خطر شکاف در دانشگاه

روزنو :الهه ابراهیمی :دومین سخنرانی سخنگوی دولت در دانشگاه‌ ناتمام ماند

سخنرانی سخنگوی دولت در دانشگاه خواجه نصیر ناتمام ماند، زیرا دانشجویان در دو گروه مقابل هم شعارهایی با محتواهای متعدد سر ‌دادند. در نهایت بهادری‌جهرمی با بیان این جمله «چون می‌بینم به یکدیگر توهین می‌کنید و وسایل پرتاب می‌کنید و همدیگر را تحمل نمی‌کنید، جلسه را تمام می‌کنم» از صندلی خود بلند شد. دانشجویان با سر دادن شعارهای تند بطری‌های آب معدنی به سمت یکدیگر پرتاب کردند. این اتفاق موجب شد تا فضای این دانشگاه ملتهب شود و دو گروه دانشجو با گرایش‌های سیاسی در مقابل هم قرار گیرند؛ فضایی که این روزها در سایر دانشگاه‌ها نیز دیده می‌شود و می‌تواند منجر به شکاف میان دانشجویان شود.

با بازگشایی دانشگاه‌ها جو دانشگاه‌ها متاثر از شرایط جامعه، فضای ناآرامی را سپری کردند. برخی از دانشگاه‌ها متناسب با اتفاقات داخلی، همچنان فضای ناآرام و متشنجی دارند که مصداق عینی آن دانشگاه شریف است که در نهایت طی روزهای گذشته مانع ورود عده‌ای دانشجو به دانشگاه شد. تمایل دانشجویان برای داشتن سالن غذاخوری مشترک و مخالفت دانشجویان بسیجی با این خواسته، موجب شد که در نهایت منجر به شکستن درب سالن غذاخوری و اهانت دو گروه به یکدیگر شود. این در حالی است که در حادثه تلخ 10مهرماه در دانشگاه شریف، بسیج دانشجویی با نوشتن نامه سرگشاده‌ای به وزیر علوم، نسبت به حوادث صورت‌گرفته در محیط دانشگاه، ضمن محکوم کردن آن خواستار برخورد صریح و بدون مماشات طبق آئین‌نامه‌ها و قوانین انضباطی حاکم بر دانشگاه با کسانی که فضای مطالبه‌گری در دانشگاه را آلوده می‌کنند، شد. اما این روزها دانشجویان در محیط دانشگاه دودسته شده‌اند؛ دو گروه که مطالبات و خواسته‌های متضاد با یکدیگر دارند. اما چرا در فضای دانشگاه‌ها دانشجویان دودسته شده‌اند؟ دراین میان چه سیاستی باید در دستور کار قرار گیرد تا محیط علمی دانشگاه‌ها آرام شود؟ و مهمتر اینکه آیا سیاست مسئولان دانشگاه در ممانعت از ورود تعدادی از دانشجویان به دانشگاه، سیاست درستی است؟

تکرار شعار دانشجویان توسط سخنگوی دولت

سخنگوی دولت عصر روز سه‌شنبه ۲۶مهرماه برای شرکت در نشست علمی - دانشجویی «کارگزار ملت» در دانشگاه علامه طباطبایی (ره) حضور یافت. تعدادی از دانشجویان حاضر به نشانه اعتراض سالن را ترک کرده و حاضر به گفت‌وگو یا طرح پرسش در این نشست دانشجویی نشدند؛ این گروه از دانشجویان روبه‌روی دانشکده حقوق دانشگاه علامه تجمع کرده و شعارهایی را سر دادند. در نهایت حضور سخنگوی دولت با حواشی زیاد تمام شد. این بار بهادری‌جهرمی روز گذشته به دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی رفت تا با اساتید و دانشجویان این دانشگاه دیدار و گفت‌وگو کند. این دیدار با حواشی بیشتری نسبت به دانشگاه علامه طباطبایی مواجه شد. بهادری‌جهرمی در این نشست، گفت: «دشمن می‌خواهد فضای ذهنی جوانان نخبه را به‌گونه‌ای تاریک کند که به‌هیچ‌وجه امکان تولید علم و نوآوری نداشته باشند.» دانشجویان در این لحظه با سر دادن شعار «زن، زندگی، آزادی/مرد، میهن، آبادی» مانع ادامه سخنرانی بهادری‌جهرمی شدند. سخنگوی دولت به مجری مراسم که در صدد آرام کردن دانشجویان بود، گفت:«بگذارید شعارهایشان را بدهند.» بهادری‌جهرمی همراه با دانشجویان شعارها را تکرار کرد و گفت: «ما هم عرض کردیم که شعارهایمان همین است؛ زن زندگی، آزادی/ مرد، میهن، آبادی. دوستش هم داریم و می‌خواهیم به آن برسیم.» بهادری‌جهرمی در واکنش به تکرار شعارها، گفت: «همه دوست داریم به شعارهایی مثل مرد، میهن، آبادی و آزادی، آزادی، آزادی برسیم اما چگونه به این شعارهای زیبا برسیم؟ آیا با صرف شعار دادن به آن می‌رسیم یا با همراهی و همدلی و همکاری به آن می‌رسیم؟» او تاکید کرد: «به هم‌دانشگاهی خود احترام بگذارید و اجازه دهید سوال‌اش را بپرسد. اگر ما به یک روندی انتقاد داریم و احساس می‌کنیم که مسیر کشور درست نیست، باید با هم گفت‌وگو کنیم.» سخنگوی دولت در واکنش به شعار «ما همه مهسا هستیم، بجنگ تا بجنگیم» تصریح کرد: «من شعار شما را قبول دارم، اما هر محیطی ابزار خود را برای جنگیدن دارد، هرچند ما جنگی نداریم اما اگر در دانشگاه می‌خواهیم بجنگیم ابزار قلم و ابزار گفت‌وگو در دانشگاه برای این امر شناخته شده است.» او در واکنش به شعار «مرگ بر دیکتاتور»، نیز گفت: «یکی از نشانه‌های دیکتاتوری همین است که اجازه ندهیم صدای مخالف شنیده شود. اجازه بدهیم همه با هم حرف بزنند. من می‌خواهم پاسخ پرسش دانشجوی هم‌فکر خودتان را بدهم.» به استناد به خبر منتشرشده در خبرگزاری ایسنا، دانشجویان حاضر شعارهای تند می‌دادند. برخی از حاضران در سالن نیز با پرتاب بطری آب به سمت سن واکنش نشان دادند. همچنین تقابل لفظی و فیزیکی میان دانشجویان موافق و مخالف منجر به ناتمام‌ماندن این نشست شد و سخنگوی دولت در واکنش به این وضعیت، اظهار کرد: «خط قرمز من توهین به ایران و ایرانی است. این‌که به من توهینی شود، اشکالی ندارد، من تحمل می‌کنم اما می‌بینم که حاضران به یکدیگر توهین می‌کنند. من آماده پاسخگویی به هر سوالی هستم و توهین را هم تحمل می‌کنم، اما وقتی دوستان تحمل نمی‌کنند که سخنی مطرح شود، ترجیح می‌دهم که جلسه را خاتمه دهم.»

برخی از رسانه‌های اصولگرا با انتشار بخشی از شعارهای دانشگاه، درباره این موضوع چنین نوشتند: «فریاد و فحاشی برخی از دانشجویان دانشگاه خواجه‌نصیر به جای گفت‌وگو.»

خشونت‌های کلامی دانشجویان اعلام خطر برای جامعه است

غلامرضا ظریفیان، معاون دانشجویی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت اصلاحات با اشاره به جایگاه تاریخی نهاد دانشگاه در تحولات سیاسی جامعه ایران، در واکنش به دوگروه شدن دانشجویان در فضای دانشگاهی به هم‌میهن، گفت: «دانشگاه همواره به عنوان کانون دفاع از حقوق مردم، آزادی، عدالت و دفاع از هویت ملی و مذهبی جامعه ما فعال بوده است و در غیاب تشکل‌های حرفه‌ای مثل احزاب و سندیکا، بار مسئولیت تعهد اجتماعی را عمدتاً دانشگاه بر دوش داشته است. از گذشته با نوعی تکثر و تنوع ایدئولوژی‌ها و عقاید در دانشگاه‌ها مواجه بوده‌ایم. هر چند بعد از مسائل انقلاب فرهنگی دیگر با تنوع ایدئولوژی‌ها مواجه نبودیم، اما تکثر رویکردها و نگاه‌ها در مورد اداره حکومت و مسائل سیاسی و اجتماعی وجود داشت و امروز هم تنوع و تکثر را در نوع سبک زندگی به طور جدی مشاهده می‌کنیم.»

این استاد بازنشسته تاریخ دانشگاه تهران با بیان اینکه این نوع تفاوت جدی در بحث سبک زندگی وجود دارد، ‌تاکید کرد: «در بخشی از دانشجویان با توجه به تغییرات و تحولات اجتماعی و فضای مجازی، ذائقه‌هایی ایجاد شده و معتقدند باید نوع سبک زندگی و پوشش متفاوتی داشته باشند. طبیعی است که بخشی دیگر به این اعتقاد ندارند و این دوگانگی چالش ایجاد می‌کند.» ظریفیان با اشاره به برخی از اتفاقات هفته‌های گذشته در دانشگاه‌ها، افزود: «هر چند دانشگاه در برخی مسائل پیشرو بوده، اما فضای دانشگاه همواره متاثر از جامعه و جریانات سیاسی خارج از دانشگاه بوده است. وقتی در خارج دانشگاه شاهد رویکردهای مساالمت‌آمیز و نقدهای علمی و پذیرش‌های اخلاقی‌تر هستیم در دانشگاه همین تاثیر و تأثر را می‌بینیم و در شرایط کنونی متاسفانه در فضای حرفه‌ای سیاست‌ورزی و مسائل اجتماعی بیرون دانشگاه، آن شکیبایی و صبوری و رعایت مسائل اخلاقی کمتر شده است و به‌زعم جامعه‌شناسان و صاحب‌نظران با خشونت کلامی و تشدید سوءظن‌ها و تقویت دیواره‌های ذهنی و فاصله‌های نگرشی روبه‌رو هستیم و در برخی مراکز مانند صداوسیمای ملی و بعضی تریبون‌های نمازجمعه و برخی مطبوعات که محل ظهور و بروز کنشگری‌های سیاسی هستند، شاهد استفاده از ادبیاتی هستیم که در شأن جامعه ما نیست.»

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در یک دوره‌ای ما با پدیده دانشگاه نخبگان روبه‌رو بودیم و نوع کنش دانشگاه نخبگان با دانشگاه توده‌ای متفاوت است، تصریح کرد: «پدیده دانشگاه توده‌ای در کل جهان اتفاق افتاده است. در گذشته بخشی از جامعه وارد دانشگاه می‌شدند، به دلیل اینکه دانشگاه گسترش پیدا کرد و درحالی‌که یک زمانی شعار یونسکو «آموزش برای همه» بود به دلیل نیازها و تغییرات این شعار تبدیل به آموزش عالی برای همه شد و ما با پدیده دانشگاه توده‌ای روبه‌رو شدیم. دانشگاه توده‌ای با دانشگاه نخبگی این تفاوت را دارد که خیلی با بطن جامعه نزدیک می‌شود و در واقع دانشگاه در مقیاس کوچکتری از آن چیزی می‌شود که در جامعه وجود دارد و آنچه در عرصه سیاسی، اجتماعی و اخلاقی جامعه رخ می‌دهد و خشونت‌های کلامی و فیزیکی و ناشکیبایی که در جامعه وجود دارد، در دانشگاه هم تکرار می‌شود.»

معاون دانشجویی وزارت علوم در دولت اصلاحات ادامه داد:«در یکی دو دهه قبل به‌رغم همه تفاوت دیدگاه‌ها و نگاه‌ها، آن چیزی که موجب خشونت در دانشگاه می‌شد، دخالت عوامل بیرونی در دانشگاه بود و خود دانشجویان وقتی بحث و مناظره و گفت‌وگویی با هم داشتند، نهایتاً به اعلام موضع‌ها ختم می‌شد. ولی وقتی از بیرون فشار وارد می‌شد و عناصر غیردانشگاهی به درون دانشگاه در شکل‌های مختلف روی می‌داد، ما با خشونت و درگیری مواجه می‌شدیم. الان علاوه بر ورود عوامل بیرونی که به‌طور خاص در واقعه تلخ دانشگاه شریف شاهدش بودیم و عوامل بیرونی آن صحنه‌های تلخ و ناخوشایند را ایجاد کردند، نوعی این همانی فرهنگی که در متن جامعه صورت می‌گیرد و با خشونت کلامی و بعضا با خشونت فیزیکی همراه است، در برخی فضاهای دانشجویی بازتولید می‌شود و این مسئله خیلی نگران‌کننده است.» او معتقد است: «در درون دانشگاه اگر گفت‌وگو میان دانشجویان جدالی باشد، مبارک است، اما اگر به سمت خشونت‌های کلامی باشد و منجر به برخوردهای فیزیکی شود، اعلام خطر برای جامعه است که ما با چه سازوکاری بخش فرهنگی و سیاسی جامعه را مدیریت کردیم که به جای عقلانیت و جست‌وجوی حقیقت در دانشگاه‌ها شاهد این صحنه‌ها باشیم. به‌طوری‌که همان آسیب‌هایی که در جامعه دیده می‌شود در محیط دانشگاهی نیز دیده شود.»

معاون دانشجویی وزارت علوم در دولت اصلاحات برای جلوگیری از دوگانگی میان دانشجویان چند پیشنهاد را مطرح کرد: «نخست اینکه ظرفیت مدیران دانشگاهی متناسب با نسل کنونی افزایش یابد و از افرادی استفاده شود که از تجربیات لازم برخوردار باشند، زیرا مدیران ناکارآمد عامل تشدید اختلافات می‌شوند. دوم، به رسمیت شناختن تحولات از جمله نیاز و سلایق در جامعه است، بنابراین دیگر نمی‌توان نیازهای جدید را با شیوه‌های قدیم پاسخ داد. نکته آخر نیز این است که گفت‌وگو و مناظره میان دانشجویان به رسمیت شناخته شود و حتی فضایی را برای آنها فراهم کنیم تا صحبت‌های این نسل شنیده شود، زیرا زنده بودن دانشگاه‌ها با نگرش‌ها و دیدگاه‌های امنیتی ممکن است ‌آسیب ببنید.»

تصمیم دانشگاه شریف: تعلیق و اخراج دانشجویان

هیئت‌رئیسه دانشگاه صنعتی شریف با انتشار اطلاعیه‌ای درمورد اتفاقات یکشنبه اول آبان این دانشگاه اعلام کرد: «چنانچه مشخص شود افرادی به ضرب و شتم یا فحاشی پرداخته و موجب جراحت دیگران شده‌اند، به صورت موقت ورود آنها به دانشگاه ممنوع شده و در اولین فرصت به کمیته انضباطی معرفی می‌شوند. برای ایجاد و حفظ آرامش در دانشگاه، دانشجویانی که در ارزیابی اولیه انجام‌شده، نقش کلیدی در ایجاد ناآرامی داشته‌اند تا اطلاع ثانوی اجازه ورود به دانشگاه را نخواهند داشت. همچنین کمیته انضباطی از تمام ظرفیت‌های قانونی خود همچون تعلیق، اخراج و غیره برای برخورد با این موارد استفاده می‌کند.» در این بیانیه همچنین آمده است: «با توجه به صدمات وارده به سالن غذاخوری البرز امکان صرف غذا در داخل سالن وجود ندارد و تا زمان انجام و پایان تعمیرات و اطمینان از فراهم شدن فضای آرامش، غذا به‌ صورت بسته‌بندی شده در ضلع جنوبی سلف تحویل دانشجویان خواهد شد.»

واکنش به ورود لباس‌شخصی‌ها و نیروهای امنیتی به دانشگاه

روز گذشته سیدمحمد مقیمی، رئیس‌ دانشگاه تهران در نشست پرسش و پاسخ با دانشجویان تلاش کرد تا با پاسخگویی به سوالات، فضای دانشگاه را به سمت و سوی آرامش هدایت کند. او در پاسخ به انتقادهای دانشجویان درباره تشدید کنترل کارت‌های دانشجویی در مبادی ورودی دانشگاه اظهار کرد: «بحثی ندارم که برخی رفتارهای حفاظت فیزیکی باید اصلاح شود، همان‌طور که رفتارهای خود بنده و حتی برخی دانشجویان که از ارائه کارت دانشجویی به مأموران حفاظت فیزیکی امتناع کرده و رفتارهای خارج از عرف از خود نشان می‌دهند هم باید اصلاح شود. اما وقتی فردی علاوه بر امتناع از ارائه کارت شناسایی به نیروی حفاظت فیزیکی، حتی توهین و فحاشی هم می‌کند، نیروی حفاظت فیزیکی چه روشی را اعمال کند که هم وظیفه‌اش را انجام دهد و هم کمترین تنش ایجاد شود؟» او درباره حضور لباس‌شخصی‌ها و نیروهای امنیتی در دانشگاه گفت: «این نیروها نباید وارد دانشگاه شوند. دانشگاه تهران کمترین صدمه را در میان دانشگاه‌ها، از بحث ورود افراد غیر از انتظامات و حراست دانشگاه داشته است. اگر بخواهیم صادق باشیم باید گفت نهادهای امنیتی نسبت به اتفاقات دانشگاه بی‌تفاوت نیستند و تصاویری که از تجمعات برای رسانه‌های بیگانه فرستاده می‌شود را رصد می‌کنند.»

منبع:هم میهن