اعتراضات در ایران در آستانه چهلم مهسا امینی/ ناآرامی در کدام استان‌ها بیشتر است؟ +اینفوگرافیک

روز نو :از اعتراضاتی که پس از درگذشت مهسا امینی آغاز شد، حدود چهل روز می‌گذرد؛ اعتراضاتی که در برخی شهر‌ها با پیامد‌های تلخی همراه بوده است. رویداد۲۴ در آستانه روز چهلم اعتراضات نشان داده در هر استان چه می‌گذرد.

رویداد۲۴ شاید در این روزها روایت‌های متفاوتی از اعتراضات مردم از رسانه‌های نزدیک به حاکمیت و رسانه‌های خارج‌نشین شنیده ‌و دیده باشید که دو روایت‌ کاملا متضاد را بیان می‌کنند؛ در رسانه‌های دولتی چنان گفته می‌شود که گویی اصلا اعتراض و تجمعی وجود ندارد و همه‌جا آرام و تحت کنترل است. همزمان در رسانه‌های خارجی با حجم زیادی از اخبار مواجه می‌شوید که گویی تمام شهرها و محلات ایران درگیر یک جنگ‌ خیابانی است و فردا تمام کشور توسط معترضان فتح می‌شود. از این رو رویداد۲۴ در نظر دارد حسب مشاهدات میدانی خبرنگاران خود و کسب اطلاع از خبرنگاران دیگر شهرها تصویر واقعی‌تر به مخاطبان خود بدهد که واقعا این روزها شکل و حجم اعتراضات در کشور در چه ابعادی است. این گزارش صرفا مربوط به یکی دو روز اخیر است. شاید در هفته گذشته در برخی شهرها اعتراضات گسترده‌ای وجود داشته اما مبنای این گزارش که در ادامه می‌خوانید، معطوف به حوادث آبانماه است.

اگرچه اعتراضات مردم در شهرهای مختلف از هفته پیش تقریبا پایان یافته بود، اما در برخی شهر‌ها به واسطه وقایع مختلف همچنان فضای اعتراضی، التهاب و تنش ادامه دارد. با این حال فعلا آنگونه که اخبار نشان می‌دهد ایرانیان خارج از کشور بیش از ایرانیان داخل کشور در خیابان‌ها هستند؛ چنانچه روز گذشته تجمعی بسیار وسیع در برلین برگزار شد که چند ده هزار ایرانی در آن حضور داشتند. البته برخی معتقدند این جمعیت واقعی نیست. ایرنا خبرگزاری دولتی معتقد است اکثر جمعیت را «معترضان اجاره‌ای» و «دگرباشان» تشکیل داده‌اند و در گزارشی درباره آن تجمع نوشت آن جمعیت تخیلی و ساختگی بوده است!

در آن گزارش چنین می‌خوانیم: «برلین قرار بود با توجه به جوسازی‌های اخیر ضد انقلاب کانون تجمع گسترده اعتراض ایرانیان خارج‌نشین باشد. رسانه‌های ایرانی معاند برای اجرای یک عملیات گسترده روانی تدارک دیده و از نخستین ساعات آغاز این حرکت به اصطلاح اعتراضی، با انتشار تصاویر ساختگی و ارائه آمار‌های تخیلی دست به‌کار شدند.»

خبرگزاری تسنیم نیز در گزارشی تجمع برلین را «اجتماع تجزیه‌طلبان و همجنسگرایان و منافقین» توصیف کرد و نوشت این جمعیت به زور آمده است. تسنیم نوشته «براساس آمار شورای‌عالی ایرانیان خارج کشور ۱ میلیون و ۱۸۴ هزار و ۵۵۲ ایرانی در اروپا زندگی می‌کنند و از این جمعیت تنها ۸۰ هزار نفر شرکت کردند که ناتوانی اپوزیسیون برای بسیج ایرانیان خارج کشور را نشان می‌دهد.»

هرچند ایرنا و تسنیم با ادبیات تندی به تجمع برلین حمله کرده است، اما واقعیت آن است که طی چند دهه گذشته حضور ایرانیان خارج کشور مانند آنچه در برلین یا تورنتو تجمع کرده بودند، حداقل در تعداد شرکت کنندگان سابقه نداشته است و از این منظر اگرچه در روایت رسمی حاکمیت آنها با عبارات مختلف تحقیر می‌شوند، اما حضور آنها را نمی‌توان نادیده گرفت.

جالب اینکه روز گذشته حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه که در ارمنستان به سر می‌برد، ایرانیان خارج کشور را فرصت تلقی کرده و گفته بود: «موضوع ایرانیان خارج از کشور را از اولویتهای دولت سیزدهم است و دولت، ایرانیان خارج از کشور را فرصت تلقی می کند.»

زاهدان در صدر

اما در داخل ایران وضع با خارج کشور متفاوت است. در شهرهای مختلف ایران، اتفاقات زاهدان در روز‌های اخیر به دلیل وقایع تلخی همچون جان باختن چند نفر و دستگیری برخی شهروندان آن در صدر اخبار قرار دارد. ماجرای اعتراضات زاهدان البته با انتشار یک خبر مبنی بر تجاوز به یک دختر بلوچ شکل دیگری به خود گرفت و تعدادی افراد مسلح به یک پاسگاه نظامی حمله کردند. پس از آن ماجرا که کشته‌های زیادی هم بر جای گذاشت، شهر ناآرام است. ماجرای برخورد با معترضان تا نماز جمعه شهر هم کشیده شد و مولوی عبدالحمید امام جمعه زاهدان در اظهاراتی تند و بی‌سابقه تمام مسئولان نظام را به خاطر اتفاقات شهرش محکوم کرد. البته برخی رسانه‌ها نوشتند که هشدار تندی به مولوی عبدالحمید داده شده است. دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان نیز در اعتراض به اتفاقات رخ داده در این شهر تجمع کردند.

اخباری که به دست رویداد۲۴ رسیده نشان می‌دهد به دستور رئیس جمهور، مدرس خیابانی استاندار سیستان و بلوچستان تا پایان دادن به ناآرامی‌ها حق خروج از استان را ندارد.

تبریز مه آلود؛ تجمعات پراکنده در محلات

در شهرهای دیگر ایران اعتراضات جسته و گریخته‌ای وجود دارد و مشاهدات خبرنگاران استانی و تصاویر منتشر شده نشان می‌دهد جمعیت گسترده در تجمعات حضور ندارد و مهمتر اینکه تجمعات پراکنده در گروه‌های بیست تا سی نفره حضور دارند. در استان آذربایجان شرقی در شهر تبریز اعتراضات تا امروز هم ادامه داشت و معترضان در برخی خیابان‌های شهر از جمله میدان نمازی حضور داشتند همچنین در محلات مختلف نیز تجمعاتی وجود داشته است که معترضان با حضور نیرو‌های امنیتی مواجه شدند. همچنین خبرهای رسیده حاکی است که دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی و دانشگاه سراسری تبریز نیز در اعتراضات حضور داشتند و شعار سر داده‌اند.

در برخی اخبار گفته شد کارکنان شرکت شکلات‌سازی آیدین دست به اعتصاب زدند و در اعتراض به وضعیت موجود و اتفاقات اخیر، دست از کار کشیدند. اطلاعات رویداد۲۴ نشان می‌دهد این اعتصاب مربوط به روز شنبه بوده و در حال حاضر وضع عادی است.

آذربایجان غربی؛ مهاباد آرام نیست!

در استان آذربایجان غربی وضعیت تقریبا آرام بود اما در مهاباد اعتراضات وجود داشت و در برخی مناطق درگیری‌ها تقریبا شدید بود؛ چنانچه تصاویر زیادی از این شهر منتشر شده که نشان می‌دهد خیابان‌های شهر شلوغ است و در چند مورد هم بنرهای اعتراضی در پل‌های هوایی نصب شده بود. صدای تیراندازی به کرات در مهاباد شنیده می‌شود و به نسبت شهرهای دیگر باید گفت اوضاع در این شهر اصلا آرام نیست. البته این وقایع تا روز شنبه ۳۰ مهر بود و در روزهای بعد وضعیت تقریبا آرام‌تر بود.

کرمانشاه و اعتراض در دانشگاه رازی

شهرک تعاون در کرمانشاه از مناطقی بود که طی چند شب گذشته شلوغ بود. معترضانی در آن منطقه حضور داشتند. همچنین دانشجویان دانشگاه رازی دست به اعتراض زدند. در کرمانشاه هم عمده اتفاقات مربوط به روز آخر مهر بود و فعلا در آن منطقه هم وضعیت پیچیده نیست.

نقشه اعتراضات در ایران پایتخت آرام است!

در تهران تا روز‌های گذشته جو امنیتی کماکان وجود داشت و بیش از آنکه معترضان حضور داشته باشند، حضور پرتعداد نیرو‌های امنیتی و ضد شورش در چهارراه‌ها و میادین اصلی شهر حضور داشتند. خبری از تجمعات گسترده نبود، اما در برخی دانشگاه‌ها همچنان اعتراضات ادامه داشت؛ از جمله در دانشگاه علامه، تهران، صنعتی شریف، امیرکبیر و پلی تکنیک.

هفته گذشته بهادری جهرمی سخنگوی دولت رئیسی در دانشگاه علامه طباطبایی حضور داشت. آنگونه که خود بهادری روایت کرده هیچ مشکلی نبوده و با همه بحث کرده اما فیلم‌های منتشر شده حکایت دیگری را روایت می‌کرد بنحویکه برخی دانشجویان در توییت‌هایی نوشته‌اند بحث تندی بوده و بهادری را در هنگام خروج هو کرده‌اند.

در شهر تهران عملا فضا آرام است و خبری از اعتراضات نیست. البته ممکن است گاه در زمان تعطیلی برخی از مدارس دخترانه و پسرانه، شاهد صداهای اعتراضی دانش‌آموزان به سبک و سیاق خودشان باشید. با این اوصاف زمزمه‌هایی از احتمال یک اعتراض گسترده در روز چهارشنبه که چهلم مهسا امینی است به گوش می‌رسد و این تنها خبری است که وجود دارد که البته با جو نسبتا آرام این روزهای تهران بعید است اتفاق خاصی بیفتد. اما کمی دورتر از تهران در جاده ساوه تعدادی از کامیونداران دست به اعتصاب زدند و کامیون‌های خود را کنار جاده پارک کردند و باعث ترافیک شدیدی در آن محور شدند.

در چندین شب گذشته نیز همانند سایر شب‌ها، تک و توک صدای شعار مردم از پنجره‌ها به سبک اعتراضات قبل از انقلاب در برخی از مناطق مانند ستارخان، جمهوری، ونک، نازی‌آباد، چیتگر، اکباتان، دربند و ... شنیده می‌شد و به جز این هیچ خبری در شهر نیست.

برخی سخنرانی‌های این هفته کمی باعث شد خشم معترضان افزایش یابد؛ چنانچه در تهران سیداحمد خاتمی معترضان را تهدید کرد و گفته بود «در حوادث اخیر با افراد ناآگاه باید از روی ترحم و رأفت اسلامی برخورد شود، اما کسانی که سردسته اغتشاشات بودند یا هستند و پول دریافت میکنند تا شعار بنویسند و یا اقدامات ضد امنیت ملی انجام میدهند نباید به این افراد رحم شود و باید با اشد مجازات با آن‌ها برخورد شود و قوه قضاییه باید طوری با این اغتشاشگران برخورد کند که دیگر هوس اغتشاش مجدد رخ ندهد.»

در خوزستان، حیدری عضو مجلس خبرگان گفته بود «مطالبات اغتشاشگران از روی شکم‌های سیر آنهاست و از این جهت مردم خوزستان مطالبات واقعی و مهم‌تری دارند که حتی وقت فکر کردن به خواسته‌های اغتشاشگران را ندارند.»

در مشهد هم طبق معمول علم الهدی با ادبیاتی تند و تحریک کننده معترضان را جاسوس خواند و گفت «همه کسانی که در عرصه آشوب‎ها وارد میدان شدند و به خیابان آمدند، ستون پنجم دشمن بودند، دست‌به‌دست جاسوسان آمریکایی داده‌اند و دانسته یا ندانسته برای تحقق اهداف دشمن در این کشور تلاش کرده‌اند.»

در میان دانشگاه‌های تهران، جو دانشگاه شریف البته امروز با مکان‌های دیگر متفاوت بود و فضای دانشگاه کمی ملتهب بود. دانشجویان بر سر جنسیتی کردن صف غذا اعتراض داشتند. از اتفاقات عجیب اینکه گروهی در دانشگاه برای مقابله با اینکه دانشجویان پسر و دختر با هم در صف سلف نباشند، میزهای سالن غذاخوری را به شکل سنگر مقابل در ورودی قرار داده بودند تا مانع حضور دیگران در سال شوند. این اتفاق باعث شد درگیری در دانشگاه شریف قدری بالا بگیرد و جو دانشگاه دوباره ملتهب شود.

از اتفاقات عجیب‌تر در دانشگاه شریف اینکه روز گذشته در دانشگاه تریبون آزاد برگزار شد و دانشجویان مقابل رئیس دانشگاه صحبت کردند اما اخبار رسیده حاکی است که امروز یکی از همان دانشجویانی که صحبت کرده بود، با هماهنگی حراست دانشگاه توسط نیروهای امنیتی دستگیر شده است!

در کردستان، استان مهسا امینی، اعتراضات مانند استان زاهدان متوقف نشده است. در سنندج، سقز، مریوان و بوکان بیشترین اعتراض وجود داشته و تصاویری که از آنجا مخابره شده نشان می‌دهد بیشترین حجم نیروهای امنیتی در آن شهرها هستند. یکی از موارد در شهرک بهاران سنندج بود که تصاویر آن زیاد دست به دست می‌شد. همچنین در شب‌های گذشته در مناطقی مثل میدان نبوت سنندج جمعیت معترضان به صورت پراکنده حضور داشتند. در حال حاضر اخباری منتشر شده که در تمام سنندج درگیری و تیراندازی است اما این روایت واقعیت ندارد.

در شهرهایی مثل بوکان اعتراضات بیشتر نمادین بود و معترضان با بوق زدن بی‌وقفه انتقاد خود را نشان دادند. در یک مورد در روزهای گذشته ماشین یگان ویژه به یک مدرسه دخترانه هم وارد شد که انتشار تصویر آن بازتاب زیادی پیدا کرد. برخی از کسبه کماکان با بستن مغازه‌های خود به نحوی به اتفاقات این روزها واکنش نشان دادند. تعطیلی بازار باعث شده که نماینده ولی فقیه استان از بزرگان اهل تسنن شهر بخواهد مردم را تشویق به باز کردن مغازه‌های خود کنند.

مازندران و تیری که از بالا و پایین و چپ و راست شلیک شد!

در استان مازندران، شهرستان آمل شلوغ‌تر از سایر شهرها بود اما یک اتفاق بسیار تراژیک و دردناک بود. دختری به نام غزاله چلاوی در اعتراضات کشته شد که فیلم آن بازتاب زیادی یافت. در فیلم مشخص بود که تیری شلیک می‌شود و دوربینی که فیلمبرداری می‌کرد روی زمین می‌افتد و از آن پس فقط صداها شنیده می‌شود. پس از این حادثه هم مشابه اتفاقات قبل اعلام شد که افرادی نامعلوم شلیک کرده‌اند!

علی قیصری رئیس پلیس آگاهی استان مازندران به خبرگزاری فارس گفته «زاویه تیراندازی از بالا و ارتفاع به سمت پایین بوده است. در حالی که رد گلوله بر پیکر مرحوم چلاوی نشان می‌دهد که گلوله از جلو به عقب، از راست به چپ و از پایین به بالا به وی شلیک شده است که این سه زاویه نشان می‌دهد هیچکدام از گلوله‌ها از بالا شلیک نشده بلکه فردی از بین جمعیت (هم تراز با خانم چلاوی) به وی شلیک کرده است.» البته طبق این توضیحات مشخص نیست که چگونه تیر از بالا و جلو و راست و پایین به یک نفر شلیک شده است! در مورد گلوله استفاده شده هم توضیحی داده نشده است.

گیلان و دانشگاه رشت

اگرچه در روزهای گذشته شهر رشت بسیار شلوغ بود و درگیری‌های زیادی در این منطقه از کشور گزارش شده بود اما طی دو روز گذشته تقریبا فضا آرام بود و خبری از اعتراضات مشابه هفته‌های گذشته نبود. تنها خبر مهم در استان گیلان در دانشگاه رشت پل طالشان بود که فضا در آنجا ملتهب بود.

مشهد و لباس شخصی‌ها

در مشهد اعتراضات کمرنگ‌تر بود و گزارش‌ها نشان می‌دهد درگیری‌هایی محدود میان معترضین و لباس شخصی‌ها رخ داده است. از تشکل‌های صنفی، نظام پزشکی مشهد در واکنش به اتفاقات اخیر، تجمعی شکل دادند تا بگویند که هر اعتراضی اغتشاش نیست. شعار‌های زن زندگی آزادی نیز از جمله شعار‌هایی است که مردم مشهد این روز‌ها زیاد سر می‌دهند. تجمعات مردم معترض در خیابان‌ها به صورت پراکنده و در گروه‌هایی در حدود ۳۰ الی ۵۰ نفر ادامه دارد.

خوزستان و اعتصاب

از استان خوزستان اخباری به گوش رسید که کارگران نفتی همگی اعتصاب کردند. اطلاعات رویداد۲۴ نشان می‌دهد در برخی پالایشگاه‌ها اعتراضات وجود داشته اما در هیچکدام موضوع اعتصاب سراسری رخ نداده است. البته کارگران ملی فولاد صبح شنبه جلوی در استانداری تجمع کردند و تعدادی از رانندگان تانکرهای سوخت اعتصاباتی داشته‌اند.

این نکته درباره خوزستان قابل توجه است که اعتراضات کارگری قبل از ماجرای درگذشت مهسا امینی هم وجود داشته بنابراین ادامه آن اتفاق عجیبی نیست. با این حال همزمانی آن با ماجرای اعتراضات اخیر، موضوعی نیست که به سادگی از آن گذشت و با توجه به وضعیت معیشتی کارگران پالایشگاه‌ها، احتمال اعتراضات بزرگتر وجود دارد.

این تصور وجود داشت که در صورت اعتراضات گسترده، مهمترین کانون آن در هفت‌تپه و همچنین پالایشگاه‌های نفتی باشد. شاید یکی از دلایل اینکه این اتفاق رخ نداده، بازداشت‌هایی بوده که در این مدت انجام شده است. یک منبع آگاه به رویداد۲۴ گفته بیش از بیست نفر از کارگران پالایشگاه کنگان فقط در مدت اخیر بازداشت شده‌اند.

در اهواز دانشجویان دانشگاه جندی شاپور نیز امروز کاملا معترضانه وارد دانشگاه شدند و به جای رفتن به کلاس، در حیاط دانشگاه، شعار‌هایی را سر دادند.

این گزارش روایتی است که رویداد۲۴ توانسته با توجه به شرایط موجود به دست بیاورد. امکان دارد در برخی مناطق دیگر اتفاقاتی رخ داده باشد اما چون توسط منابع محلی این رسانه تایید نشده یا دست‌کم اخبار آن در اختیار رویداد۲۴ قرار نگرفته، توضیح آن در گزارش نیامده است؛ چنانچه در استان‌هایی همچون یزد، فارس، بوشهر و قم نیز اتفاقاتی رخ داده اما به همان دلیلی که گفته شد، توضیح آن حتما در گزارش دیگری ذکر خواهد شد.