خوبی اجرا نشده و حتی برعکس عمل کرده است. این طرح اگر درست اجرا می‌شد، صنعت ما را از ارز دولتی آزاد می‌کرد و دیگر کارخانه‌‌ها معطل ارز دولتی نمی‌‌ماندند و با ارز نیمایی، که به وفور وجود دارد کارشان انجام می‌شد. متاسفانه قیمت‌گذاری درست انجام نشد و با اعتراضات، فوری متوقف شد. طرح دارویار به جای این‌که کمبودهای دارویی را دو ماهه برطرف کند این کمبودها را تشدید هم کرده است.»

تجویز بی‌رویه یا کم‌کاری نهادهای مسئول؟

مهرماه سال جاری بود که زمزمه‌های کمبود آنتی‌بیوتیک مخصوص کودکان از گوشه و کنار کشور به گوش رسید؛ این کمبودها تا جایی ادامه یافت که رئیس جمهور و نمایندگان مجلس نیز به آن واکنش نشان داده و نسبت به کمبود داروها تذکر دادند. چند روز پس از این مسئله، خبر استعفای بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا و دارو منتشر شد اما کمبودها همچنان تا چند روز اخیر ادامه داشته و در نهایت بامداد روز شنبه، یک محموله 50 تنی از داروهای آنتی‌بیوتیک وارد کشور شد؛ اگرچه هنوز مشخص نیست میزان آنتی‌بیوتیک‌های وارد شده به کشور پاسخ‌گوی نیاز کشور خواهد بود یا خیر اما ابهامات زیادی درباره علت کمبود این دارو در کشور مطرح است.یکی از مسائلی که از روز ابتدایی کمبود آنتی‌بیوتیک‌ها به‌عنوان علت این کمبود از سوی مسئولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو مطرح شد؛ بحث تجویز و مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور بود. از جمله مقاماتی که در این باره به اظهارنظر پرداخت بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت بود که اعلام کرد:«میانگین تجویز دارو در نسخ، 1.5 قلم در دنیا است اما در ایران به‌طور میانگین 4 قلم دارو در هر نسخه تجویز می‌شود که این موضوع مصرف دارو را در کشور بالا برده است.» اما آیا کمبود آنتی‌بیوتیک‌ها صرفاً به مصرف و تجویز بی‌رویه آن مربوط است؟ باید توجه داشت که تجویز و مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها سال‌هاست که در کشور وجود دارد و مسئله جدیدی نیست که به تنهایی منجر به کمبود این دارو در کشور شود.

هشدار نسبت به کمبود جدی دارو

رئیس هیات مدیره دیده‌بان شفافیت و عدالت نامه‌ی خود به معاون اول رئیس جمهور نسبت به کمبود حدود 200 قلم دارو در آینده‌ای نزدیک هشدار داد. در این نامه آمده: «احتراماً پیرو مذاکره تلفنی حدود ۳ ماه قبل و پیش‌بینی کمبود دارو به دلیل اقدامات ناصواب و غیرمسئولانه مسئولین سازمان غذا و دارو در طرحی به نام دارویار، به دلیل عدم توجه به تذکرات دیده‌بان شفافیت و عدالت منجر به کمبود دارو شد. بعد از تأخیر در عزل رئیس سابق سازمان غذا و دارو، جلسه‌ای در مورخ ۴ آبان ماه در دفتر جناب آقای یزدی دبیر محترم ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی و با حضور معاون اقتصادی جنابعالی، دبیر ستاد تنظیم بازار، سرپرست سازمان غذا و دارو و نماینده دیده بان شفافیت وعدالت تشکیل شد و مواردی مطرح شد که یکی ازموارد مطروحه، مصداق سوراخ دعا گم کردن است (برخورد با ۶ شرکت داروئی تولیدکننده آنتی بیوتیک) که اگر تقصیری هم در کمبود دارو داشته باشند، بسیار ناچیز است و راه به خطا رفتن است. چون مسببین و مقصرین اصلی کمبود دارو، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران در حوزه ستادی سازمان غذا و دارو و افراد پشت پرده آنها هستند که همگی برای دیده‌بان شناسایی شده‌اند. به این شرکت‌ها ارز نداده‌اند، تسهیلات مالی جهت مابه‌التفاوت ارز نیمایی و ترجیحی نداده‌اند، جلسات بازخوانی تشکیل نداده‌اند، قیمت‌گذاری با تأخیر و غیرمنطقی انجام داده‌اند که همه این اعمال منجر به تضعیف تولید داخل و در نتیجه کمبود دارو شده است یا به عبارتی دست شرکت‌ها را بسته‌اند و الان مقصر اصلی که از عمد یا سهو منجر به این فاجعه شده را رها کرده و به دنبال افراد بسیار کم‌تقصیر رفتن، نه اینکه مشکل را حل نمی‌کند، قطعاً مشکل را دوچندان می‌کند.»
در بخش دیگر نامه احمد توکلی آمده است:« جهت اطلاع جنابعالی الان در حدود ۲۰۰ قلم از اقلام دارویی در معرض کمبود هستند که ۸۰ تای آن در مرحله بسیار پرخطر و مابقی در مراحل بعدی قرار دارند که اگر تدبیر نشود و در بر همان پاشنه بچرخد، کمبود آنها نیز به زودی بروز و نمود پیدا می‌کند. پس با تصمیم دولت باید کل تولیدکنندگان این ۲۰۰ قلم را تحت تعقیب و برخورد قرار دهید و مقصر اصلی را رها کنید. لذا تا دیر نشده است، تدبیر نمایید.»