تهدیدات امنیتیِ افزایشِ استفاده از فیلترشکن

روزنو :بازار فیلترشکن فروش‌ها این‌روزها حسابی داغ است. گزارش‌های رسیده حکایت از افزایش تقاضا برای خرید فیلترشکن در چند هفته اخیر دارد. برخی از فروشندگان بر اساس شنیده‌ها قیمت‌ها را تحت تاثیر افزایش تقاضا بالا برده‌اند. فعالان بازار می‌گویند کسب‌وکارهای بزرگ به دلیل قطعی اینترنت دچار آسیب شده‌اند و برای همین بازار خرید و فروش فیلترشکن حسابی داغ شده است.

برخی از شنیده‌ها حتی از وجود مافیا در این بازار نیز خبر می‌دهد. البته پیش از این هم گزارش‌های رسمی از سود چندصد میلیارد تومانی فروش فیلترشکن برای مافیاها خبر می‌دادند؛ بازاری که حالا به دلیل افزایش محدودیت‌های اینترنتی در روزهای اخیر داغ‌تر هم شده است. رضا یکی از فعالان بازار موبایل در همین زمینه می‌گوید: «محدودیت‌های اینترنت و فیلترینگ واتساپ و اینستاگرام موجب شده که استفاده از فیلترشکن در میان کاربران هزاران درصد افزایش یابد». گزارش‌های دیگری هم وجود دارد که نشان می‌دهد در پی ایجاد محدودیت‌های بیشتر برای اینترنت بین‌المللی و شبکه‌های اجتماعی خارجی یعنی اینستاگرام و واتساپ، طبق ادعای پایگاه خبری اکسیوس استفاده از فیلترشکن در ایران با رشد سه هزار درصدی روبه رو شده است. براساس این آمار به نظر می‌رسد که فیلترینگ باعث نشده که کاربران به پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی روی آورند. تنها نتیجه این فیلترینگ، افزایش استفاده از فیلترشکن بوده است. حدود یک ماه گذشته بود که غلامرضا نوری قزلجه، نماینده مجلس اعلام کرد که بر اساس آمار‌های فعلی حدود ۸۰ درصد کاربران داخل کشور روی گوشی خود وی‌پی‌ان نصب کرده‌اند. او همچنین گفت: «این آمار دقیقا در کشور‌های اتحادیه اروپا زیر ۱۰ درصد است. مفهمومش چیست؟ امروز به خاطر اینکه فرزندان بخواهند از بسیاری از برنامه‌های عادی هم استفاده کنند مجبورند «فیلترشکن» و «وی پی ان» داشته باشند. در واقع ما عملا داریم خودمان، فرزندان و جوانان‌مان را در معرض همان تهدید‌ها قرار می‌دهیم». از سوی دیگر سپیده حبیبی، عضو انجمن صنفی کسب‌وکار‌های اینترنتی چندی پیش به ایرنا اعلام کرده بود که گردش مالی فروش وی‌پی ان در ایران ماهانه ۵۰ میلیارد تومان و سالانه ۶۰۰ میلیارد تومان است.

براساس بررسی‌ها، هزینه اشتراک ماهانه نرم‌افزار‌های ضدفیلتر اینترنت بین ۵ تا ۱۸ هزار تومان است. اگر قیمت متوسط هر ماه اشتراک فیلترشکن را فقط ۱۰ هزار تومان درنظر بگیریم، گردش مالی ماهانه فروش فیلترشکن در ایران به دست می‌آید که برابر با ۵۰ میلیارد تومان در ماه یا به عبارت دیگر سالانه ۶۰۰ میلیارد تومان می‌رسد. این رقم، با در نظر گرفتن حداقل آمار‌ها تهیه شده و کاملا خوشبینانه است. بد نیست بدانید که طبق ماده ۲۰ طرح صیانتی که به روش‌های مختلف در حال اجرا شدن است، هرگونه فعالیت تجاری در زمینه تولید، توزیع، تکثیر و عرضه غیرمجاز VPN و فیلترشکن ممنوع است. موردی که در نسخه‌های پیشین و پیشنهادی این طرح که به تصویب نرسید، نیز ذکر شده بود. با استناد به این ماده، استفاده از فیلترشکن‌ها جرم نیست، بلکه توزیع آن جرم محسوب می‌شود. این نشان می‌دهد که در صورت اجرای طرح صیانت از فضای مجازی، افراد در صورت داشتن مجوز یا با خرید یک وی‌پی‌ان از مرجع قانونی، بتوانند از فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها استفاده کنند.

فیلترشکن تهدیدی برای حساب‌های کاربری

در پی فیلتر پلتفرم اینستاگرام، کاربران زیادی در کشور مجبور به استفاده از فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها برای دسترسی به آن هستند، موضوعی که می‌تواند حساب کاربری آن‌ها را در معرض حذف دائمی و یا محدودیت‌های شدید از سمت اینستاگرام قرار دهد.از آنجایی که تمامی فیلترشکن‌ها برای دور زدن فیلترینگ از سرور خارج از ایران و در کشور‌های مختلف استفاده می‌کنند، این موضوع باعث تغییر آی پی کاربران از ایران به کشور میزبان شده که می‌تواند برای استفاده از اینستاگرام بسیار خطرناک باشد.شبکه اجتماعی اینستاگرام، به منظور حفظ امنیت کاربران خود، به تغییر آی پی کاربران بسیار حساس است. در واقع با این منطق که یک کاربر نمی‌تواند در لحظه از کشور یا منطقه خاصی به جایی دیگر نقل مکان کند، درصورتی که آی پی کاربران مدام در حال تغییر باشد، حساب مورد نظر را در معرض خطر هک تشخیص داده و اقدام به محدودسازی آن حساب خواهد کرد.با این حال این شبکه اجتماعی محبوب، بستری برای کسب درآمد بسیاری از افراد بوده است و با فیلترینگ ناگهانی آن، براساس گزارش تجارت‌الکترونیک آسیب‌های فراوانی به کسب و کار ۴۰۰ هزار نفر وارد شده است. محدودیت‌های خارج از کشور نیز بر این محدودیت‌ها بیشتر دامن می‌زند.در نهایت به نظر می‌آید که ایجاد محدودیت در اینترنت بیشتر از اینکه دارای تبعات مثبت باشد، تبعات منفی دارد. اگر کشور بتواند شبکه داخلی بسازد که توان رقابت با شبکه‌های جهانی را داشته و مردم به آن اعتماد کنند، شاید بتوان از تاثیرات مثبت فیلترینگ حرف زد. اما در حال حاضر فیلترینگ تنها باعث استفاده بیشتر مردم از فیلترشکن می‌شود و تجربه ثابت کرده که مردم از پیام رسان‌های داخلی بعد از فیلترینگ شبکه‌های جهانی استقبال نمی‌کنند و فقط بازار فیلترشکن‌ها گرم‌تر می‌شود.

افزایش ۳۰ برابری تقاضا برای خرید فیلترشکن

نایب رییس اتاق بازرگانی ایران گفت: «افزایش ۳۰ برابری برای تقاضای فیلترشکن‌ها در هفته‌های اخیر را داشتیم و این فیلترشکن‌ها می‌تواند امنیت کاربران و امنیت اطلاعات کشور را تحت شعاع قرار بدهند». به گزارش اتاق بازرگانی، حسین سلاح‌ورزی، نایب رییس اتاق بازرگانی در یکصد و سیزدهمین شورای گفت‌وگویی دولت و بخش خصوصی با اشاره به تبعات قطعی و محدودسازی اینترنت بر کسب وکارها، گفت: «بر اساس سهمی که حوزه آی تی در تولید ناخالص ملی دارد هر ساعت قطعی اینترنت حدود ۱.۵ میلیون دلار ضرر اقتصادی برای کشور به وجود می‌آورد». وی با اشاره به فیلترینگ گشترده شبکه‌های اجتماعی، اضافه کرد: «افزایش ۳۰ برابری برای تقاضای فیلترشکن‌ها در هفته‌های اخیر داشتیم و این فیلترشکن‌ها می‌تواند امنیت کاربران و امنیت اطلاعات کشور را تحت شعاع قرار بدهند». سلاح‌ورزی ادامه داد: «اتحادیه فناوران یارانه گزارش مفصلی تهیه کرده است که مطابق با آن معیشت حدود ۹ میلیون نفر از جمعیت کشور در غالب فروشگاه‌های آنلاین محصولات خود را عرضه می‌کردند در معرض خطر قرار گرفته‌اند. بسیاری از فعالان اقتصادی نیز بر این باورند که کسب‌وکارهای بزرگ نیز دچار آسیب شدند». این فعال اقتصادی با بیان اینکه تجار و صادرکنندگانی که مشتری خارجی دارند نمی‌توانند خریداران خود را ملزم به نصب پیام‌رسان‌های داخلی کنند، گفت: «این مسئله باعث محدودیت شده است و ادامه این اختلال‌ها و عدم اطمینان‌ها باعث افزایش مهاجرت نخبگان و استارتاپ‌ها و کاهش سرمایه‌گذاری در حوزه آی‌تی می‌شود».